Literatura ma wielką moc, a skoro tu jesteście, najpewniej podzielacie ten pogląd. Siła ta jest jednak osobliwa i choć u jej podstaw leży – rzecz jasna – dzieło, to puszczone w świat zaczyna żyć własnym życiem. I kluczy, poszukuje, spaja. Nazwijcie mnie beznadziejnym romantykiem, ale wierzę, że książka przedziwnie zespala życie artysty i odbiorcy, a relacja pisarz–czytelnik to rzecz wyjątkowo zawiła i tajemnicza (być może w młodości czytałem zbyt dużo Zafóna).

Wyjątkowym przykładem wspomnianego zespolenia jest list, jaki na początku 1969 roku Agatha Christie, wówczas u szczytu sławy, uwielbiana, czytana i ekranizowana, napisała do swojej czytelniczki.

Przeczytaj list Agathy Christie

List uważam za ciekawy z kilku powodów. Nie tylko pokazuje on bowiem, jak szczególny związek łączy autorów i czytelników. Spisane na maszynie słowa mają też wartość historyczną. Są doskonałym wyrazem problemów, z którymi w ostatniej dekadzie swojego życia borykała się Królowa Kryminału, i ujawniają, że Christie, jedna z najbardziej znanych i kochanych kobiet Wielkiej Brytanii, nigdy nie przestała zmagać się z melancholią, z którą walczyła przez całe życie.

Mają też w sobie coś enigmatycznego, by nie powiedzieć: metafizycznego. Bo i jak inaczej wytłumaczyć, że trafiły w ręce pisarki akurat w tym okresie?

Ale po kolei. W liście do pani Steinberg Christie wyjaśnia, że zwykle nie poświęca zbyt wiele czasu wiadomościom od fanów, których to do jej skrzynki trafiają całe stosy. List od czytelniczki – która sama mierzyła się z trudnościami – nadszedł jednak w wyjątkowym dla artystki okresie.

Czytamy: „Dostaję mnóstwo korespondencji od fanów, w której znajduję miłe rzeczy o moich książkach. Obawiam się, że zwykle nie zwracam na nie zbytniej uwagi, ale chciałabym, żebyś wiedziała, że twój list przyszedł w momencie, gdy sama przechodziłam przez okres bolesnej i długotrwałej depresji z powodu choroby, własnej i mojego męża, a także straty starego przyjaciela”.

Dlaczego pisarka, która zadebiutowała blisko 50 lat wcześniej i która, jak sama twierdzi, niespecjalnie zajmowała się listami od fanów, otworzyła akurat ten? Z obawy przed banałem nie pokuszę się o wytłumaczenie.

W zakończeniu, które z jakiegoś powodu, być może ze względu na swoją szczerość i prostotę, bardzo mnie rozczula, Christie podkreśla: „Otrzymanie od ciebie listu z podziękowaniami i świadomość, że pomogłam ci w smutnym okresie twojego życia, bardzo mnie ucieszyło”.

This letter from Agatha Christie to a fan is so nice—and sad—and poignant, it makes me want to cry. And it’s what I love so much about crime fiction, the way these books can be so special during sad times. pic.twitter.com/ach22fuw6w

— Zac Bissonnette (@ZacBissonnette) July 15, 2022

To tylko dwa zdania. Niby niewiele. Prawie nic. A jednak list autorstwa legendy kryminału poprawił mi dzień. Może przez zwykłą ludzką czułość. Może przez przypomnienie, jaką moc może mieć literatura w trudnych dla nas chwilach. Kto wie. Postawmy tu znak zapytania.

Niestety oryginalna wiadomość, która trafiła do skrzynki Agathy Christie, przepadła. Jej treści możemy się jedynie domyślać. Ale może tak jest lepiej. Być może warto ją potraktować jak kolejną zagadkę, której dostarczyło nam życie brytyjskiej pisarki.