Oksana Zabużko

Książka wydana została dawno temu, w 1996 roku. Ówcześnie stanowiła znak czasów, które odznaczały się mniejszą pruderią, niż obecnie (te pruderię ostatnio wymusza na wszystkich "totalitaryzm cyfrowy"; tak to nazwała Oksana Zabużko podczas swojego pobytu w Polsce dwa lata temu). I prymatem poezji, która zagościła w epice, tak jak obecnie gatunki dziennikarskie (poezja była kluczem umożliwiającym poznawanie swojego wnętrza, gatunki dziennikarskie dają obecnie pozorną możliwość realnej oceny samego siebie z "sędziowskiego" dystansu). Ludzie w swoich poszukiwaniach, kontestacji, byli zarazem naiwni, perwersyjni i ekshibicjonistyczni. Niewinni, nieświadomi ograniczeń, traum i konsekwencji wynikających z tak otwartego, konfesyjnego pisania. Taki człowieczek z liściem na głowie, któremu nikt nic nie poradzi, któremu nikt nic nie powie. Nie bardzo się sytuacja Ukrainy różniła od sytuacji Polski. Nie mniej jednak można odkryć w tej literaturze toksyczność wynikającą z przeszłości, z tego co się działo w demoludach przed pierestrojką, a co było wspólne dla wszystkich, niczym piętno motylka na cycku niewolnicy Isaury. No i jeszcze to, że po uzyskaniu niepodległości, przy braku funduszy, wzrastała w ukraińskich duszach potrzeba doznań sensorycznych i przygody. Potrzeba samopoznania, identyfikowania siebie w kontekście Zachodu. Owe poszukiwania były ograniczone ze względów materialnych. Z niedostatku innych możliwości pozostawała kanapa w pokoju, przekąski i herbata na stołku obok, papieros i kieliszek wódki. Otóż owo "sformatowanie" umysłów przez filozofię marksistowską przykładającą wagę do czynników materialnych w rozwoju jednostki, wbrew temu co sądzi pisarka, miało odzwierciedlenie w prawdzie, że warunki materialne kształtują zainteresowania ludzkie i duchowość. Oczywiście pisarkę było stać na wyjazdy na uczelnie zagraniczne i na samorozwój, ale nie zmienia to faktu.