Pustka i pełnia: zapiski z Japonii 1964-1970

Świetna przeciwwaga dla "Kronik japońskich"

Świetna przeciwwaga dla "Kronik japońskich"

Jedna z nielicznych pozycji niezamykająca Japonii w pudełku 'egzotyki' - wręcz przeciwnie, Bouvier rozprawia się nierzadko boleśnie, ale i z gracją z wieloma mitami narosłymi wokół Japonii.

Jedna z nielicznych pozycji niezamykająca Japonii w pudełku 'egzotyki' - wręcz przeciwnie, Bouvier rozprawia się nierzadko boleśnie, ale i z gracją z wieloma mitami narosłymi wokół Japonii.

Pośmiertnie wydane zapiski, które nie weszły do „Kroniki japońskiej”. „Kronikę…” czytałam kilka lat temu, jaki kompletny japonistyczny żółtodziób i przyznaję, że nie pamiętam za bardzo, jakie wrażenie na mnie zrobiła (poza tym, że interesująco nietypowa i bardzo osobista) dlatego „Pustkę i pełnię” traktowałam jako zawarcie znajomości z tym autorem, a nie odświeżenie pamięci.
Jest to literatura podróżnicza w najlepszym tego słowa znaczeniu, to znaczy nie opisuje wędrówki przez kraj, jego zwyczajów i mieszkańców, ale jest podróżą w głąb samego siebie, swojej jaźni, swojego życia, dla której fizyczna podróż jest zaledwie tłem.
Niewiele w „Pustce i pełni” Japonii samej w sobie – z problemami społecznymi, gejszami i samurajami, z kimonami i szybką koleją. To raczej zbiór luźnych uwag na temat jej mentalności, duchowości i kultury, poddanych bardzo subiektywnej ocenie człowieka, którego wyjazd do tego kraju nie był życiowym marzeniem, zatem znalazł się tam bez wyidealizowanego obrazu i bez uprzedzeń.
Niezrozumienie i brak akceptacji Bouviera przemawiają do mnie silniej niż wymuszona układność Banacha, ze snobizmu chyba uznającego kulturę Japonii (i z zabójczym znawstwem tematu podkreślającego ciągle, że kultura japońska jest kopią kultury chińskiej w każdym calu i bez cienia oryginalności, ciekawa polemika wywiązała by się z Bouvierem, który jakkolwiek dostrzega wpływy chińskie i nie zaprzecza im, tak zauważa, że są one prawie niemożliwe do rozpoznania, tak dalece Japończycy przekształcili je w duchu swojej estetyki i wrażliwości – i on to jakoś zauważa). Bouvier analizuje to, co widzi, odnosi do swoich życiowych doświadczeń, do znanych sobie rzeczy – część uznaje za piękną, części nie rozumie i przyznaje się do tego zupełnie naturalnie, bez sztucznej skromności ani nonszalancji, część budzi jego niechęć. Odczytanie kontekstu danego zwyczaju, nawet jeśli w jakiś sposób mu go przybliża, nie jest jednoznaczne z bezwarunkowym przyjęciem go, z odrzuceniem swojej tożsamości.
Ciekawe doświadczenie – myślę, że byłaby to dobra lektura dla wszystkich, którzy bez mrugnięcia okiem deklarują, że rozumieją Japonię taką, jaką jest. A przy okazji: „Pustka i pełnia” to świetna książka, w tym sensie świetna, że autor wciąga czytelnika w rozmowę, zmusza do myślenia, a chociaż jest to tak naprawdę książka o jego podróży i jego przemyśleniach, staje się przygodą dla tego, kto czyta.
Ciekawe, to bardziej rozważania filozoficzne niż literatura podróżnicza w stylu „Japońskiego wachlarza” Bator, gdzie wszystko jest jasne, proste, zrozumiałe i przyjazne, bez różnic kulturowych i jakichkolwiek spięć.

Pośmiertnie wydane zapiski, które nie weszły do „Kroniki japońskiej”. „Kronikę…” czytałam kilka lat temu, jaki kompletny japonistyczny żółtodziób i przyznaję, że nie pamiętam za bardzo, jakie wrażenie na mnie zrobiła (poza tym, że interesująco nietypowa i bardzo osobista) dlatego „Pustkę i pełnię” traktowałam jako zawarcie znajomości z tym autorem, a nie odświeżenie...