Jesteśmy społecznością, która kocha książki

sensacyjnie dobra praca. Czytałem z wielką przyjemnością.

Anusik w swojej recenzji wytknął kilka drobnych pomyłek (nazwiska, pisownia, nazwy własne i tym podobne pierdoły) i może ze dwie nieco poważniejsze kwestie, związane z datacją.

Zdaje się, że od czasu wydania książki (2002) Miguel Conde Pazos popełnił kilka prac zatrącających o temat, więc jak ktoś się doktoryzuje czy cuś takiego to lepiej sprawdzić. Pozostali z Państwa nie muszą.

Aha, i jeszcze o przyjemnościach z lektury. To był okres, kiedy dwa peryferyjnie położone państwa (Hiszpania i Rzplita) trząsły całą europejską sceną polityczną pomiędzy nimi. Królowie, książęta i książątka po londynach, paryżach, wiedniach i amsterdamach (nie mówiąc o berlinach czy moskwach) trzęśli się ze strachu na myśl o tym, że hiszpański i polsko-litewski władca się dogadają, a najlepsza na świecie piechota (czyli tercios) i najlepsza na świecie kawaleria (czyli towarzysze pancerni) zewrą szeregi, pozostawiając na europejskim pobojowisku podeptane zwłoki różnych lancknechtów, yeomanry, i innych mercenari di guerra.

sensacyjnie dobra praca. Czytałem z wielką przyjemnością.

Anusik w swojej recenzji wytknął kilka drobnych pomyłek (nazwiska, pisownia, nazwy własne i tym podobne pierdoły) i może ze dwie nieco poważniejsze kwestie, związane z datacją.

Zdaje się, że od czasu wydania książki (2002) Miguel ...

Rozwiń Zwiń

ponad sześćdziesięcioletni polski historyk literatury, profesor, erudyta, który jednak Hiszpanią dotąd się nie zajmował, pojechał tam na jakiś czas i napisał kilka esejów. Czyli ballada pt. „polski intelektualista spotyka Hiszpanię”.

Rzecz ciekawa, bo pokazuje nie wyobrażenia o Hiszpanii przeciętnego polskiego dziennikarza czy młodego ambitnego podróżnika, z jego typowym ograniczonym aparatem poznawczym, tylko właśnie speca od kultury, z jego wykształconą metodologią, doświadczeniem badawczym, znajomością kontekstu, systematyką pojęciową. Który przedtem z Hiszpanią się osobiście nie zetknął. Na tym przykładzie możemy przekonać się, jak polska kultura uwarunkowuje i formatuje ogląd Hiszpanii.

Ogląd jednak dość typowy. Poza rozdziałem o Potosi i górnictwie mamy tu dość standardowy dobór toposów, zorganizowanych wokół tych punktów odniesienia, które kultura polska wytłoczyła nam wszystkim w głowach. Co stoi nieco w kontrze do uniwersalnej perspektywy, którą usiłuje przyjąć autor. Uniwersalna, w sensie taka i Norwega, i Greka, i Polaka, znaczy, „ogólnoludzka”. Nie oszukujmy się, żaden autor nie jest w stanie napisać odkrywczego tekstu i o malarstwie (Goya), i o muzyce (Rodrigo) i o literaturze (Unamuno). Lepiej byłoby, gdyby zorganizował te refleksje właśnie od punktu wyjścia „ja, Polak, przyjeżdżam do Hiszpanii, i oto co widzę”.

Wtedy możnaby obronić dyrdymały, które pisze Kowalczyk, na przykład w rozdziałach o inkwizycji, Lorce, czy Dolinie Poległych. Możnaby napisać ot, taka jest polska perspektywa. Czterdzieści lat walki komuny z katolicyzmem zakończyły się triumfem tej pierwszej, i historyk literatury wierzy w bzdury o krwawym Świętym Oficjum. Profesor akademicki nie jest w stanie odfiltrować internetowych rewelacji z fałszywymi cytatami Moli o „rozstrzeliwaniu”, więc powtarza je z grozą na ustach (panie Kowalczyk, lepsi kozacy od Pana od lat szukają haków na Molę, ale ani Angel Viñas, ani Alberto Reig Tapia, ani Francisco Espinosa Maestre jeszcze nic nie znaleźli). Doświadczony eseista reprodukuje klechdy o śmierci Lorki (już zostawmy na boku pytanie co ten Andaluzyjczyk robi w książce o Kastylii) chociaż nikt w gruncie rzeczy nie wie jak to było.

ponad sześćdziesięcioletni polski historyk literatury, profesor, erudyta, który jednak Hiszpanią dotąd się nie zajmował, pojechał tam na jakiś czas i napisał kilka esejów. Czyli ballada pt. „polski intelektualista spotyka Hiszpanię”.

Rzecz ciekawa, bo pokazuje nie wyobrażenia o Hiszpanii ...

Rozwiń Zwiń

Być może zastanawiacie się Państwo, czy Wydawnictwo Literackie, które w roku 1970 wydało tą książkę, zapłaciło jakieś tantiemy Aubowi? A i owszem zapłaciło, a konkretnie 21 tysięcy złotych. Część z Państwa może jeszcze pamięta swoje zarobki z tamtych czasów; dla informacji pozostałych podam, że według ZUS przeciętna miesięczna pensja wynosiła w 1970 2 tysiące 235 złotych. Czyli za tą książkę Aub mógłby sobie raczej dobrze żyć w Warszawie przez cały rok. Skąd to wszystko wiem? Z artykułu pani Marín Villora pt. „Zofia Szleyen, traductora de Max Aub.”

Oczywiście Aub nie żył w Warszawie (o czym za chwilę). Orbitował między Meksykiem a Paryżem, więc peerelowskie złotówki raczej mu nie były potrzebne. Stąd powstaje pytanie, w jakiej walucie dostał te tantiemy. Jeśli w dolarach liczonych uczciwie po kursie dewizowym, to nieźle się obłowił, bo byłoby to jakieś 5 tysięcy dolarów. Co wydaje mi się wątpliwe, bo średnia roczna pensja w NRF wynosiła wtedy około 2 tysiące dolarów. Przypuszczam, że raczej zrobili jakiś myk z rublem transferowym i dostał może tysiąc dolarów. Albo 500 dolarów i komplet obrusów ludowych oraz biżuterii bursztynowej z Cepelii (warte wg cennika 1500 dolarów). Którymi się zresztą długo nie nacieszył, bo zawinął się dwa lata po polskim wydaniu.

Całe polskie wydanie Aux zawdzięczał głównie Szleyenowej, która nawiązała z nim korespondencję w roku 1967, a potem uruchomiła swoje znajomości w polskich wydawnictwach. Zapraszała do go Polski parę razy, ale jakoś nigdy się nie złożyło… Ciekawa sprawa, nie był jeszcze stary, po 60-tce, jeździł sporo więc był w miarę przy zdrowiu, pisał że chętnie, czemu nie, ale jak przyszło co do czego, to twierdził że nie doczekał się zaproszenia z ambasady i inne takie, chociaż z WLu i od Szleyenowej dostawał zapewnienia, że pokryją mu miesięczny koszt pobytu. Wolał sławić przewagi socjalizmu zdalnie?

A teraz do rzeczy. „Nic tu nie zmyślono” to wybór z 3 tomów wspomnień-nowel, okraszony wstępem-uzupełnieniem tłumaczki pt. „Polskie Koneksje w Dżelfie”. Okazało się, że Aub i mąż Szleyen po hiszpańskiej wojnie spędzili sporo czasu we francuskim obozie internowania w Algerii i mieli wspólnych znajomych. Dzięki temu Szleyenowa miała możliwość zweryfikować trochę teksty Auba, wyszło jej na przykład, że czeski lekarz doktor Koefler, który pojawia się w nowelach, to Polak i nazywał się Kofler. Czy reszta perypetii hiszpańsko-francusko-algierskich, opisanych w tomie, jest równie „niezmyślona”, nie wiemy, bo pani Szleyen w swoich tekstach też dała się poznać jako utalentowana bajkopisarka.

Być może zastanawiacie się Państwo, czy Wydawnictwo Literackie, które w roku 1970 wydało tą książkę, zapłaciło jakieś tantiemy Aubowi? A i owszem zapłaciło, a konkretnie 21 tysięcy złotych. Część z Państwa może jeszcze pamięta swoje zarobki z tamtych czasów; dla informacji pozostałych poda...

Rozwiń Zwiń

Książkę kupiłem na Kaliskiej w Warszawie, w wiadomym sklepie. Potem przeszedłem Pireneje od Aragonii przez Nawarrę i Baskonię do Atlantyku (starając się trzymać strony hiszpańskiej, ale zdarzało się spać i we Francji). Oto czego nie znalazłem w tej książce, a o czym wiem teraz:

Nie pij wody z kamiennych lub drewnianych zbiorników, znajdujących się na stokach (są dla krów, jeszcze złapiesz jakąś krowią chorobę, nawet jak masz tabletki uzdatniające).

Nie próbuj przedzierać się przez pola paproci w krótkich spodniach (bo będziesz miał potem mielonkę zamiast nóg).

Nie zabieraj mniej niż pół litra wody na każdą planowaną godzinę wędrówki (bo przy odwodnieniu można spotkać się osobiście z Matką Boską).

Nie ufaj francuskim mapom (hiszpańskie są lepsze).

Nie bierz dolnych miejsc w pustym refugio (czasem przychodzą w nocy zwierzęta).

Nie zamykaj na noc refugio od wewnątrz (czasem przychodzą w nocy zapóźnieni turyści).

Poza wczesnym rankiem i późnym wieczorem nie chodź z odkrytą głową (wiadomo).

Nie próbuj płacić za podwiezienie autostopem (obrażą się).

Nie rozmawiaj z miejscowymi o polityce (jest tak zagmatwana, że łatwo o faux pas, no chyba że potrafisz swobodnie rozprawiać nt. tożsamości Tomasa Zumalacarregui oraz czym różni się fuerismo od foralismo, a trentaynuevistas od quarantayochistas).

Nie zniechęcaj się jak ścieżka zaprowadzi do ogrodzenia i furtki, otwórz ją i potem starannie zamknij za sobą (ogrodzenia są dla bydlątek, turyści mogą przechodzić).

Nie ufaj baskijskim drogowskazom (bo i tak nic z nich nie zrozumiesz).

Nie podrywaj amerykańskich turystek na Camino de Santiago (bo są bardzo brzydkie).

Nie zmuszaj się, żeby iść na wieczorną mszę nocując w schronisku dla pielgrzymów (nie sprawdzają, a przyjemniej jest pomodlić się na szczycie).

Nie kupuj wina w kartonie na miły wieczór (miałeś kiedyś zalany winem plecak? poza tym tego wina nie da się wypić więcej niż szklankę).

Nie chodź poboczem szosy (niebezpieczne, i może przyczepić się Guardia Civil).

Nie oczekuj tej jakości znakowania, którą znasz z Beskidów (bo stracisz nerwy, a może i kończyny).

Nie zakładaj, że w Hiszpanii zawsze świeci słońce (bo powyżej lasu mróz potrafi chwycić nocą już w końcu sierpnia).

Nie zakładaj, że każde źródło i strumyk zaznaczone na mapie istnieją (przyjmij założenie, że istnieje co drugi).

Nie wchodź w stada owiec (jeśli są owce, to są też psy, a one rozumieją tylko po baskijsku).

Jeśli miejscowy poczęstuje cię orujo to powiedz, że cię boli brzuch (no chyba że naprawdę chcesz się przekonać, co się wtedy stanie, zresztą może potem napiszesz lepszą książkę o Pirenejach, niż ta pani)

Książkę kupiłem na Kaliskiej w Warszawie, w wiadomym sklepie. Potem przeszedłem Pireneje od Aragonii przez Nawarrę i Baskonię do Atlantyku (starając się trzymać strony hiszpańskiej, ale zdarzało się spać i we Francji). Oto czego nie znalazłem w tej książce, a o czym wiem teraz:

Nie pij wo...

Rozwiń Zwiń

Pięć części: 1) szersze tło, czyli stosunki polsko-hiszpańskie w okresie WW2; 2) węższe tło, czyli uchodźcy polscy w Hiszpanii; 3) obóz w Mirandzie; 4) obóz w polskiej narracji i pamięci; 5) komparatystyka, czyli polscy uchodźcy w innych krajach.

Nie mam większych zastrzeżeń. Profesjonalnie, na podstawie wielu różnych źródeł, dobrze wydane.

Właściwie tylko jeden zarzut: tytuł. Od razu ustawia książkę jako polemikę z obrazem Mirandy jako czegoś w rodzaju frankistowskiego obozu koncentracyjnego. O wiele lepszy byłby tytuł neutralny, typu "Polacy w obozie Miranda de Ebro" albo "Miranda de Ebro. Polscy uchodźcy".

Książka udowadnia jasno, że Miranda nie była żadnym obozem zagłady i ogóle wrzucanie jej do jednego worka z niemieckimi obozami koncentracyjnymi (co zdarza się także obecnie, na szczęście w literaturze popularnej i publicystyce raczej niż w historiografii, zob. Wikipedia: "Już powstały w 1937 obóz w Miranda de Ebro, został oparty na modelu zastosowanym w III Rzeszy") to piramidalna bzdura. Auschwitz przeżyło ok. 20% wieźniów; obóz powstał po to, żeby zabijać. Mirandę przeżyło ok 95%; obóz powstał po to, żeby ukarać i zastraszyć.

Ale wybijanie tego w tytule? Raz, że naiwne (każdy ambitny młody historyk chce "obalać mity" i "demaskować legendy", a Ciechanowski młody dawno już przestał być i powinien wyrosnąć z takich narowów). A dwa, że sugeruje od razu partyzancką postawę autora. Niesłusznie, bo (niezależnie od faktycznie nieco prawicowych sympatii politycznych Ciechanowskiego) praca całkowicie spełnia kryteria bezstronnej akademickiej analizy. Ten głupi tytuł szkodzi wiarygodności książki.

Pięć części: 1) szersze tło, czyli stosunki polsko-hiszpańskie w okresie WW2; 2) węższe tło, czyli uchodźcy polscy w Hiszpanii; 3) obóz w Mirandzie; 4) obóz w polskiej narracji i pamięci; 5) komparatystyka, czyli polscy uchodźcy w innych krajach.

Nie mam większych zastrzeżeń. Profesjonaln...

Rozwiń Zwiń

staroć, po monografii Ciechanowskiego na temat Mirandy raczej nie warta czytania.

Autor urodził się w 1912 w Chrzanowie. Niestety nie udało mi się znaleźć nic o jego rodzinie, Chrzanów był wtedy miastem w ponad połowie żydowskim, ale onże raczej chyba nie z Żydów, może jakaś cienka warstwa miejscowej zachodniogalicyjskiej inteligencji. Po kampanii wrześniowej i potem francuskiej w czerwcu 1940 przeszedł przez zieloną granicę Pireneje, żeby dostać się do Wielkiej Brytanii. Złapali go i posłali do obozu w Miranda de Ebro, gdzie siedział prawie 3 lata. Zwolniony wiosną 1943 przez Portugalię dotarł do Anglii. Wcielony do PSZ (nie walczył), studiował w Edynburgu a potem wyjechał do Stanów, gdzie został profesorem psychologii na Harvardzie.

Książka to drugowojenne wspomnienia, których trzonem jest jednak pobyt w Mirandzie. Zawarte głównie w rozdziale pt. „Hiszpanie biją i mordują polskich żołnierzy”.

Ciechanowski wydał niedawno grubą monografię naukową nt. obozu w Mirandzie, więc jeśli kogoś z Państwa interesuje ten temat, to polecam. I owszem, Wysocki jest tam wielokrotnie wspominany jako źródło, ale raczej jako źródło, do którego trzeba podchodzić z dużym krytycyzmem. Oczywiście bardzo negatywną opinię ks. Liedkego (obozowego kapelana) o pracy Wysockiego trzeba traktować ostrożnie, bo nemo iudex in causa sua. Ale Ciechanowskiemu w jego naukowej analizie wyszło, że przeprowadzona przez Wysockiego miażdżąca krytyka warunków obozowych (czyli frankistowskiego systemu penitencjarnego), polskiej dyplomacji w Hiszpanii, polskiego i hiszpańskiego kleru – jest jednostronna, wyolbrzymiona, czasami oparta na pomyłkach, a na ogół nieuzasadniona i generalnie złośliwa.

Oczywiście w PRLu wydano książkę z radością (1979), bo autor chociaż emigrant, to jednak przywalił i w sanację, i w Sikorskiego, i w Andersa, i we Franco, i w rzymskokatolicki kler, czego chcieć więcej.

Czytając te wspomnienia raczej nie podejrzewałem autora o zmyślenia czy kłamstwa, a ponieważ pisał na podstawie prowadzonego wtedy na bieżąco dziennika, więc chyba raczej pamięć go nie zawiodła. Stąd akapity o bezwzględności hiszpańskich strażników, bardzo ciężkich warunkach życia w obozie, mało pomocnej żeby nie powiedzieć dwulicowej postawie kleru traktuję jako mające wartość dokumentalną. Pytanie, na ile osobiste doświadczenia Wysockiego były reprezentatywne. Inna sprawa to oceny, które wystawia. Te traktuję pobieżnie, bo przecież człowiek nie znał np. warunków funkcjonowania półlegalnego polskiego poselstwa w Hiszpanii, które lada chwila mogło zostać zlikwidowane przez Franco; a do oceny efektywności działań poselstwa wobec internowanych Polaków trzeba znać całokształt.

No i naturalnie czytając trzeba odfiltrować uwagi tak autora jak peerelowskiej edycji o wielkiej niesprawiedliwości, która spotkała polskich bojowników w walce z faszyzmem. Hiszpania jako kraj neutralny miała obowiązek internować żołnierzy państw walczących, więc sam fakt osadzenia w obozie nie był żadną niesprawiedliwością, tylko wypełnieniem zobowiązań międzynarodowych (Szwajcarzy byli pod tym względem gorsi, bo złapanych nie pakowali do obozów, tylko odstawiali na granicę szwajcarsko-niemiecką, prosto w łapy Gestapo). Oczywiście warunki panujące w obozie to inna sprawa, zgodnie z tymiż zobowiązaniami Hiszpanie powinni byli zapewnić internowanym przyzwoite warunki. Niemniej trzeba pamiętać, że lata czterdzieste to był w Hiszpanii okres skrajnej biedy, głodował i marzł prawie cały naród, więc możliwości mieli raczej ograniczone.

Polecam książkę tym, którzy uważają, że Miranda była frankistowską wersją niemieckich obozów koncentracyjnych. Rzecz napisana przez więźnia, pełna gorzkich uwag i oskarżeń, z całą pewnością bez zamiaru wybielania Hiszpanów, raczej żeby przedstawić ich w jak najgorszym świetle. I teraz proszę sobie wyobrazić, że więzień np. w Stutthof, Auschwitz czy innym Mauthausen zgłasza się do strażnika z pretensją, że porcje nie spełniają standardów Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.

staroć, po monografii Ciechanowskiego na temat Mirandy raczej nie warta czytania.

Autor urodził się w 1912 w Chrzanowie. Niestety nie udało mi się znaleźć nic o jego rodzinie, Chrzanów był wtedy miastem w ponad połowie żydowskim, ale onże raczej chyba nie z Żydów, może jakaś cienka warstw...

Rozwiń Zwiń

Tytuł mylący, bo rzecz nie jest o stosunkach Hiszpania-Europa, tylko o polskiej wizji Hiszpanii. Może profesor Sawicki chciał załapać jakiś europejski grancik dla swojego wrocławskiego ogródka, i tak podrasował publikację.

Niepotrzebnie. Właśnie jako książka o polskiej recepcji Hiszpanii jest ciekawa. Oczywiście, można kwękać że kilku postaci brakuje, ale przecież to praca zbiorowa, która jest zawsze wypadkową indywidualnych zainteresowań. Niektóre postacie – jak Makowiecka – zasługują IMHO na więcej niż artykuł, potrzebna jakaś porządna monografia.

Mnie zainteresował szczególnie tekst o Ehrenpreisie. Nigdy wcześniej o nim nie słuszałem, myślałem że Amster i Rawicz to byli pierwsi lwowscy Żydzi, którzy potknęli się o Hiszpanię. Artykuł jest w gruncie rzeczy omówieniem książki, wydanej we Lwowie w 19 30 (postaram się ją dorwać w BN-ce na Polach Mokotowskich). Może to i dobrze, bo autorka nie traktuje książki jako pretekstu do popisywania się swoją erudycją, chociaż może przydałoby się więcej kontekstu. Tekst pani August-Zarębskiej traktuję jako tło dla późniejszych książek Sznejdermana i Steina o wojnie domowej, pozwalający zrozumieć nieco żydowsko-polskie wyobrażenia o Hiszpanii. Oczywiście, niereprezentatywne, bo to tekst syjonisty i intelektualisty, nie oddaje nijak nastroju chałaciarskiej ulicy we Lwowie czy Warszawie. Ale jednak jako wstęp do Sznejdermana i Steina, w końcu też ogarniętych ludzi z chałaciarskich rodzin, jest ciekawy i… trochę dezorientujący. Po jego przeczytaniu nie wiem, czy syjonizm Steina i socjalizm Sznejdermana są bardziej, czy raczej mniej oczywiste. Może jak przeczytam książkę Ehrenpreisa, to coś się wyjaśni.

Tytuł mylący, bo rzecz nie jest o stosunkach Hiszpania-Europa, tylko o polskiej wizji Hiszpanii. Może profesor Sawicki chciał załapać jakiś europejski grancik dla swojego wrocławskiego ogródka, i tak podrasował publikację.

Niepotrzebnie. Właśnie jako książka o polskiej recepcji Hiszpanii ...

Rozwiń Zwiń

córka giganta polskiego teatru napisała sztukę, umieszczoną w hiszpańskich, nazwijmy to metaforycznie, realiach.

Na teatrze się nie znam i nie lubię, nie byłem od wielu lat, może nawet od kilkunastu, ostatni raz chyba na "Napisie" Sibleyrasa we Współczesnym. Więc co do kwestii dramatyczno-scenicznych, to w sumie nie mam prawa zawracać nikomu głowy swoimi, za przeproszeniem, przemyśleniami.

Natomiast co do Hiszpanii to i owszem, poczuwam się, ten tego... No i dlatego dramat przeczytałem (zdaje się doczekał się kilku inscenizacji scenicznych w zawodowych teatrach).

Ogólne wrażenie kociokwiku. Nie jestem pewien, zamierzonego przez autorkę, czy tak wyszło. Jeśli zamierzonego, to całkiem nieźle zakotwiczonego w życiowych przygodach Ibarruri, chociaż możnaby jeszcze mocniej docisnąć pedał. Na przykład, jak ze wzorowej stalinistki zrobiła się drapieżnym krytykiem dogmatyzmu (chyba że jej dialog z Santiago Carillo ma zawierać takie akcenty, ale je ich nie usłyszałem). Albo, że jakoby na starość nawróciła ją Maria Rosa Urraca Pastor (możliwe, obie znały się z Bilbao lat przedwojennych i były w podobnym wieku, ale osobiście wątpię).

Zdaje się że polskie lewactwo miało pewien problem z tym dramatem (przejrzałem sobie recenzje internetowe, np. Dobrowolskiego i Dołotki). Ale co tam, jak zwykle dali radę.

córka giganta polskiego teatru napisała sztukę, umieszczoną w hiszpańskich, nazwijmy to metaforycznie, realiach.

Na teatrze się nie znam i nie lubię, nie byłem od wielu lat, może nawet od kilkunastu, ostatni raz chyba na "Napisie" Sibleyrasa we Współczesnym. Więc co do kwestii d...

Rozwiń Zwiń

Autorka zna się nie tylko na kwestiach katalońskich, ale generalnie na problematyce dywersyfikacji ustrojowej Hiszpanii, popełniła na ten temat kilka prac, w zasadzie politologicznych, ale zatrącających o analizę prawną. Zna kontekst, ma tło porównawcze, warsztat, aparat, no i dystans.

Największy mój zarzut, to że rzecz jest niestety już nieco przeterminowana. Bardzo wiele uwagi poświęcono UDC oraz CiU, i na tej ostatniej w zasadzie analiza się kończy. Tymczasem po dezintegracji CiU od ponad dekady na katalońskiej scenie politycznej rządzą JxCat i ERC, i to jest już zupełnie nowy etap, wyraźnie separatystyczny.

Drugi mój zarzut dotyczy marginalnego potraktowania cichej administracyjnej katalanizacji Katalonii. W sumie to poświęcono jej jeden podrozdział, dotyczący legislacji językowej. Tymczasem administracyjna praktyka katalanizacyjna – odbywająca się zresztą w znacznej części pod rządami CiU – w ciągu ćwierćwiecza zupełnie przeobraziła krajobraz językowy regionu. O ile w latach 90-tych kataloński funkcjonował równorzędnie z hiszpańskim, teraz hiszpański jest językiem ledwo tolerowanym, wyrosło wręcz pokolenie, która ma trudności z posługiwaniem się językiem hiszpańskim. Wykorzystując narzędzia współczesnego, rozbudowanego państwa – szkolnictwo, dotacje, politykę kulturalną, granty naukowe itede – nacjonalizm kataloński wychował sobie całą generację fanatycznych katalanistów. O tej praktyce w książce prawie nic nie ma, bo autorka koncentruje się na kwestiach prawnych.

We współczesnej Katalonii coraz trudniej porozumieć się po hiszpańsku. Wielkrotnie zdarzyło mi się – czy to w Barcelonie czy nawet w zapadłych pirenejskich dziurach – że pani w sklepie czy na poczcie udawała, że nie rozumie, chociaż przecież wiedziała doskonale, że jestem obcokrajowcem. Na kontrakty z samorządami nie mają szans firmy – na przykład te od wywozu śmieci – które korespondencję przetargową z urzędem prowadzą (do czego mają pełne prawo) po hiszpańsku. Ilość studentów, przyjeżdżających na Erasmusa do Barcelony od lat systematycznie spada; większość chętnych chce doskonalić swój hiszpański, a tu słyszą coraz częściej, że w dziekanacie nie da się porozumieć po hiszpańsku, a wykłady czy zajęcia – teoretycznie w grafiku podane jako hiszpańskojęzyczne – de facto okazują się katalanojęzyczne. To wszystko nie są kwestie ustrojowo-prawne, którymi (słusznie) zajmuje się autorka, ale kwestie pragmatyki i tzw. prawa powielaczowego, które (niesłusznie) traktuje marginalnie.

Autorka zna się nie tylko na kwestiach katalońskich, ale generalnie na problematyce dywersyfikacji ustrojowej Hiszpanii, popełniła na ten temat kilka prac, w zasadzie politologicznych, ale zatrącających o analizę prawną. Zna kontekst, ma tło porównawcze, warsztat, aparat, no i dystans.

Na...

Rozwiń Zwiń

oczywiście na akademicki wykład nie ma tu co liczyć. Raz, ze względu na popularną, komiksową formułę, dwa, ze względu na autorów oraz ich oczywiste, partyzanckie intencje. Acosta to polityk Voxu, Barraycoa to karlista. Obaj Katalończycy od pokoleń.

Historia Katalonii jako kraju, którego sens istnienia polega na członkostwie w kulturze Hispanidad. Tożsamość Katalonii przedstawiona jest jako obrona tradycyjnych wartości przeciw rewolucyjnym nowinkom, wykształcona w cyklu kontr-rewolucyjnych wojen ( Guerra Gran, Wojna o Niepodległość, Guerra Realista, Guerra de los Agraviados, Pierwsza Wojna Karlistowska, Guerra dels Matiners i Trzecia Wojna Karlistowska). Katalanizm w wesji nacjonalistycznej przedstawiony jest jako próba zaimportowania północnych europejskich nacjonalizmów, sprzeczna z sensem katalońskiej tożsamości.

Szanowny recenzent "Emjot", który twierdzi, że książka przedstawia historię Katalonii "z perspektywy Madrytu i tylko Madrytu" chyba nie miał jej w ręku. Książka jest wielkim hymnem na część katalońskich fueros, tradycyjnych odrębności ustrojowych Katalonii, bo tak obaj autorzy (a zwłaszcza Barraycoa) rozumieją wielkość Hiszpanii (w liczbie mnogiej: tych Hiszpanii, nie tej Hiszpanii): jedność w wielości. Natomiast zgadzam się z opinią, że polski wstęp ze względu na swój zelotyzm kładzie temat.

Katoloński separatyzm to temat dla Polaków trudny. Z jednej strony, w Polsce przyjęło się czcić "prawo narodów do samostanowienia", a zresztą Katalończycy to przecież Polacy. Z drugiej, katalanizm ubrany jest w skrajne lewactwo (jak większość nacjonalizmów peryferyjnych, od Sinn Feinn w Irlandii po Ruch Autonomii Śląska w Polsce), a poza tym w Polsce lubi się Hiszpanię. Wydaje mi się, że obecnie w Polsce przeważa narracja anty-separatystyczna, zwłaszcza gnieźnieńskie centrum zrobiło sporo, dekonstruując katalnizm i odzierając go z szatek spontanicznego ludowego zrywu. Na książkę kogoś zaczadzonego katalanizmem (jak pani docent Mirgos w przypadku Basków) nie trafiłem.

oczywiście na akademicki wykład nie ma tu co liczyć. Raz, ze względu na popularną, komiksową formułę, dwa, ze względu na autorów oraz ich oczywiste, partyzanckie intencje. Acosta to polityk Voxu, Barraycoa to karlista. Obaj Katalończycy od pokoleń.

Historia Katalonii jako kraju, którego s...

Rozwiń Zwiń