Alienor z Akwitanii

Były kiedyś czasy, gdy kobieta jedną swoja decyzją potrafiła wywrócić do góry nogami politykę międzynarodową na okres kilkuset lat do przodu. Oczywiście, jest w tym stwierdzeniu duże uproszczenie, ale w przypadku Eleonory Akwitańskiej (ok. 1122-1204) chyba jak najbardziej uprawnione. Dzieje jej długiego i pełnego zwrotów życia przybliża francuska badaczka, Regine Pernoud, w swojej książce „Alienor z Akwitanii”. Jak to zwykle bywa w przypadku biografii postaci z odległych epok historycznych, sylwetka Eleonory jest tutaj zaprezentowana na szerokim tle czasów, w których żyła, i mężczyzn, z którymi była związana. A sposób, w jaki zostało to przeprowadzone, jest doprawdy bardzo przyjemny.

Myślę, że warto zacząć właśnie od tej ostatniej kwestii. Biografia, choć zachowuje znamiona pracy naukowej, napisana została w sposób atrakcyjny i przystępny dla odbiorcy. Pernoud bardzo odważnie sięga w swojej pracy po język powieściowy, nie stroni od zastosowania opisów oraz własnych interpretacji odczuć postaci historycznych. Jak przyznaje sama autorka, jej pobocznym celem było odczarowanie jednostronnego obrazu średniowiecza jako epoki pełnej zabobonu, zacofania i ciemnoty. W ujęciu francuskiej historyczki jest to raczej okres przepychu, dworskiej poezji, przemian w sztuce i architekturze oraz - jak zawsze - ludzkich namiętności. Cóż, prawda pewnie leży gdzieś pośrodku. Warto jeszcze wspomnieć, że uzupełnieniem narracji autorki są liczne urywki z poezji francuskich trubadurów. Całkiem ciekawa odskocznia i ciekawostka.

W dziejach świata, może poza epoką absolutyzmu, chyba nie było drugiego takiego okresu, gdy indywidualna decyzja wyboru ścieżki życiowej przez kobietę mogła tak diametralnie przełożyć się na wielką politykę. A właśnie takiego wyboru dokonała Eleonora Akwitańska. Już decyzja o rozwodzie z królem Francji, Ludwikiem VII, była ówcześnie rzeczą o ogromnej wadze politycznej. Warto przypomnieć, że fiasko drugiej wyprawy krzyżowej było najprawdopodobniej pokłosiem małżeńskiego konfliktu francuskiej pary królewskiej. Regine Pernoud zwraca uwagę, że historiografia bardzo niesprawiedliwie wyolbrzymiała rolę Eleonory w decyzji jej męża o opuszczeniu zagrożonego Księstwa Antiochii i udania się na południe, do Jerozolimy, gdzie wyprawa utknęła w bezowocnych walkach wokół Damaszku, ale, jak to zwykle w takich wypadkach bywa, mogła ona pełnić rolę wygodnego kozła ofiarnego. A przecież wszelkie cugle politycznej władzy dzierżył jej królewski małżonek, który najwidoczniej przedłożył osobiste odczucia i nieporozumienia nad rzetelny obraz aktualnej sytuacji w Ziemi Świętej. O wiele łatwiej było dawniejszym badaczom podsumować wielkie fiasko II krucjaty stwierdzeniem, iż to niewiasta zaprzepaściła całe przedsięwzięcie. Pernoud przekonująco obala ten pogląd.

O wiele jednak ważniejsza od unieważnienia małżeństwa z Ludwikiem, była decyzja Eleonory o wyborze nowego małżonka. W średniowiecznych realiach władczyni terytorialna nie mogła długo pozostać w stanie niezamężnym. Stałaby się łatwą ofiarą dla innych graczy feudalnego świata, którzy tylko czyhali na okazję do rozczłonkowania jej pokaźnego dziedzictwa. Jak się okazało, wybór kandydata na męża Eleonory okazał się być wyborem kluczowym dla przyszłości Europy Zachodniej właściwie aż do końca epoki średniowiecza. Wybierając Henryka Plantageneta, księżna Akwitanii rzucała wyzwanie niedawno opuszczonemu małżonkowi. Mogła wybrać każdego i zadowolić się rolą władczyni rodzimych dóbr, ale dla tej ambitnej kobiety była to rola niemożliwa do przyjęcia. Była królowa nie mogła przecież zadowolić się przysłowiowym „byle czym”. Co prawda Henryk w momencie zawarcia małżeństwa nie był jeszcze królem Anglii, ale wkrótce stał się nim, co przełożyło się na powstanie imperium Plantagenetów od granicy ze Szkocją na północy aż po Pireneje na południu. Demontaż tego tworu stanie się na długie lata celem kolejnych francuskich monarchów, a przez to źródłem przewlekłego konfliktu angielsko-francuskiego, którego kulminacją staną się zmagania podczas wojny stuletniej.

Eleonora z pewnością była jedną z najważniejszych kobiet epoki średniowiecza. Jej długie życie obfitowało w nagłe zwroty sytuacji, osobiste dramaty i nieszczęścia, które jednak nigdy nie zdołały jej załamać. Spod pióra Regine Pernoud wychodzi obraz niezwykle silnej kobiety, która twardo stawia czoła wszelkim zagrożeniom. Nawet z upływem lat zachowuje taką samą aktywność i klarowność oceny sytuacji, gdy wszelkie swoje starania podporządkowuje dobru swoich dzieci i wnuków. Tragedią jej życia zdaje się być to, że ostatecznie dziedzicem jej trudu został ten z synów, który najmniej ku temu się nadawał. Aczkolwiek w tym momencie warto podkreślić, że wysoka ocena, jaką francuska historyk wystawia Ryszardowi Lwie Serce, jest podyktowana wybitnie kontynentalnym punktem widzenia. Wyspiarze mogą mieć nieco inne zdanie na ten temat. Tak czy inaczej, książka udowadnia, że osoba Eleonory była postacią wybitną i mocno wyróżniającą się na tle swoich czasów. Obdarzona urodą, ambicją, opiekunka trubadurów, wreszcie władczyni biorąca aktywny udział w ówczesnej wielkiej polityce - średniowiecze nie znało zbyt wiele tego typu kobiet.

Szczerze polecam zatem książkę „Alienor z Akwitanii”. To już trochę leciwa, bo wydana w 1965 roku pozycja, którą, mimo upływu czasu, nadal wyśmienicie się czyta. Tym lepsza, bo traktująca o postaci, której bogate życie idealnie nadaje się do opowiedzenia.

Były kiedyś czasy, gdy kobieta jedną swoja decyzją potrafiła wywrócić do góry nogami politykę międzynarodową na okres kilkuset lat do przodu. Oczywiście, jest w tym stwierdzeniu duże uproszczenie, ale w przypadku Eleonory Akwitańskiej (ok. 1122-1204) chyba jak najbardziej uprawnione. Dzieje jej długiego i pełnego zwrotów życia przybliża francuska badaczka, Regine Pernoud, w...

Ależ to była kobieta. Taką o której marzą młodzi mężczyźni kiedy wyobrażają sobie przyszłość i chyba jakiej mają dość niektórzy dojrzali mężczyźni pragnący spokoju i stabilizacji.
Biografia wyśmienita, tym razem wysłuchana. Autorka posługuje się pięknym językiem, jego kunszt niekiedy zachwyca (brawa za tłumaczenie). Dostajemy nie tylko biografię głównej bohaterki ale przepiękny portret ówczesnej epoki – czasu pełnego średniowiecza. Sugestywna panorama feudalnej Francji z jej prawie rozbiciem dzielnicowym, pieśni trubadurów, gorący etos rycerski, romanse skandale, zawirowania polityczne. W końcu wyprawa na wschód – do mitycznego Lewantu, powrót na kontynent, tym razem na zimne Wyspy. Wszystko wokół Alienior i dla niej. Książka ze wszech miar godna polecenia, sam zresztą do niej wrócę.

Ależ to była kobieta. Taką o której marzą młodzi mężczyźni kiedy wyobrażają sobie przyszłość i chyba jakiej mają dość niektórzy dojrzali mężczyźni pragnący spokoju i stabilizacji.
Biografia wyśmienita, tym razem wysłuchana. Autorka posługuje się pięknym językiem, jego kunszt niekiedy zachwyca (brawa za tłumaczenie). Dostajemy nie tylko biografię głównej bohaterki ale...

Eleonora Akwitańska była z pewnością jedną z najbardziej wpływowych kobiet średniowiecza. Żona króla Francji Ludwika VII, później małżeństwo z władcą Anglii Henrykiem II, matka takich postaci jak Ryszard Lwie Serce czy Jan Bez Ziemi, przez pewien okres była nawet regentką Anglii podczas nieobecności Ryszarda. Biografia jest bardzo dobrze osadzona przez Pernoud w czasach średniowiecza i jednocześnie jest częściowo obroną tej epoki. Docenić należy zwłaszcza kunszt literacki autorki, który w połączeniu z licznymi fragmentami poezji trubadurów daje niezwykle ciekawy obraz tamtych czasów. Trzeba też zaznaczyć, że Pernoud nie koncentruje się tylko stricte na samej bohaterce, ale przedstawia szersze tło epoki, opisując także losy innych postaci z grona Alienor oraz jej relacje z nimi: Ludwika VII, Henryka II czy Ryszarda Lwie Serce. Ostatecznie czytelnik otrzymuje więc niezwykle złożony obraz głównej bohaterki, która była żoną, matką, krzyżowcem, ale także całkiem zręcznym politykiem.

Eleonora Akwitańska była z pewnością jedną z najbardziej wpływowych kobiet średniowiecza. Żona króla Francji Ludwika VII, później małżeństwo z władcą Anglii Henrykiem II, matka takich postaci jak Ryszard Lwie Serce czy Jan Bez Ziemi, przez pewien okres była nawet regentką Anglii podczas nieobecności Ryszarda. Biografia jest bardzo dobrze osadzona przez Pernoud w czasach...

O samej Alienor to może 10 % książki.

O samej Alienor to może 10 % książki.

Autorka opisuje dzieje królowej Alienor niezwykle barwnie i przejrzyście, czyta się ją z przyjemnością. Niewątpliwie ta księżna Akwitanii, potem królowa Francji i Anglii była postacią wyjątkową, którą w późniejszym czasie historycy przedstawiali w niezbyt pozytywnych barwach.

Autorka opisuje dzieje królowej Alienor niezwykle barwnie i przejrzyście, czyta się ją z przyjemnością. Niewątpliwie ta księżna Akwitanii, potem królowa Francji i Anglii była postacią wyjątkową, którą w późniejszym czasie historycy przedstawiali w niezbyt pozytywnych barwach.

Alienor z Akwitanii należy do grona najciekawszych postaci średniowiecznej Europy. Ta pochodząca z Akwitanii, krainy trubadurów, księżniczka została królową Francji, a potem Anglii. Brała udział w II wyprawie krzyżowej. Urodziła swym dwóm mężom w sumie dziesiątkę dzieci, była matką i babką wielu władców, jej potomkowie do dziś zasiadają choćby na tronie Hiszpanii. Jej życie pełne było dramatycznych zwrotów, które związane były z najważniejszymi wydarzeniami ówczesnej polityki.

Autorka w swej książce prezentuje życie Alienor na bardzo szerokim tle historycznym. W tle tym przewijają się kluczowe problemy polityczne tego stulecia: rywalizacja Plantagenetów z Kapetyngami, wyprawy krzyżowe, stosunki między władcami a Kościołem. Biografia ta byłaby jednak niezwykle sucha, gdyby zabrakło w niej licznych wzmianek o kulturze i życiu codziennym XII-wiecznej Europy. Szczególnie trafione są tu liczne odniesienia do poezji trubadurów, idei miłości dwornej - znakomicie oddają one warunki, w jakich Alienor się wychowywała.

Tytułowa bohaterka została ukazana z bardzo wielu perspektyw. Przede wszystkim jako żona dwóch (zwaśnionych ze sobą) monarchów oraz jako matka swych synów, dla których stara się uzyskać jak najmocniejszą pozycję. Poza tym Pernoud pokazuje ją w tej biografii jako osobę sprawnie zarządzającą własną dziedziną, jako uczestniczkę ruchu krucjatowego, protektorkę poetów, a także swatkę. Szczególnie mocno wyeksponowana została miłość Alienor do jej syna Ryszarda. W ogóle królowa jawi się jako osoba ze wszech miar wybitna - można odnieść wrażenie, że Autorka lekko przecenia jej zasługi i talenty, zwłaszcza w porównaniu z dość negatywnie przez nią odmalowanymi postaciami Ludwika VII i Filipa II Augusta. To jednak zarzut marginalny. Książka jest napisana pięknym językiem, poziom merytoryczny jest wysoki, a wplecione między poszczególne rozdziały fragmenty ówczesnej poezji dworskiej pozwalają czytelnikowi lepiej wejść w realia XII-wiecznej Europy. Biografia bez dwóch zdań godna polecenia!

Tomasz Babnis

Alienor z Akwitanii należy do grona najciekawszych postaci średniowiecznej Europy. Ta pochodząca z Akwitanii, krainy trubadurów, księżniczka została królową Francji, a potem Anglii. Brała udział w II wyprawie krzyżowej. Urodziła swym dwóm mężom w sumie dziesiątkę dzieci, była matką i babką wielu władców, jej potomkowie do dziś zasiadają choćby na tronie Hiszpanii. Jej życie...

Chciałem napisać kilka słów o Alienor dla tych, którzy jej nie kojarzą... i zdałem sobie sprawę, że nie mam pojęcia jak można kogoś takiego opisać w krótki sposób.

Księżna Akwitanii. Królowa Francji. Uczestniczka Krucjaty. Żona Henryka II, Królowa Anglii. Natchnienie i mecenaska trubadurów. Matka dziesięciorga dzieci (przeżyła aż ośmioro z nich),w tym Ryszarda Lwie Serce i Jana bez Ziemi. Odtrącona i uwięziona buntowniczka. Regentka. Jeśli po tych kilku słowach nie pomyśleliście "wow, musiała mieć interesujące życie" to jesteście jacyś dziwni. Serio.

Książka (jak na biografię od PIWu) napisana jest bardzo lekko, więc śledzenie drogi jaką w swym życiu pokonała Alienor - od młodej, "narwanej" królowej po wytrawnego, politycznego gracza - było prawdziwą przyjemnością. Choć osobiście mam wrażenie, że autorka uległa czarowi Ryszarda Lwie Serce - tylko napominając o jakiś tam grzeszkach, które popełnił, podczas gdy jego ojcowi, Henrykowi II, wbija dosłownie każdą możliwą szpile.

Prawdę mówiąc nie sięgnąłbym po tą książkę, gdyby nie śmierć Petera O'Toole. Stwierdziłem, że muszę obejrzeć jakiś film z jego udziałem i wybór padł na "Lwa w zimie". Szczena mi opadła - Peter i Katharine Hepburn stworzyli, jak dla mnie, najlepszy duet jaki kiedykolwiek widziałem na ekranie. Ich Henryk II i Alienor (Eleonora) są po prostu nieziemscy. Jak tylko skończyłem oglądać, wiedziałem, że muszę coś o nich przeczytać.

I nadal chce.

Chciałem napisać kilka słów o Alienor dla tych, którzy jej nie kojarzą... i zdałem sobie sprawę, że nie mam pojęcia jak można kogoś takiego opisać w krótki sposób.

Księżna Akwitanii. Królowa Francji. Uczestniczka Krucjaty. Żona Henryka II, Królowa Anglii. Natchnienie i mecenaska trubadurów. Matka dziesięciorga dzieci (przeżyła aż ośmioro z nich),w tym Ryszarda Lwie Serce...

Za sprawą tej książki po raz pierwszy usłyszałam o Eleonorze Akwitańskiej. Regine Pernoud zaintrygowała mnie na tyle mocno, że sięgnęłam potem po (również jej autorstwa) biografie ukochanego syna Eleonory, Ryszarda Lwie Serce oraz jej wnuczki, Blanki Kastylijskiej.
I chociaż dziś odrobinę drażni mnie już wyraźna stronniczość autorki i choć po przeczytaniu innych książek na temat tej epoki (z powieściami nieocenionej Sharon Penman na czele) trochę inaczej patrzę na Eleonorę, to jednak nie zmienia to faktu, że przed wiedzą i kunsztem literackim Regine Pernoud chylę czoła.

Za sprawą tej książki po raz pierwszy usłyszałam o Eleonorze Akwitańskiej. Regine Pernoud zaintrygowała mnie na tyle mocno, że sięgnęłam potem po (również jej autorstwa) biografie ukochanego syna Eleonory, Ryszarda Lwie Serce oraz jej wnuczki, Blanki Kastylijskiej.
I chociaż dziś odrobinę drażni mnie już wyraźna stronniczość autorki i choć po przeczytaniu innych książek na...

Jedna z najpotężniejszych i najsłynniejszych (choć kontrowersyjnych) kobiet średniowiecza. Fascynująca, dumna, odważna, o wielkiej inteligencji, charyzmie, jedyna władczyni w historii, której udało się zasiąść na tronie Francji i Anglii, matka trzech królów i dwóch królowych, urodzona i wychowana w Akwitanii, krainie trubadurów, miejscu narodzin kultury rycerskiej. Eleonora należy do moich ukochanych postaci historycznych, a ta biografia jest moją ulubioną z trzech, które udało mi się dotąd przeczytać (po polsku ukazała się także "Eleonora Akwitańska: królowa Francji i Anglii" Douglasa Boyda). Regine Pernoud była uznaną badaczką o olbrzymiej wiedzy, wybitą mediewistką, która posiadała bardzo cenny dar: pisała o średniowieczu z wielką dozą wrażliwości, wyczuciem i zrozumieniem. Myślę, że znalazłoby się niewielu historyków, którzy równie mocno przysłużyli się ociepleniu wizerunku średniowiecza, epoki uważanej powszechnie i niesłusznie za lata ciemnoty, brudu i zacofania. Biografia została napisana w swobodnym stylu, nie jest wyłącznie zestawieniem suchych faktów z życia Eleonory - Pernoud lubi wplatać w swoje książki wiele informacji na temat szeroko pojętej kultury średniowiecza: sztuki, literatury, duchowości, życia codziennego. Losy samej Eleonory są bardzo dobrze udokumentowane źródłowo, dlatego otrzymujemy pełną, bogatą i soczystą biografię, opis ponad osiemdziesięciu lat niesamowitego życia, bogatego w dramatyczne wydarzenia.
Jak to bywa z biografiami, po przeczytaniu łatwo wyrobić sobie osąd na temat głównego bohatera, w tym wypadku bohaterki. Eleonorę, a Pernoud opisuje ją z nieukrywaną sympatią, można polubić lub odwrotnie - jej życie i czyny mogą wywoływać krytykę i kontrowersje (któraż z wielkich postaci ich nie wzbudza?),trzeba jednak przyznać jedno - było to życie fascynujące, barwne, bogate. I tak, jak jej syna Ryszarda współcześni przezwali Lwim Sercem, tak Eleonorę powinno się nazywać Lwicą z Akwitanii.

Jedna z najpotężniejszych i najsłynniejszych (choć kontrowersyjnych) kobiet średniowiecza. Fascynująca, dumna, odważna, o wielkiej inteligencji, charyzmie, jedyna władczyni w historii, której udało się zasiąść na tronie Francji i Anglii, matka trzech królów i dwóch królowych, urodzona i wychowana w Akwitanii, krainie trubadurów, miejscu narodzin kultury rycerskiej. Eleonora...

Polecam książkę gorąco. Tytułowa Alienor to żona dwóch królów - Ludwika VII króla Francji i Henryka II króla Anglii, matka trzech królów. Żyła długo jak na warunki XII wieku przeszło 80 lat. Przeżyła wiele brała udział w wyprawie krzyżowej ze swoim pierwszym mężem Ludwikiem. Po rozwodzie zawarła związek małżeński z Henrykiem, urodziła mu wile dzieci. Niestety romans Henryka z piękną Rozamundą doprowadził do konfliktu w rodzinie. Jak kłócą się królowie to aż iskry bitewne się sypią. Alienor zostaje uwięziona przez swojego męża, który jednak w Boże Narodzenia - jak przystało na katolicką rodzinę - spędzają razem. Epizod ten został dwukrotnie sfilmowany pod tytułem "Lew w zimie" w pierwszej ekranizacji w rolę głównej bohaterki wciela się Katharine Hepburn. Rodzina jednak cały czas się kłóci i prowadzi między sobą wojny. Jest to matka Ryszarda Lwie Serce - więc nie będę opowiadał.
Całość świetnie napisana przez profesor Pernoud. Czyta się znakomicie i do tego jeszcze poezja ballad trubadurów, których aż roiło się na dworze pięknej Alienor.
Jeszcze raz polecam, warto sięgnąć i obok świetnej literatury, która umili czas,można wzbogacić swoją wiedzę o obyczajowość schyłku XII wieku.

Polecam książkę gorąco. Tytułowa Alienor to żona dwóch królów - Ludwika VII króla Francji i Henryka II króla Anglii, matka trzech królów. Żyła długo jak na warunki XII wieku przeszło 80 lat. Przeżyła wiele brała udział w wyprawie krzyżowej ze swoim pierwszym mężem Ludwikiem. Po rozwodzie zawarła związek małżeński z Henrykiem, urodziła mu wile dzieci. Niestety romans Henryka...