Discomfort and Moral Impediment

Ta książka jest mocno nierówna. Pierwsza część, będąca analizą ludzkiego życia pod względem strukturalnym jest ciekawa. Prezentuje oryginalne, choć pod pewnymi względami proste podejście do tematu i to sprawia, że nawet jeśli czytając nie do końca zgadzamy się z tym podejściem (jak ja, znacznie bliżej mi do poglądu, który, moim zdaniem nie do końca słusznie, Cabrera określa tu empirycznym pesymizmem) to nadal czyta się to bardzo przyjemnie, bo widać jakiś oryginalny pomysł na ujęcie tego zagadnienia. Od drugiej części, będącej analizą etyki prokreacji i paru innych, dość autonomicznych kwestii jest znacznie bardziej wtórnie i autor głównie powtarza swoje tezy z pierwszej części, lekko je dostosowując do specyficznych przypadków jakie rozważa. Cabrera daje przy tym specyficzne, jak na antynatalistę, stanowisko co do etyczności aborcji.

Spróbuję omówić tutaj w skrócie główne tezy tej książki. Cabrera twierdzi, że najlepszą strategią na dowiedzenie antynatalizmu jest wykazanie, że życie jest strukturalnie złe (sam Cabera na pewno nie użyłby terminu „zły”, które to pojęcie uznaje za wyraz etyki afirmatywnej, którą on odrzuca na rzecz etyki negatywnej; ja używam go z wygody i z tego, że ciężko mi przenieść cały niuans terminologii Cabery na polski, proszę tu szanownych czytelników o wybaczenie za to występujące z mojej strony lenistwo intelektualne),czyli coś rzekomo ma być nie do udowodnienia w paradygmacie pesymizmu empirycznego. Pokazanie na poziomie strukturalnym że życie jest złe ma tą przewagę, że stosuje się uniwersalnie do wszystkich przypadków i nie jest podatne na kontrargumenty o charakterze niestrukturalnym (czyli takim, które nie odnoszą się ogólnie do fenomenologii życia, tylko do jakichś konkretnych przypadków, typu to, że ludzie generalnie oceniają swoje życia pozytywnie albo że ludzkie życia mają więcej dobrych chwil niż złych). Cabera wyraża to dość zgrabnie używając hiszpańskiego podziału czasownika „być” na ser i estar (jest jeszcze haber, ale w tym kontekście nie jest ono zbyt istotne),mianowicie życie jest złe na poziomie ser, mimo że na poziomie estar może być całkiem przyjemne i dobre. Jeśli ktoś zna hiszpański to takie sformułowanie może być przydatne w złapaniu tej różnicy między poziomem strukturalnym i niestrukturalnym. O tym, że ludzkie życie jest strukturalnie złe decyduje terminality of being, które wyraża się trzema głównymi cechami:

(a) Wszyscy ludzie od samego początku mają „decreasing” or „decaying” being (przepraszam za te angielskie urywki, ale ciężko mi to dobrze przetłumaczyć, prawdopodobnie najbliższe temu byłoby użycie heideggerowskiego bycia-ku-śmierci, zresztą Cabrera sporo czerpie od Heideggera pod kątem terminologii, w tej pozycji nawet nie aż tak bardzo, ale w poprzedniej „A Critique of Affirmative Morality” było tego naprawdę sporo)
(b) Trzy rodzaje trudności, które zawsze mają wpływ na ludzi: ból fizyczny, poczucie zniechęcania (to szeroka kategoria, obejmująca zarówno nudę i znużenie, aż po poważną depresję) i agresję ze strony innych
(c) Mechanizmy obronny ludzi powstałe w reakcje na (a) i (b) polegające na kreowaniu pewnych pozytywnych wartości


Ta recenzja nie jest odpowiednim miejscem, żeby wchodzić tu w gruntowną polemikę z właśnie zaprezentowaną linią argumentacyjną, ale nie mogę się powstrzymać od dania choć paru ogólnych, krytycznych uwag. Cabrera często przedstawia te postulaty w bardzo antyutylitaryny sposób (to, że ja tego tak nie zrobiłem nie było przypadkowe, mianowicie w nich samych w sobie nie ma nic antyutylitarnego),zupełnie niepotrzebnie. Koncepcja terminalności życia wcale nie musi być antyutylitarna, ja powiedziałbym, że podobnie jak asymetria Benatara ona jest metaetycznie neutralna. Poza tym sądzę, że podejście strukturalne wcale nie jest tak definitywne i konkluzywne jak chce tego Cabrera. Jeśli przyjmie się określone rozwiązanie non-identity problem, to można utrzymywać, że żadne powołanie człowieka do istnienia (niezależnie od tego jak złe będzie miał życie) nie będzie gorsze niż niepowołanie go do istnienia. Podejście strukturalne w tym wypadku pokazuje tylko, że ludzkie życie jest złe, ale nie że jest lepiej nigdy nie zaistnieć, do tego trzeba użyć jakiegoś dodatkowego argumentu. Dlatego moim zdaniem to co jest tutaj zaprezentowane to nie jest ściśle rzecz biorąc argument antynatalistyczny, to jest tylko argument, które może sugerować, że antynatalizm jest słuszny, albo go wzmacniać jeśli już poprzednio go uznajemy, jednak wątpię żeby mógł kogoś do niego przekonać. On może pokazać, że jeśli żyjemy, to mamy znacznie gorsze życie niż zazwyczaj się to zakłada i że jeśli nie dokonuje się prokreacji, to nie jest to tylko niedopuszczenie do czegoś co jest złe w niewielkim stopniu, ale zapobiegnięcie czemuś co jest poważnie złe.

Polecam tą książkę, choć na pierwszy wybór zdecydowanie lepiej zapoznać się z „Better Never to Have Been” Benatara. Pod względem językowym jest napisana dość przystępnie, sam Cabrera pisał na początku, że chce tu kontynuować językową tradycję Schopenhaura, Wiliama Jamesa i José Ortega y Gasseta, którzy prowadzili jasne i bezpośrednie rozważania. Absolutnie jest tu pod tym katem znacznie lepiej niż w (angielskim przekładzie) „A Critique of Affirmative Morality”, które jest absolutnie nieczytelne przez fatalny język.

Ta książka jest mocno nierówna. Pierwsza część, będąca analizą ludzkiego życia pod względem strukturalnym jest ciekawa. Prezentuje oryginalne, choć pod pewnymi względami proste podejście do tematu i to sprawia, że nawet jeśli czytając nie do końca zgadzamy się z tym podejściem (jak ja, znacznie bliżej mi do poglądu, który, moim zdaniem nie do końca słusznie, Cabrera...