Tytułowe elegantki to trzynaście kobiet, wśród których są zarówno aktorki (Ewa Wiśniewska, Beata Tyszkiewicz), artystki (Krystyna Mazurówna, Ewa Maria Morelle), jak i kobiety szerzej nieznane. Każda z nich w rozdziale poświęconym swojej osobie wspomina lata 50. i 60. w kontekście mody i ubioru. Dowiadujemy się, jakie stroje najbardziej utkwiły im w pamięci, jak je zdobywały, gdzie robiły zakupy, skąd czerpały inspiracje. PRL był czasem, w którym ciężko było zdobyć rzeczy modne na Zachodzie, na sklepowych półkach były pustki, jeśli więc chciało się wyróżnić, trzeba było kombinować. Opowieści bohaterek książki sprowadzają się zatem do wspólnego mianownika – ubrania trzeba było przerabiać lub zlecać ich szycie krawcowej. Kreatywność Polek w tamtym okresie może budzić podziw. Większość bohaterek wspomina o farbowaniu butów na czarno dla uzyskania klasycznych balerinek, Krystyna Mazurówna opowiada o sukni uszytej – wzorem Scarlett O’Hary – z kotary, a ktoś inny o biżuterii robionej z makaronu. Wspominane są oczywiście także legendarne paczki z zagranicy – kto ich nie dostawał, ten mógł pójść na bazar, by kupić to, co z Zachodu dostał ktoś inny.

Siłą rzeczy we wspomnieniach bohaterek książki dużo jest mody, a mało wszystkiego innego. Klimat PRL-u jest tu obecny tylko za sprawą opisywanego deficytu towarów. Nie ma miejsca na nic innego, zresztą wypowiedzi są dosyć krótkie. Autorka w dodatku zbyt wielką rolę przypisuje zarówno bohaterkom swojej książki, jak i samej modzie. Przesadza, pisząc, że: ich upór i determinacja przyczyniły się do zachowania kultury i urody codziennego życia w Polsce. Bo oprócz miłości do mody te dziewczyny łączyło też jedno – pochodziły z dobrych domów, mieszkały w dużych miastach (przez książkę przewijają się właściwie tylko Łódź, Warszawa i Kraków), miały dostęp do zagranicznych materiałów, stać je było na to, by szyć sobie kolejne olśniewające kreacje. Nie wszystkie kobiety mogły wyglądać jak one, choć zapewne chciały. Autorka chciała dobrze, wybrała na swoje rozmówczynie nie tylko aktorki czy artystki, ale też nauczycielki, farmaceutkę czy pielęgniarkę, wszystkie one jednak i tak wydają się dalekie od ówczesnej przeciętnej młodej dziewczyny. Mogły więc sobie pozwolić na bycie elegantkami. Moda jako wyraz sprzeciwu wobec bylejakości komunizmu również wydaje mi się nadinterpretacją autorki - te dziewczyny po prostu chciały dobrze wyglądać i nie zależało im, żeby swoim wyglądem ubarwić ulice czy dać przykład innym. To nie są jedyne minusy książki. Niestety, jak na książkę o modzie, jest w niej zdecydowanie za mało zdjęć. W dodatku te, które są umieszczone, nie zawsze są ilustracją strojów, o których opowiadają rozmówczynie Agnieszki Janas, co zostawia duży niedosyt.

Z lektury „Elegantek…” można wynieść jednak ciekawą refleksję. Jedna z kobiet zauważa, że dziś na dobre, markowe ubrania stać niewielu i wszyscy ubieramy się w sieciówkach, gdzie wygląd i jakość ubrań jest przeciętna. Tymczasem PRL był okresem trudniejszym, dostępność ubrań była ograniczona, lecz ludzie mimo to ubierali się znacznie lepiej. Wydaje się więc, że dziś zadowalamy się, tym co mamy, pozorami luksusu, jakie dają ubrania z sieciówek – bo przecież odzwierciedlają światowe trendy. Może dlatego dziś tak trudno zobaczyć na ulicy prawdziwą elegantkę? I dlatego miło pooglądać zdjęcia modnych kobiet z dawnych lat i wysłuchać ich opowieści o czasach, które przeminęły.

Malwina Sławińska