Simon van Slingelandt (1664–1736). Ostatnia szansa Holandii

Na wstępie warto powiedzieć, że tytuł książki nie do końca wydaje się być trafny. Wiadomości o tytułowej postaci nie wydają się być głównym tematem pracy. Tematem pracy jest bardziej kształtowanie się polityki, przede wszystkim zagranicznej, Niderlandów w latach 1688-1736.
Autor analizując korespondencję Simona van Slingelandta, opisuje dyplomację zachodnioeuropejską, ze szczególnym uwzględnieniem spraw holenderskich i brytyjskich (będących w dość ścisłym sojuszu w analizowanym okresie). Skupia się także na polityce zagranicznej Francji, Hiszpanii i nieco mniej na Sabaudii, Szwecji, Danii, Austrii i Prus.

Książka jest bardzo dobrym uzupełnieniem dla książek „Wojny Ludwika XIV 1667-1714” i „Wojna o sukcesję polską 1733-1735” (wypełnia lukę między wojną o sukcesję hiszpańską, a wojną o sukcesję polską). Po opisie Niderlandów przełomu XVII i XVIII wieku, autor opisuje polityczną stronę współpracy koalicji antyfrancuskich. Można sobie uświadomić rozmiar spraw, które dzieliły Austrię, Holandię i Wielką Brytanię podczas wojny o sukcesję hiszpańską. Autor opisując wojnę Burbonów i Habsburgów o Hiszpanię, uwzględnia również sprawy związane z wojną północną ( a więc wpływ Szwecji, Rosji i Danii na poczynania na zachodzie np. blokada handlu angielskiego i holenderskiego na Bałtyku przez Szwecję).

Kolejna część książki, najwartościowsza z mojego punktu widzenia, to rozdziały dotyczące rodzącego się czwórprzymierza (Wielka Brytania, Holandia, Francja, Austria i jako mini dodatek Sabaudia przeciwko próbującej odzyskać włoskie posiadłości Hiszpanii),a potem systemu dwóch aliansów, które podzieliły Europę na dwa obozy (zachodni – Hanowerski i wschodni – wiedeński łączący Austrię, Rosję i Prusy). Myślę, że w kolejnym etapie zapoznawania się z aliansami hanowerskim i wiedeńskim, warto sięgnąć po książkę „August II w poszukiwaniu sojusznika” (Rzeczpospolita i Saksonia lawirowały w tym czasie pomiędzy tymi dwoma sojuszami).
Można powiedzieć, że głównym celem czwórprzymierza (1718-1720),była chęć zachowania pokoju, gdyż Europa Zachodnia była bardzo zadłużona konfliktami wywołanymi przez Ludwika XIV oraz powstrzymanie Hiszpanii przed jej agresywną polityką (próby zmontowania sojuszu hiszpańsko-jakobicko-szwedzkiego, czy wojna o Włochy z Karolem VI austriackim).
Jednocześnie jednak rosły animozje między Austrią a krajami zachodnimi (kampania Ostendzka, która godziła w interesy holenderskie i brytyjskie; nie uregulowana sprawa bariery – czyli obsadzania przez Holendrów Niderlandów austriackich; ciągły spór Francji z Habsburgami o dominację w Europie).
Kolejnym ciekawym zagadnieniem, któremu autor poświęca nieco miejsca są krachy giełdowe 1722 roku, wynikłe ze spekulacji Johna Lawa (Francja),bańka mydlana (Wielka Brytania) i handel powietrzny (Niderlandy).
Autor ciągnie dość wnikliwą analizę i ciekawie przedstawia powolne formowanie się dwóch obozów hanowerskiego i wiedeńskiego. Różnice w interesach z krajami Europy zachodniej skłoniły Austrię do utworzenia sojuszu z Rosją, przeciągnięcia Prus od Hanoweru i zbliżenia z Hiszpanią. Na co Francja, Wielka Brytania i Holendrzy odpowiedzieli traktatem hanowerskim (przyciągając do niego później Szwecję i Danię zagrożone siłą Rosji). Na stronie 165 książki można znaleźć potencjalne zestawienie sił tych dwóch sojuszów. Ponieważ Europa podzieliła się niemal na wschód i zachód, tylko Hiszpanie „wystrzelali się” pod brytyjskim Gibraltarem i do dużej wojny nie doszło. Bardzo dobrze, że autor porusza wiele kwestii, które różniły członków sojuszu (np. duńskie plany handlowe na Bałtyku, które godziły w interesy holenderskie),w związku z tym czytelnik uświadamia sobie dlaczego XVIII wiek był wiekiem tak wielu zmian sojuszów.
Kongres w Soissons był kolejnym stadium negocjacji w celu utrzymania pokoju w Europie przez dwa duże obozy (próby kupienia likwidacji Kampanii Ostendzkiej, liga Wirtemberska jako straszak przeciwko Austrii).
W 1729 znów narastał spór hiszpańsko-austriacki o Italię (co mogło posunąć Europę do wojny),został jednak w wyniku II traktatu wiedeńskiego (1731) rozwiązany poprzez zwrot Parmy Hiszpanii i likwidację austriackiej Kampanii Ostendzkiej. Tym samym zniknęły źródła konfliktów między Austrią, a Wielką Brytanią i Niderlandami. Od początku lat 30tych XVIII wieku Francja powoli zmieniała swą politykę zagraniczną na kurs kolizyjny z Austrią i próby uzyskania wpływów w Polsce poprzez kandydaturę Leszczyńskiego. Udało się jej zmontować sojusz z Hiszpanią i Sabaudią przeciw Austrii i utrzymać w neutralności Wielką Brytanię i Holandię (mimo, że skłaniały się już one ku Austrii, liczyły na dalsze utrzymanie się pokoju). Dopiero zyski jakie osiągnęła Francja w wyniku wojny o sukcesję polską, skłoniły Wielką Brytanię do wspierania, głównie finansowo, Austrii w czasie kolejnej wojny o sukcesję austriacką (a więc i do ogólnoeuropejskiej zmiany sojuszy).

Autor w dość wnikliwy sposób przedstawił niuanse polityki Europy zachodniej zwłaszcza okresu 1702-1733, ze szczególnym uwzględnieniem polityki Holandii. Mniej miejsca poświecił życiu i rządom pensjonariusza Slingelandta i jego koncepcjom uzdrowienia czy też usprawnienia ustroju Niderlandów. Tytułowy bohater nie osiągnął żadnych sukcesów w reformowaniu, gdyż nie brakowało w owym czasie piewców ustroju – jako najlepszego pod słońcem (można się tutaj doszukiwać pewnych analogii do spojrzenia magnaterii Rzeczpospolitej na własny ustrój i konsekwencji braku jego zmian). Za sukces rządów Slingelandta można uznać utrzymywanie pokoju w Europie i dobrych relacji z Wielką Brytanią co dawało czas wytchnienia krajowi, który uzyskiwał pomyślność dzięki handlowi, a nie wojnie. Koniec końców to jednak gospodarka brytyjska rosła szybciej, a demografia (więc i ogólna siła) sąsiedniej Francji skazała wkrótce Holandię na grę w II lidze.

PS. Ciekawe na ile opłaca się poszukiwać książki tegoż autora "Sir Robert Walpole (1676-1745) Twórca brytyjskiej potęgi" (premiera Wlk Brytanii lat 1721-1742) - na ile będzie ona powtórzeniem treści z tej książki

Na wstępie warto powiedzieć, że tytuł książki nie do końca wydaje się być trafny. Wiadomości o tytułowej postaci nie wydają się być głównym tematem pracy. Tematem pracy jest bardziej kształtowanie się polityki, przede wszystkim zagranicznej, Niderlandów w latach 1688-1736.
Autor analizując korespondencję Simona van Slingelandta, opisuje dyplomację zachodnioeuropejską, ze...