Toledo i inne przygody w Kastylii

ponad sześćdziesięcioletni polski historyk literatury, profesor, erudyta, który jednak Hiszpanią dotąd się nie zajmował, pojechał tam na jakiś czas i napisał kilka esejów. Czyli ballada pt. „polski intelektualista spotyka Hiszpanię”.

Rzecz ciekawa, bo pokazuje nie wyobrażenia o Hiszpanii przeciętnego polskiego dziennikarza czy młodego ambitnego podróżnika, z jego typowym ograniczonym aparatem poznawczym, tylko właśnie speca od kultury, z jego wykształconą metodologią, doświadczeniem badawczym, znajomością kontekstu, systematyką pojęciową. Który przedtem z Hiszpanią się osobiście nie zetknął. Na tym przykładzie możemy przekonać się, jak polska kultura uwarunkowuje i formatuje ogląd Hiszpanii.

Ogląd jednak dość typowy. Poza rozdziałem o Potosi i górnictwie mamy tu dość standardowy dobór toposów, zorganizowanych wokół tych punktów odniesienia, które kultura polska wytłoczyła nam wszystkim w głowach. Co stoi nieco w kontrze do uniwersalnej perspektywy, którą usiłuje przyjąć autor. Uniwersalna, w sensie taka i Norwega, i Greka, i Polaka, znaczy, „ogólnoludzka”. Nie oszukujmy się, żaden autor nie jest w stanie napisać odkrywczego tekstu i o malarstwie (Goya),i o muzyce (Rodrigo) i o literaturze (Unamuno). Lepiej byłoby, gdyby zorganizował te refleksje właśnie od punktu wyjścia „ja, Polak, przyjeżdżam do Hiszpanii, i oto co widzę”.

Wtedy możnaby obronić dyrdymały, które pisze Kowalczyk, na przykład w rozdziałach o inkwizycji, Lorce, czy Dolinie Poległych. Możnaby napisać ot, taka jest polska perspektywa. Czterdzieści lat walki komuny z katolicyzmem zakończyły się triumfem tej pierwszej, i historyk literatury wierzy w bzdury o krwawym Świętym Oficjum. Profesor akademicki nie jest w stanie odfiltrować internetowych rewelacji z fałszywymi cytatami Moli o „rozstrzeliwaniu”, więc powtarza je z grozą na ustach (panie Kowalczyk, lepsi kozacy od Pana od lat szukają haków na Molę, ale ani Angel Viñas, ani Alberto Reig Tapia, ani Francisco Espinosa Maestre jeszcze nic nie znaleźli). Doświadczony eseista reprodukuje klechdy o śmierci Lorki (już zostawmy na boku pytanie co ten Andaluzyjczyk robi w książce o Kastylii) chociaż nikt w gruncie rzeczy nie wie jak to było.

ponad sześćdziesięcioletni polski historyk literatury, profesor, erudyta, który jednak Hiszpanią dotąd się nie zajmował, pojechał tam na jakiś czas i napisał kilka esejów. Czyli ballada pt. „polski intelektualista spotyka Hiszpanię”.

Rzecz ciekawa, bo pokazuje nie wyobrażenia o Hiszpanii przeciętnego polskiego dziennikarza czy młodego ambitnego podróżnika, z jego typowym...