Duchowni. Cała prawda o życiu w sutannie

Księża opowiadają o swoim życiu
„Pamiętajcie, że ksiądz jest takim samym człowiekiem, jak wy: że się nie wysypia, wstaje lewą nogą, ma swoje lęki, problemy. Jeśli czasem jest zły, to nie dlatego, że was nie lubi albo jest okropnym księdzem, tylko jak każdy z was z czymś się mierzy”.
Temat życia księży to prawdziwy temat rzeka. Właściwie w naszym kraju każdy jest w tej dziedzinie specjalistą i każdy czuje się uprawniony, aby na temat księży zabierać głos i dyskutować. Najczęściej i najgłośniej słychać oczywiście ludzi, którzy od Kościoła są dość daleko, ale wszystko wiedzą najlepiej. Jeszcze do niedawna pokutował taki stereotyp życia księdza: nic nie robi, ma mnóstwo wolnego czasu i bardzo dużo pieniędzy. Jeździ dobrym samochodem i wszystko ma podane pod nos. Ilekroć ktoś w mojej obecności wygłaszał taką opinię zawsze mówiłem: idź do seminarium (jeśli to był mężczyzna),lub pytałem: to dlaczego pod seminariami nie ustawiają się tłumy chętnych? Przecież jeśli jest tak wspaniale, to rektorzy seminariów powinni opędzać się od kandydatów. Tymczasem jest zgoła odwrotnie – liczba powołań w Polsce dramatycznie maleje z roku na rok.
Ostatnio przekaz się nieco zmienił. Obowiązuje mianowicie teza, że każdy ksiądz to potencjalny pedofil i przestępca. Tak właściwie to po co są ci księża, skoro nowoczesny świat nie potrzebuje Boga, Kościoła ani tym bardziej księży. No właśnie, po co są księża? Jak żyją? Co mówią sami o sobie i swojej posłudze? Jak rodziło się ich powołanie? Jak patrzą na Kościół?
Odpowiedzi na te pytania znajdziemy w książce Dawida Gospodarka pod tytułem chwytliwym tytułem „Duchowni. Cała prawda o życiu w sutannie”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa ESPE. Autor jest znanym katolickim dziennikarzem i publicystą, a prywatnie moim kolegą.
Na początku kilka uwag. Otóż bez wątpienia słowa uznania należą się wydawnictwu za reklamę książki. Naszą uwagę przykuwa chwytliwy tytuł, z którym oczywiście będę polemizował. Nie jest to bowiem „cała prawda”. Takiej po prostu nigdy nie poznamy. Księży w Polsce jest kilka tysięcy, rozmówców Gospodarka zaledwie kilku. Nie mogą więc oni pokazać „całej prawdy”, jest to po prostu niemożliwe. Niemniej jednak rozumiem intencje, przemawiające za takim właśnie tytułem. Wydawca uwypuklił na okładce takie kwestie jak: celibat, zarobki księży i płacone przez nich podatki czy przypadki odejść z kapłaństwa. Uczciwie jednak uprzedzam – wszyscy ci, którzy nastawiają się na tanią sensację srodze się (na szczęście) zawiodą.
Książka Dawida Gospodarka jest bowiem naprawdę bardzo, ale to bardzo dobra. Wszystkie rozmowy są teologicznie pogłębione, nie zatrzymują się na powierzchni, ale dotykają istoty sprawy. Czytając niektóre rozmowy czułem się, jakbym odbywał rekolekcje. Jednocześnie dostrzegam fakt, iż dla zupełnych laików ta książka może być trudna w odbiorze. Wymaga ona bowiem pewnej teologicznej wiedzy i pewnego zakorzenienia w Kościele. W przeciwnym razie czytelnik po prostu może jej nie zrozumieć. Jest to zarazem największy atut tej książki – brak pogoni za tanią sensacją.
Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że niektóre fakty czy doświadczenia rozmówców Dawida Gospodarka wynikają z lokalnej specyfiki. Pierwszy z brzegu przykład – każde seminarium w Polsce funkcjonuje trochę inaczej, każde ma swoją specyfikę. Nie ma więc jednej prawdy o tym, jak wygląda życie w seminarium.
Do mnie, teologa z wykształcenia, najbardziej przemówiła rozmowa z księdzem profesorem Grzegorzem Strzelczykiem. Uderzające jest, jak ten bardzo doby teolog często mówi po prostu: nie wiem, nie rozumiem, nie mam wiedzy. Tymczasem wielu księży i świeckich, wypowiadając się o Kościele grzeszy pychą: jest fatalnie, ale oni sypią pomysłami na uzdrowienie sytuacji jak gdyby pozjadali wszystkie rozumy. Tymczasem rozmówcy Gospodarka jasno podkreślają: nie będzie idealnego Kościoła i nie będzie idealnych księży. Nigdy. Do ideału trzeba dążyć, ale nasze życie na ziemi jest ułomne i z definicji takie pozostanie. Dopiero gdy spotkamy Boga twarzą w twarz osiągniemy pełnię.
Jeszcze jedna kwestia, jeśli chodzi o rozmówców autora, która musi tu wybrzmieć. Otóż w książce jest wyraźna nadreprezentacja księży posiadających doktorat, będących pracownikami naukowymi, prowadzących jakiś własny projekt czy konkretne duszpasterstwo. Tymczasem przeciętny polski ksiądz taki nie jest. Nie ma doktoratu, nie pracuje na wyższej uczelni a poziom jego wiedzy teologicznej też pozostawia trochę do życzenia (czego dobitnym przykładem są słuchane przeze mnie kazania). Zabrakło mi w tej książce rozmów z takimi właśnie księżmi. Jedyny proboszcz, z którym rozmawia autor również posługuje w mieście. Ja natomiast zastanawiam się, co powiedziałby proboszcz z małej wioski z moich rodzinnych stron. On zna swoich parafian od kilkunastu lat i oni doskonale znają jego. Nie ma tam grup, którymi można byłoby się pochwalić w Internecie. Ten proboszcz nie ma wikarych, żyje zupełnie sam na plebani. Trzy msze w niedziele, jedna w tygodniu. Wiejski kościół, wiejska szkoła, codzienne życie. Duszpasterstwo bez tik toka, bez profilów w mediach społecznościowych. Praca, której nikt nie zauważa. Co by powiedzieli tacy księża? Bardzo mi brakło ich głosu.
Najsłabsza zaś jest rozmowa z jedynym biskupem, który kluczył jak mógł, aby tylko nie powiedzieć nic konkretnego.
Mógłbym pisać jeszcze bardzo długo, ale zamiast tego zachęcam po prostu do sięgnięcia po książkę. Ja podczas lektury miałem wiele refleksji. Rodziła się we mnie chęć polemiki. Jednym słowem, książka spełniła swoją rolę. Dawidzie, czekam na kolejne twoje publikacje.
Wojciech Sobański

Księża opowiadają o swoim życiu
„Pamiętajcie, że ksiądz jest takim samym człowiekiem, jak wy: że się nie wysypia, wstaje lewą nogą, ma swoje lęki, problemy. Jeśli czasem jest zły, to nie dlatego, że was nie lubi albo jest okropnym księdzem, tylko jak każdy z was z czymś się mierzy”.
Temat życia księży to prawdziwy temat rzeka. Właściwie w naszym kraju każdy jest w tej...