Frida. Wojna mojej nieznanej babki

To z pewnością książka o poszukiwaniach własnej historii i tożsamości, jakiej podjęła się uznana norweska dokumentalistka, która jest zresztą tejże autorką. Na podstawie odnalezionych w archiwach protokołów przesłuchań, akt sądowych, a także nielicznych rozmów z tymi, którzy ją znali i pamiętali Nina G. rekonstruuje losy swojej nieznanej babci Fridy Grünfeld, która urodziła się w czwartek 3 września 1908 roku w Leles na terenie Austro-Węgier w religijnej żydowskiej rodzinie. Na kartach książki wyłania się czytelnikowi tragiczny los samotnej młodej Żydówki, prostytutki, która z powodu braku jakichkolwiek perspektyw swojego syna Bertholda, urodzonego w szabat oddała zaraz po urodzeniu i to w zasadzie uratowało mu życie, bo finalnie chłopca przyjęło państwo norweskie, ratując go z rąk słowackich faszystów, niemieckich nazistów i przed nieobliczalną matką. Frida była osobą nieobyczajną, bezdomną i problemową, trafiła w końcu do obozu w Auschwitz, a finalnie do Ravensbrück. W tych zapomnianych przez wszystkich strasznych miejscach kobieta nauczyła się żyć z dnia na dzień z godziny na godzinę i zawsze starała się być w sytuacji, która pozwoli jej odnieść jakąś korzyść. Wierna do końca sobie Frida w złości i w agresji potrafiła zdobyć wiele życiowej mocy. To interesująca książka, która choć nie łatwa, bo przygnębia, wzrusza i przeraża jest warta uwagi. Natomiast nie mi oceniać postępowanie Fridy, w tak trudnym okresie jakim był czas wojny i jej ofiary.

To z pewnością książka o poszukiwaniach własnej historii i tożsamości, jakiej podjęła się uznana norweska dokumentalistka, która jest zresztą tejże autorką. Na podstawie odnalezionych w archiwach protokołów przesłuchań, akt sądowych, a także nielicznych rozmów z tymi, którzy ją znali i pamiętali Nina G. rekonstruuje losy swojej nieznanej babci Fridy Grünfeld, która urodziła...

To książka o poszukiwaniu własnej tożsamości, własnych korzeni, których źródła nie znał nawet ojciec autorki. Kim była Frida Grünfeld, co działo się z nią przez całe jej życie, dlaczego nikt nic nie potrafi o niej powiedzieć, dlaczego tak trudno dotrzeć do jakichkolwiek dokumentów, dlaczego oddała swego nowonarodzonego syna obcym ludziom, dlaczego nigdy go nie chciała odzyskać, czy żyje ktoś z jej rodziny? Na wszystkie te trudne pytania usiłowała znaleźć odpowiedź przez wiele długich lat znana norweska dokumentalistka, wnuczka bohaterki - Nina F. Grünfeld.

Trudno w kilku zdaniach opisać czy opowiedzieć całe ludzkie życie, zwłaszcza że przypadało ono na okres dwóch wojen i niełatwego czasu międzywojnia.
Frida z pochodzenia Żydówka, urodzona w 1908 roku w Leles na terenie Austro-Węgier, parająca się prostytucją, po raz pierwszy została zarejestrowana w kronikach policyjnych wiosną 1931, podejrzana o szpiegostwo. Jej historię, która jest historią jej babci, Nina F. Grünfeld odtwarza przede wszystkim w oparciu i na podstawie odnalezionych w archiwach kilku państw protokołów przesłuchań i akt sądowych, a także nielicznych rozmów z tymi, którzy ją znali i pamiętali. Z tych materiałów, setek suchych stron dokumentów wyłania się tragiczny los samotnej młodej Żydówki na tle wojennej historii Europy - rozpadających się granic, szalejącego nazizmu, Holokaustu.

Drugą niezaprzeczalną bohaterką książki jest sama autorka, która barwnie i wnikliwie opisuje swoje poszukiwania i pomaga zrozumieć, jak dramatyczna przeszłość przodków może wpłynąć na całe życie następnych pokoleń.

Polecam, choć książka nie jest łatwa; wprost przeciwnie - przygnębia, wzrusza, czasem przeraża, wprost boli, ale też nie ocenia i nie tylko dlatego, że jest bardzo osobistym doświadczeniem autorki, ale dlatego, że czas wojny nie pozwala na ocenianie jej ofiar.

To książka o poszukiwaniu własnej tożsamości, własnych korzeni, których źródła nie znał nawet ojciec autorki. Kim była Frida Grünfeld, co działo się z nią przez całe jej życie, dlaczego nikt nic nie potrafi o niej powiedzieć, dlaczego tak trudno dotrzeć do jakichkolwiek dokumentów, dlaczego oddała swego nowonarodzonego syna obcym ludziom, dlaczego nigdy go nie chciała...

Po “Fridę” sięgnęłam z chęci pogłębienie swojej znikomej wiedzy w będącym nadal w pewnym stopniu tabu - temacie przymusowej pracy seksualnej w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Spodziewałam się, że znaczną część książki stanowić będą rozległe opisy obozowej codzienności, a w szczególności prostytucji - zajęcia, do którego zmuszana była główna bohaterka - związanych z nim trudności bądź ewentualnych przywilejów, reakcji i zapatrywań współwięźniarek, jak w końcu i przemyśleń oraz emocji towarzyszących samej Fridzie. W jak ogromnym byłam błędzie! Owszem, w swojej książce Nina F. Grünfeld opisuje losy znanej jedynie z opowieści żydowskiej babki - jednak ta nierządem zajmowała się wyłącznie przed trafieniem do, coraz to kolejnych, obozów zagłady. Czy przez ten fakt byłam rozczarowana lekturą? W żadnym wypadku! Wręcz zaryzykuję stwierdzenie, że to, co dostałam było znacznie bardziej satysfakcjonujące niż gdyby była to książka traktująca stricte o prostytucji w obozach koncentracyjnych, bowiem “Frida” to znacznie więcej! Poza bardzo ciekawą historią życia głównej bohaterki - od jej “problemowego” urodzenia w przez lata stanowiącej między Słowakami i Węgrami spór o przynależność maleńkiej wiosce Leles przez lata młodzieńcze - wyrwanie się do cywilizacji, utrzymywanie się z prostytucji w dużych miastach Czechosłowacji, burzliwe związki i nie mniej burzliwe zatargi z organami ścigania czy wreszcie narodziny pierwszego (i jedynego) dziecka oraz problemy z jego odzyskaniem po wcześniejszym oddaniu go do adopcji parze porządnych nowych rodziców - aż po pobyty w licznych obozach koncentracyjnych - zarówno na terenie Polski jak i Niemiec. Książka Grünfeld to także fascynujący obraz przedwojennej i późniejszej - okupowanej Czechosłowacji. Życie codzienne, sytuacja polityczna i funkcjonowanie w państwie rządzonym przez sprzyjające Hitlerowi władze, relacje międzyludzkie, traktowanie i nastawienie do Żydów i innych mieszkańców eliminowanych ras - te wszystkie zagadnienia Grünfeld porusza przy okazji snucia historii życia swojej babki. W końcu jest i “Frida” niesłychanie intymną i osobistą, druzgocącą i poruszającą najgłębsze emocje opowieścią o trudnych relacjach rodzinnych, wpływie dzieciństwa i traum wojennych na kształtowanie osobowości i całe późniejsze życie. Na przemian z losami Fridy Grünfeld drobiazgowo pokazuje przebieg śledztwa prowadzonego w poszukiwaniu informacji o swojej babce, na temat której dotychczas posiadała jedynie szczątkową, najbardziej podstawową wiedzę. Trzeba przyznać, że dochodzenie prawdy o Fridzie to niepomiernie mozolne zadanie - obejmujące parę kontynentów, setki zakurzonych archiwalnych dokumentów i dziesiątki obcojęzycznych rozmówców. Momentami można mieć wrażenie, że tak naprawdę Frida nigdy nie istniała - tak znikome są świadectwa jej egzystencji. Wprawdzie autorce udało się odkryć nieznane wcześniej fakty o babce, dołożyć kolejne puzzle do układanki składającej się na historię jej tragicznego życia, jednak nadal pozostało mnóstwo luk do zapełnienia. Niewykluczone, że za kilka miesięcy / lat / dekad dostaniemy uzupełnioną o kolejne fragmenty kontynuację opowieści o Fridzie. A może i pełną biografię? Pewne jest, że będę śledzić dalsze poczynania autorki. “Frida” tak mnie pochłonęła, oszołomiła i nieraz ścisnęła za gardło, że nie wyobrażam sobie nie poznać końca, zamknięcia tej historii, o ile do takiego kiedykolwiek uda się Ninie F. Grünfeld doprowadzić.

https://www.instagram.com/joannaoksiazkach/

Po “Fridę” sięgnęłam z chęci pogłębienie swojej znikomej wiedzy w będącym nadal w pewnym stopniu tabu - temacie przymusowej pracy seksualnej w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Spodziewałam się, że znaczną część książki stanowić będą rozległe opisy obozowej codzienności, a w szczególności prostytucji - zajęcia, do którego zmuszana była główna bohaterka - związanych z...

Maksymalna ocena. Świetna, dopracowana w każdym szczególe, wielowymiarowa historia człowieka, rodziny i Europy. Fascynująca.

Maksymalna ocena. Świetna, dopracowana w każdym szczególe, wielowymiarowa historia człowieka, rodziny i Europy. Fascynująca.