Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku

Tematem książki Petera Malcolma Holta jest, jak zaznaczono na wstępie, historia polityczna Bliskiego Wschodu i Egiptu w okresie od powstawania na tym terenie potężnych państw Seldżuków i Fatymidów, aż po ustanowienie w regionie hegemonii osmańskiej. Spodziewałem się bardziej żywiołowej narracji i na tym polu na pewno się zawiodłem. W porównaniu np. do książki M. Billingsa, skupiającej się co prawda na samych wyprawach krzyżowych, Holt stroni od barwnych opisów krajobrazów i szafowania ciekawostkami. Co prawda, we wprowadzeniu autor zamieścił opis krajów i ludów zamieszkujących Bliski Wschód w opisywanym przezeń okresie, co należy pochwalić. W sumie dokładnie nakreślona została sytuacja polityczna w Ziemi Świętej na kilka dekad przed przybyciem krzyżowców. Autor w dość przystępny sposób opisuje reformy katastralno-skarbowe Saladyna, Ladżina i ich cele. Kreśli historię sekty asasynów i ich wpływy w Syrii. Za udany zabieg uważam także opisanie urzędów: ich genezy i kompetencji w sułtanacie Ar-Rumu, u Ajjubidów i sułtanacie mameluków – każdemu z tych państw poświęcono osobny rozdział, podkreślając podobieństwa i różnice. W późniejszych rozdziałach uwaga autora ogniskuje się na Egipcie i Syrii, jako najważniejszych ośrodkach władzy, ale nie stroni od wtrąceń o wydarzeniach w innych regionach, jak Nubia, powiązanych z oddziaływaniem sułtanatu. Tekst wzbogacają cytaty z dzieł arabskich kronikarzy, jak al-Makrizi czy Ibn al-Athir, zabrakło mi trochę głosu frankijskich dziejopisarzy, szczególnie w okresie krucjat. Niemniej baza bibliograficzna, którą wykorzystał autor jest obszerna.Treść uzupełnia infografika na końcu książki w postaci map regionu i tabel genealogicznych. Niestety ani mapa Egiptu, ani dwie mapy Żyznego Półksiężyca nie ukazują granic państw na nich położonych, a są tylko ogólnym zarysem, z naniesionymi rzekami i większymi miastami. Wielka szkoda, gdyż taka wizualizacja znalazłaby zastosowanie przy wyjaśnieniu bardzo niejasnego opisu dynamiki politycznej seldżuckiego sułtanatu Ar-Rumu, w którym trudno się nie zgubić.

Tematem książki Petera Malcolma Holta jest, jak zaznaczono na wstępie, historia polityczna Bliskiego Wschodu i Egiptu w okresie od powstawania na tym terenie potężnych państw Seldżuków i Fatymidów, aż po ustanowienie w regionie hegemonii osmańskiej. Spodziewałem się bardziej żywiołowej narracji i na tym polu na pewno się zawiodłem. W porównaniu np. do książki M. Billingsa,...

Zaczynają tę książkę myślałem, że dotyczy ona okresu od zakończenia wypraw krzyżowych do tureckiego podboju w początkach XVI wieku. Tymczasem jest inaczej, bowiem cały okres krucjat został przez Autora wzięty pod uwagę i zajmuje w skali całej pracy bardzo ważne miejsce, choć z drugiej strony nie należy patrzeć na tę książkę w perspektywie rywalizacji świata islamu i chrześcijańskiej Europy. Jest to bowiem przede wszystkim historii Bliskiego Wschodu, a więc świata zdominowanego przez państwa muzułmańskie.

Holt bardzo mocno podkreśla rozbicie świata islamu w tym okresie. Po potędze kalifatu abbasydzkiego nie było już w XI wieku śladu i w przeddzień I krucjaty toczyła się na Bliskim Wschodzie walka między słabnącymi państwami Seldżuków i Fatymidów. W kolejnych wiekach pojawienie się krzyżowców stało się impulsem do podjęcia przez muzułmanów kroków w stronę zjednoczenia, które najpierw skierowane było przeciwko frankijskiemu Outremer, potem zaś przeciwko Mongołom. W tym kontekście należałoby zdaniem Autora patrzeć na działania Mameluków oraz późniejszy podbój całego obszaru przez Selima Ponurego.

Właśnie państwo Mameluków, zwykle trochę zbyt mało doceniane i rozpatrywane z perspektywy okresu swego upadku, zostało w tej pracy szczególnie dokładnie omówione. Mało się o nim mówi, a przecież to dzięki Mamelukom świat islamu obronił się w XIII wieku przed najazdem mongolskim, a potem wyeliminował państwa krzyżowców w Lewancie. Holt zwraca też uwagę na to, że jeszcze w XV stuleciu pod władzą zdolnego Barsbaja państwo to na krótko odzyskało mocarstwową pozycję. O ile odnośnie do tematu krucjat publikacji jest cała masa, to ta książka dobrze wypełnia lukę między pracami na temat złotego wieku cywilizacji muzułmańskiej, problemem wypraw krzyżowych i późniejszej ekspansji Turcji osmańskiej.

Tomasz Babnis

Zaczynają tę książkę myślałem, że dotyczy ona okresu od zakończenia wypraw krzyżowych do tureckiego podboju w początkach XVI wieku. Tymczasem jest inaczej, bowiem cały okres krucjat został przez Autora wzięty pod uwagę i zajmuje w skali całej pracy bardzo ważne miejsce, choć z drugiej strony nie należy patrzeć na tę książkę w perspektywie rywalizacji świata islamu i...

Bardzo dobre opracowanie. Jednakże natłok różnych przewrotów pałacowych i do tego arabskie imiona powodują, że całość czyta się raczej ciężko. Nie jestem specjalistą od historii Bliskiego Wschodu i może dlatego. Bardzo cenna jest rozdział "Nota: imiona, tytuły i daty". Polecam szczególnie tym ,których interesuje ten region i jego historia, okazuje się że nie tylko wojny krzyżowe wiązały Europe z tym rejonem. Różnice wyznań nie przeszkadzały w nawiązaniu wielu poprawnych stosunków, choć przede wszystkim handlowych. Mozaika ludów posługujących się różnymi językami, które chciały panować nad żyznym półksiężycem, sprawiły że najbardziej pogmatwana historia dowolnie wybranego kraju europejskiego staje się prostym opowiadaniem przyczynowo skutkowym.

Bardzo dobre opracowanie. Jednakże natłok różnych przewrotów pałacowych i do tego arabskie imiona powodują, że całość czyta się raczej ciężko. Nie jestem specjalistą od historii Bliskiego Wschodu i może dlatego. Bardzo cenna jest rozdział "Nota: imiona, tytuły i daty". Polecam szczególnie tym ,których interesuje ten region i jego historia, okazuje się że nie tylko wojny...

Praca Holta jest świetna, warto do niej zajrzeć jeśli intersuja nas krucjaty:)

Praca Holta jest świetna, warto do niej zajrzeć jeśli intersuja nas krucjaty:)