Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Z tym pisarzem jest tak, ze znaja go polonisci, byl bowiem profesorem, autorem podrecznikow, i wlasnie polonisci go tez czytaja, czesto oceny jego dziel sa podyktowane osobistymi doswiadczeniami z tym czlowiekiem. Reszta czytelnikow w Polsce nazwiska nie zna, choc jego "Czarne sezony" byly tlumaczone na wiele jezykow. Od tej wlasnie ksiazki tez zaczalem i uwazalem ja za wybitna i nieslusznie w Polsce przemilczana. "Carska filizanke" kupilem, bo pomyslalem ze "koniecznie jeszcze cos Glowinskiego trzeba przeczytac". Nie zawiodlem sie, a wrecz odwrotnie, znow do czynienia mialem z proza mistrzowska, elegancka, naturalnie plynaca, jedynym moim zmartwieniem bylo ze czyta sie za szybko, a trzeba zwolnic, delektowac sie, moze nawet czytac wiele stron kilka razy. Poczatkowe opowiadania sa trudne emocjonalnie wiec martwilem sie na czy cala ksiazka taka bedzie, otoz nie, autor porusza szereg tematow. W jednym momencie czytania nastapilo cos co jak do tej pory w literaturze zdarzylo mi sie zaledwie kilka razy. Opisujac siebie, jako nastolatka i studenta autor przez przypadek opisal w stu procentach wlasnie mnie, i zrobil to tak dobrze, ze zamarlem. Moze zabrzmi to przedziwnie, ale ciesze sie wiec ze ludzie moga sobie wlasnie o mnie poczytac i probowac mnie zrozumiec. I z tego tez powodu dalem ksiazce ocene "wybitna" (dziewiec gwiazdek), choc oczywiscie nie czytam ksiazek po to, by znalezc w nich opis samego siebie, czytam raczej o innych ludziach, miejscach, sytuacjach, oraz by podelektowac sie jezykiem i przemysleniami.

Z tym pisarzem jest tak, ze znaja go polonisci, byl bowiem profesorem, autorem podrecznikow, i wlasnie polonisci go tez czytaja, czesto oceny jego dziel sa podyktowane osobistymi doswiadczeniami z tym czlowiekiem. Reszta czytelnikow w Polsce nazwiska nie zna, choc jego "Czarne sezony&...

Rozwiń

Zwiń

To wielopoziomowe dzielo opiera sie na biografiach lwowskich prawnikow Rafaela Lemkina i Hersza Lauperpachta, na tragicznej historii rodziny autora, oraz na wnikliwej biografii Hansa Franka, ktorego autor lubi nazywac "krolem Polski"). Sa tez i motywy niepotrzebne, np. malzenskie klopoty dziadkow etc. oraz, pod koniec, dlugasna i nudnawa relacja z calego procesu norymberskiego (co wlasnie dla autora, jako prawnika, podejrzewam, wcale nie bylo nudne).
Motywem przewodnim, czyms co scala ta opowiesc, jest rozwoj prawa miedzynarodowego. Pojecia ludobojstwa i zbrodni przeciw ludzkosci wprowadzili do prawa i sadownictwa wlasnie Lauperpacht i Lemkin, ktorzy dzialali w tych sprawach kazdy z osobna. To jest temat jeszcze w Polsce malo znany i jest to najciekawszy aspekt tej publikacji.
Jest w ksiazce stosunkowo duzo historycznych niedopowiedzen (ktore dla osob niezapoznanych z tematem bardzo szybko staja sie niejasnosciami) i troche bledow faktograficznych. Autor nie wydaje sie byc swiadomy tego, ze Polska (i Ukraina) dazyly do niepodleglosci, nie zna tez zawilosci poitycznych Drugiej Rzeczpospolitej. Jest on po prostu prawnikiem, a nie historykiem.

Innym motywem ktory scala opowiesc to miasto Lwow oraz miasteczko Zolkiew. We wstepie, autor pisze ze ksiazka jest rezultatem jego niezgody na totalne milczenie dziadkow na tematy wojenne i przedwojenne. I rzeczywiscie, zlapal to pokolenie w ostatniej chwili. Za 10 lat juz nie bedzie nikogo kto bedzie te czasy pamietal.
Autor uwielbia Lwow i moze z tego powodu raczej nie chce sie narazic tamtejszym wladzom i znajomosciom ktore zawarl. Ksiazka szeroko opisuje polski antysemityzm, ale bardzo delikatnie obchodzi sie z antysemityzmem ukrainskim.
A najbardziej zadziwia mnie przyjazn autora nie tylko z synem Hansa Franka (ktory, trzeba przyznac, zawsze byl bardzo jednoznacznie antyhitlerowski) ale tez z synem Otto von Wachtera (gubernatora Lwowa i Krakowa), ktory swego ojca mordercy-nazisty dumnie broni. Okladka ksiazki to fotografia z kolekcji Niklasa Franka.
Pod koniec ksiazki, we Lwowie, ci trzej panowie udali sie na uroczystosc uhonorowania "bohaterskich" zolnierzy Waffen-SS Galizien,. Tu autor mnie nieco zaszokowal. Czy chodzi o to ze prawnik na codzien widzi mordercow i jest zupelnie znieczulony? Co powiedzieliby jego dziadkowie oraz wszyscy zamordowani krewni gdyby odkryli ze wnuczek chodzi na imprezy Waffen-SS-Galizien, a ich biografie znalazly sie w tej samej ksiazce obok biografii mordercow, von Wachtera i Franka (ktory mial ponoc "dusze artysty")?
Autor jest przede wszystkim prawnikiem, zbiera fakty i...stara sie "nie oceniac"? Czy tez niedojrzalym dzieckiem ktore bawi sie historia?

To wielopoziomowe dzielo opiera sie na biografiach lwowskich prawnikow Rafaela Lemkina i Hersza Lauperpachta, na tragicznej historii rodziny autora, oraz na wnikliwej biografii Hansa Franka, ktorego autor lubi nazywac "krolem Polski"). Sa tez i motywy niepotrzebne, np. malzenskie...

Rozwiń

Zwiń

Ksiazka porusza temat malo znany, malo w Polsce dyskutowany. Z poczatku trudno mi bylo ustalic kto jest bohaterem powiesci, mamy bowiem do czynienia z kilkoma osobami, ich reakcje, ich przezycia sa osia centralna tej historii. Ksiazka pisana jest dosc suchym jezykiem, niemal jak reportaz, to my czytelnicy mozemy (ale nikt nas do tego nie zmusza) reagowac emocjonalnie, autor nie podpowiada nam niczego, A sama historia, z poczatku bardzo wolna i nawet moze chwilami nudnawa (jesli nie liczyc zblizajacej sie linii frontu), rozkreca sie nagle, ale ja nie chce podpowiadac co sie tam stanie. To co mnie zaskoczylo to ten niestrudzony niemilosierny wysilek biurokratyczno-administracyjny by przeprowadzic ewakuacje w sposob zorganizowany, do ostatniej chwili weryfikacja dokumentow, egzekucje "zdrajcow", konwoje pilnowane przez ochotnikow i policje, to wydawanie zupy za okazaniem dokumentow, to w szczegolach zorganizowane parkowanie wozow i powozow. I ta wiara w autorytet i w jego niekwestionowana moc cywilizacyjna oraz ta powszechna zdolnosc do przemilczania i trzymania mordy w kubel, poza nielicznymi, szalonymi wrecz, samobojczymi wyjatkami, ktore juz milczec nie daja rady Oraz trzymanie tych wszystkich wiezniow do ostatniej chwili, bo to darmowa sila robocza ktore moze sie jeszcze przydac, przeciez wszyscy udaja ze wierza ze zwyciestwo Rzeszy jest bliskie.... Zawsze myslalem ze Niemcy uciekali z Prus w bardziej choatyczny sposob, ale rzeczywiscie o cywilach w czasach wojny rzadko sie mysli. A ci w tychze Prusach Wschodnich o wojne do zimy 1945 sie nie otarli, wiec to dla nich byla nagla i nieslychanie tragiczna niespodzianka, rzeczywiscie cos co absolutnie nigdy na ziemi niemieckiej nie mialo miec miejsca, cos o czym raczej nie wolno bylo nawet jednym slowem wspomniec. Z mniej udanych postaci powiesci, postac Petera, 12 letniego chlopca, jest raczej moim zdaniem nieudana, jest to chlopie bez zadnych ludzkich uczuc, bawiace sie swym mikroskopem. Najwyrazniej autor nie uwazal dzieci za osobniki ktore moga odczuwac jakiekolwiek tzw. "wyzsze" uczucia. Ale w tej historii mamy tyle postaci, arystokratke, ciocie, nauczyciela, pastora, burmistrza, Polaka, Ukrainki, Wlochow, Zyda, inteligencje, arystokratow, mieszczan, gestapowcow, partyjniakow, szpicli, ze jeden nieudany chlopiec nam historii nie popsuje.

Ksiazka porusza temat malo znany, malo w Polsce dyskutowany. Z poczatku trudno mi bylo ustalic kto jest bohaterem powiesci, mamy bowiem do czynienia z kilkoma osobami, ich reakcje, ich przezycia sa osia centralna tej historii. Ksiazka pisana jest dosc suchym jezykiem, niemal jak reportaz,...

Rozwiń

Zwiń

Autorka podejmuje tematy o których rzekomo nikt wcześniej nie pisał. Wynika z tego że Konopnickiej, Rodziewiczówny, Sienkiewicza nikt w Polsce nie czytał, albo nie wiadomo jak czytali. Nie jest rewalacją że noszenie wody ze studni jest bardzo ciężkie, ani to że za robotę w polu płacono grosze, czy to że drogi w Polsce były na jesieni pełne błota, szczególnie w okolicach gdzie mieszkało mało ludzi a motoryzacja nie dotarła. Zaleta książki polega na upublicznieniu osobistych zapisek zubożałych osób z tych czasów, czyli to że nie mamy do czynienia z fikcją literacką, tylko pamiętnikami świadków. Z kolei teza że kobiety pracowały więcej i ciężej niż mężczyźni prowadzi do tego że książka w zasadzie ignoruje mężczyzn, są albo chorowici, alno leniwi, albo sadyści, lub też umierają bardzo wcześnie spłodziwszy ośmioro dzieciąt. Autorka nie rozumie tego że rodzina w tych czasach to był raczej jeden organizm a nie układ w który każda z osób wchodziła licząc na własne osobiste szczęście. My zaś rozliczamy te czasy w naszego punktu widzenia i wychodzi na to że totalny brutalny przerażający koszmar. Zawsze nie mogę się nadziwić ile w tym koszmarze pięknych melodii, strojów ludowych, pięnych tradycji. Jak ta przeogromna bieda i wręcz niewolnictwo funkcjonowały obok tej fasynującej kultury ludowej? I te trzydniowe chłopskie wesela...A może autorka pisze o kimś innym? Może nie wiemy tak do końca o kim pisze, o jakim procencie społeczeństwa.
Książka na pewno jest dokumentem epoki przejściowej między nowoczesnością a przeszłością. Ten niesprawiedliwy rozrachunek z przedwojenną Polską uważam za wadę książki, Polska przedwojenna moim zdaniem robiła nieslychane postępy we wszystkich dziedzinach, co trudno autorce przemilczeć, ale zamiast tego konkluzja naszej autorki jest niemiennie że owe próby poprawy bytu obywateli kończyły się fiaskiem lub były nieszczere. Natomiast w atmosferze dyktatury po 1945, po likwidacji historycznie wielokulturowej kultury i po unicestwieniu klas wyższych i inteligencji wiele reform udało się przeprowadzić niesłychanie szybko, zniknął nawet antysemityzm.
Niemniej jednak, zgadzając się czy nie z głównymi tezami autorki trzeba przyznać że jest to praca absolutnie monumentalna i w pełni zasługuje na nagrody które otrzymała. To że książka tego typu stymuluje refleksje, wzbudza kontrowersje itp, jest właśnie potrzebne i użyteczne.

Autorka podejmuje tematy o których rzekomo nikt wcześniej nie pisał. Wynika z tego że Konopnickiej, Rodziewiczówny, Sienkiewicza nikt w Polsce nie czytał, albo nie wiadomo jak czytali. Nie jest rewalacją że noszenie wody ze studni jest bardzo ciężkie, ani to że za robotę w polu płacono gro...

Rozwiń

Zwiń

Książka jest efektem procesów społecznych w USA. Jej zasadnicza tezą jest to, że aby system demokratyczny funkcjonowal zdrowo wolna nieskrępowana debata i poszukiwanie prawdy są ważniejsze niż poczucie bezpieczeństwa i komfortu. Nie wiem jak czytano ją w okresie kiedy była opublikowana, czyli w czasach Trumpa, nastroje wtedy były niezwykle burzliwe i aż nie chce mi się wierzyć że ktoś w tamtych czasach potrafił tak na spokojnie sobie rozmyślać. Obecnie książkę można traktować jako instrukcje na nadchodzące czasy Trumpa, lewica wg autorów poszła w złą stronę, w ślepą uliczkę, ale to Trump ją też umiejętnie sprowokował.
Warto jednak zwrócić uwagę że wiele przeogromnych regionów USA jest jak gdyby z boku tego wszystkiego, wiele uniwersytetów slabo podąża za trendami elitarnych instytucji, i wiele z tych deklaracji ideologicznych pozostaje na papierze, a życie idzie dalej.
Ta przesada we wszystkim jest jak gdyby specyfiką USA, jest to kraj laboratorium eksperymentów społecznych, a ciągła debata nad wszystkim (na którą niestety mają wplyw przeróżne grupy interesów) jest elementem życia. Sa zawsze jakieś intelektualne mody które po kilku latach wychodzą z użytku. Za granicą trudno to wszystko ogarnąć. Wielu pseudo intelektualistów wymyśla teorie które próbują sprzedać. Ale nasi autorzy, choć opierają sie na kilku prostych tezach (które powtarzają nieustannie, dlaczego ta amerykańska pisanina zawsze musi byc uproszczona, jak dla małych dzieci?) wykonali wg mnie pracę uczciwą.
Wplyw internetu na wszystko (a teraz jeszcze AI, której nie było w 2018) prowadzi do totalnego chaosu. Jest to największe wyzwanie cywilizacyjne współczesnego świata poza katastrofą klimatyczną.
Książka stara się być obiektywna i to jest jej podstawową zaletą. W tym sensie jest wyjątkowa. Najprawdopodobniej zirytuje obie strony debaty politycznej, powoduje bowiem po obu stronach dyskomfort.

Książka jest efektem procesów społecznych w USA. Jej zasadnicza tezą jest to, że aby system demokratyczny funkcjonowal zdrowo wolna nieskrępowana debata i poszukiwanie prawdy są ważniejsze niż poczucie bezpieczeństwa i komfortu. Nie wiem jak czytano ją w okresie kiedy była opublikowana, cz...

Rozwiń

Zwiń

Nie za bardzo wiem jak zrozumieja ksiazke osoby ktore nie otarly sie nigdy o komunizm oraz nigdy nie byly w Chinach. Ja 40 lat temu jako licealista jednego dnia zastalem zawieziony na pole by pielic buraki w PGR, wiec poczulem sie wtedy wlasnie jak w Chinach Ludowych. A moje wizyty w Chinach w ostatnich latach potwierdzily, ze mozliwosc niekontrolowanego bogacenia sie to tylko odwracanie uwagi od prawdziwych wyzwan tego spoleczenstwa.
Branigan napisala ksiazke niezwykle ciekawa, wielowarstwowa, czuje sie tez owszem ze, jak to w ogromnymi krajami bywa, trudno i jej samej zrozumiec jak doszlo do tak przerazajacej bezsensownej wieloletniej masakry, szalonego rewolucyjnego amoku. ktory objal ten caly przeogromy kraj. Nie tylko autorka, ale i sami ludzie (poza tymi ktorzy do tego rewolucyjnego ferworu o dziwo tesknia!), nie rozumieja tego co sie stalo. Mozliwe rzeczywiscie ze to jakies totalne odreagowanie okupacji japonskiej, wojny domowej, i wielkiego glodu, polaczone z kultem Mao.

Nie za bardzo wiem jak zrozumieja ksiazke osoby ktore nie otarly sie nigdy o komunizm oraz nigdy nie byly w Chinach. Ja 40 lat temu jako licealista jednego dnia zastalem zawieziony na pole by pielic buraki w PGR, wiec poczulem sie wtedy wlasnie jak w Chinach Ludowych. A moje wizyty w China...

Rozwiń

Zwiń