Animacja społeczno-kulturalna. Współczesne wyzwania. Młodzież i seniorzy jako odbiorcy kultury

Animacja społeczno-kulturalna jest jednym z kierunków pedagogiki zajmującym się zagadnieniem praktyki wychowawczej i edukacyjnej, realizowanej w obszarze szeroko rozumianej kultury. Można jednak powiedzieć, iż jest to tradycyjne zagadnienie pedagogiki w ogóle, gdyż we wszystkich subdyscyplinach pedagogicznych w mniejszym lub większym stopniu pojawia się i jest podejmowany temat kultury i jej wpływu na proces wychowania.
Przy czym chodzi tu nie tylko o fundamentalne dla animacji społeczno-kulturalnej zagadnienie wartości, które jest przecież podstawą każdego myślenia o wychowaniu i edukacji, ale także o konkretne praktyczne rozstrzygnięcia – o wykorzystywanie treści kulturowych w działaniach edukacyjnych. Jest to przestrzeń rozważań i projektów dotyczących wychowania realizowanego przez określone, różnorodne instytucje edukacyjne. Za tym idzie zaś potrzeba nie tylko rozpoznawania i wpisywania się w określony kontekst, dziedzictwo i tożsamość kulturową, ale także odczytywania zmieniających się potrzeb kulturalnych ludzi, co przekłada się na możliwe i potrzebne uczestnictwo w kulturze wszystkich jednostek uczestniczących w życiu społecznym: dzieci, młodzieży, dorosłych oraz osób starych – seniorów.
Tradycji rozwoju animacji społeczno-kulturalnej – tak szeroko i specyficznie tu rozumianej: jako praktyki wychowawczej odwołującej się do kultury – można i należy poszukiwać wieloaspektowo, a także w dość odległej przeszłości – na drogach rozwoju pedagogiki.
Autorzy tej monografii starali się podejść do tematyki dość szeroko, rekonstruując zagadnienie animacji społeczno-kulturalnej w tradycji pedagogiki kultury czy edukacji humanistycznej, jak również wskazując na osiągnięcia i rozstrzygnięcia, jakie w tym zakresie wypracowano w pedagogice społecznej. Kierunki tych poszukiwań i rekonstrukcji zostały zawarte w rozdziale pierwszym. Jeśli zaś chodzi o podejmowane i realizowane dziś działania wychowawcze i animacyjne związane z kulturą, szczególnie w kontekście ich współczesnych przemian i wyzwań, uwzględniono w książce dwa wątki takich uwarunkowań – w odniesieniu do młodzieży i seniorów. Te dwa biegunowo różne i odmienne obszary oddziaływań wydają się szczególnie wrażliwe i podatne na zmiany kulturowe i w rezultacie niosą zapotrzebowanie na specyficzną praktykę wychowawczo-animacyjną. Stanowią więc tym samym szczególne wyzwanie dla współczesności.
Książka składa się z trzech rozdziałów poświęconych powyższym zagadnieniom. Należy też powiedzieć, iż powstała ona w zespole badawczym złożonym z trzech osób, które od lat prowadzą swoje badania w tych obszarach, zajmując się, po pierwsze, rekonstrukcją podstaw teoretycznych działań wychowawczych i animacyjnych warunkowanych społecznie i środowiskowo – w tym zagadnieniem podstaw animacji społeczno-kulturalnej; następnie – funkcjonowaniem młodzieży, także w kontekście jej aksjologicznych wyborów i uczestnictwa w kulturze, jak również zagadnieniem funkcjonowania seniorów i podejmowania wobec nich działań animacyjnych. W książce kolejne rozdziały skupiają się właśnie na tych tematach.
Na końcu publikacji Czytelnik znajdzie również wykaz pojęć/haseł związanych z jej problematyką, co w naszym zamierzeniu ma służyć szczegółowemu, a jednocześnie szerokiemu rozpoznaniu podjętych w książce wątków problemowych. Ponieważ zagadnienie animacji społeczno-kulturalnej z jednej strony wyrasta z bogatej tradycji namysłu nad wychowaniem, z drugiej zaś – jest ciągle aktualnym i żywo dziś podejmowanym zagadnieniem, w książce zamieszczona została bogata, rozbudowana bibliografia przedmiotowa, umożliwiająca wgląd w literaturę, z której skorzystali autorzy, ale także głębszą penetrację tego zagadnienia. Publikację uzupełnia również dodatkowa, ale z naszego punktu widzenia równie istotna bibliografia anglojęzyczna.
Mamy nadzieję, że nasza książka będzie dobrym i ważnym głosem w dyskusji nad współczesnymi uwarunkowaniami animacji społeczno-kulturalnej, a także dobrą pomocą dla praktyków realizujących swoje zadania w tym obszarze.