Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Pozycja do przemyśliwania, stawiająca opór, na ważny temat. Obcość widziana jako zjawisko psychologiczne

Pozycja do przemyśliwania, stawiająca opór, na ważny temat. Obcość widziana jako zjawisko psychologiczne

Książka nierówna, nie dla każdego. Ciekawe obserwacje i refleksje przeplatają się banalnymi, udziwnionymi. Trzeba lubić taki postrzępiony płaski styl, a ma on -faktycznie - wielu zwolenników. Dominuje w autorce potrzeba podważania tego, co uznaje się za tradycję i tradycyjne ceremonie, sposoby bycia i rytuały. I czytelność takiej apriorycznej postawy trochę przeszkadza w lekturze. Saga na opak.

Książka nierówna, nie dla każdego. Ciekawe obserwacje i refleksje przeplatają się banalnymi, udziwnionymi. Trzeba lubić taki postrzępiony płaski styl, a ma on -faktycznie - wielu zwolenników. Dominuje w autorce potrzeba podważania tego, co uznaje się za tradycję i tradycyjne ceremonie, sposoby bycia i rytuały. I czytelność takiej apriorycznej postawy trochę przeszkadza w...

Fajna książeczka, niewielkich rozmiarów, dlatego można ją zabrać na wycieczkę w Tatry. Mimo owych niewielkich rozmiarów może być przewodnikiem po miejscach, ludziach i czasach. Sięga do przeszłości, pokazuje pionierów taternictwa, galerników wrażliwości i krzepy. Nie stroni przed sarkazmem, szpila należy się przecież czasem i turystom i tubylcom. Podrzuca tropy antropologiczne. Urzeka nastrojami skondensowanych poetyckich fraz. Warto posłuchać, co mówi sam autor pod linkiem podanym niżej.

Fajna książeczka, niewielkich rozmiarów, dlatego można ją zabrać na wycieczkę w Tatry. Mimo owych niewielkich rozmiarów może być przewodnikiem po miejscach, ludziach i czasach. Sięga do przeszłości, pokazuje pionierów taternictwa, galerników wrażliwości i krzepy. Nie stroni przed sarkazmem, szpila należy się przecież czasem i turystom i tubylcom. Podrzuca tropy...

Jasny wywód, duża erudycja, obiektywizm i brak uprzedzeń. Wymaga też erudycji i otwartej głowy czytelnika. Jedyny niezbyt jasny wątek związany jest z tezą o tym, że faszyzm był próbą ratowania chrześcijaństwa jako cywilizacji.

Jasny wywód, duża erudycja, obiektywizm i brak uprzedzeń. Wymaga też erudycji i otwartej głowy czytelnika. Jedyny niezbyt jasny wątek związany jest z tezą o tym, że faszyzm był próbą ratowania chrześcijaństwa jako cywilizacji.

Twórczość nie od razu przynosi popularność, czyli sukces. Przeciwnie, musi przejść przez tzw. czyściec, dobrze znany starym światom analogowej sztuki, przywoływanym w powieści.
Dotyczy to głównej bohaterki, Doroty, przez wiele lat niezauważanej i niedocenianej; dotyczy pewnego malarza; dotyczy też innych zapomnianych poetek, którymi ona się interesuje, instynktownie czując z nimi jakąś więź, co okaże się nie tylko bogate pod względem poznawczym dla niej samej, ale też przyniesie wiele wrażeń czytelnikom, bo wokół owego nietypowego śledztwa rozwinie się wielowątkowa, dramatyczna akcja „Eratosfery”, sięgająca głęboko w przeszłość, do drugiej wojny i powikłanych dziejów polsko-żydowsko-niemieckich.
Ale proszę się nie bać: nie będzie żadnych gliniastych rozważań, będzie wartko, dramatycznie i dynamicznie. Wejdziemy w tajemniczy labirynt (na co wskazuje okładka) zdarzeń powiązanych ze sobą logicznie, choć niespodziewanie, zasysający uwagę od pierwszego zakrętu.
Zaczyna się trochę banalnie i od przypadku: do rąk Doroty trafia list z czasów wojny, pisany przez Barbarę do pewnego Horacego; on i ona przedstawieni są jako kochankowie, ale w perspektywie jest też ono - ich dziecko.
Kapryśny i przemyślny przypadek będzie jednak nie jedynym zarządcą ludzkich losów, tych dwojga i wielu innych. Wszyscy bohaterowie powieści będą się szamotać, gryźć wędzidło, we wzajemnych relacjach czasem pomagać sobie, czasem szkodzić, odkrywać nadzieję i śmiertelne zagrożenie, za każdym razem niezwykle emocjogenne. Będą wśród nich buntownicy, którzy wybiorą raczej śmierć niż jakiekolwiek podporządkowanie regułom środowiska. Będą natchnieni detektywi (np. przyjaciel Doroty, Mikołaj), nielubiący zaglądać tylko do zakamarków własnej przeszłości, a przeszłości innych niezwykle ciekawi. Będą też zalęknione istoty, próbujące opanować ów lęk i uwierzyć nieśmiało, że wolność wyboru ich także może dotyczyć.
I nie są najważniejsze ich imiona. Danuta Szulczyńska-Miłosz - jak jedna z przywołanych w książce babć - zdaje się wierzyć, że każdy człowiek ma w sobie głębię i tajemnicę, która stanowi jądro osobowości, a droga do samoświadomości wiedzie przez przeżycie i opanowanie emocji. To nie tylko procentuje uwolnieniem od toksycznych energii, obecnych w każdym, ale i pozwala rozwinąć zalążkowe walory charakteru, uszczęśliwić siebie i przy okazji innych.
Dziać się to wszystko może - i tak się zdarza w opowiadanej historii - jakby mimochodem, jakby magicznie, jakby za sprawą spontanicznych reakcji na różnorakie bodźce, które bohaterowie - niczym bolesne kopniaki - dostają od życia, a dotyczy to i postaci historycznych, i współczesnych, myślących racjonalnie, na pozór trzeźwych i wyluzowanych (patrz wideorozmowa).

Twórczość nie od razu przynosi popularność, czyli sukces. Przeciwnie, musi przejść przez tzw. czyściec, dobrze znany starym światom analogowej sztuki, przywoływanym w powieści.
Dotyczy to głównej bohaterki, Doroty, przez wiele lat niezauważanej i niedocenianej; dotyczy pewnego malarza; dotyczy też innych zapomnianych poetek, którymi ona się interesuje, instynktownie czując...

Książka rewelacyjna, ale nie dla każdego. Specjalistyczna, wyrafinowana analiza, przede wszystkim skupiona na kolorystyce i kompozycji, odsłania jednak głębinowe treści - wizję świata i sytuacji człowieka. Wykorzystuje niemal wszystkie dostępne konteksty (od Freuda poczynając, a na Ficowskim i Juszczaku kończąc).

Książka rewelacyjna, ale nie dla każdego. Specjalistyczna, wyrafinowana analiza, przede wszystkim skupiona na kolorystyce i kompozycji, odsłania jednak głębinowe treści - wizję świata i sytuacji człowieka. Wykorzystuje niemal wszystkie dostępne konteksty (od Freuda poczynając, a na Ficowskim i Juszczaku kończąc).

Książka ważna ze względu na krąg kulturowy autorki, ale nieco drażniąca dla człowieka obeznanego z literaturą i świadomego perswazyjnego jej charakteru ze względu na powtarzalność ( aż natrętną) głównych idei zaangażowanej autorki. Najciekawszy dla mnie okazał się list Ojca autorki, pisany do prezydenta USA z więzienia i kreślącego wizję Stanów ( i ich prezydenta) jako strażnika światowego pokoju i miłości między państwami i ludźmi, w tonie bardzo idealistyczny, ambitny i szlachetny.

Książka ważna ze względu na krąg kulturowy autorki, ale nieco drażniąca dla człowieka obeznanego z literaturą i świadomego perswazyjnego jej charakteru ze względu na powtarzalność ( aż natrętną) głównych idei zaangażowanej autorki. Najciekawszy dla mnie okazał się list Ojca autorki, pisany do prezydenta USA z więzienia i kreślącego wizję Stanów ( i ich prezydenta) jako...

Zachwyciłam się, a rzadko mi się zdarza. To rzecz może i wymagająca skupienia i pełnej uwagi, ale znakomita, metafizyczna z historycznym tłem. Shalev jest – co u nas się niemal nie zdarza, a co niezwykle cenię – do bólu logiczna i precyzyjna w konstrukcji, dawkuje treści porcjami i powtarza niektóre informacje tak, by stale utrzymywać uwagę i podsycać zaciekawienie samą akcją. Rzecz dotyczy dwóch kobiet. Przywoływane fakty z heroicznej przeszłości osiemdziesięcioletniej Racheli, bojowniczki o wyrwanie Izraela spod dominacji Brytyjczyków, układają się w dramatyczną opowieść o mesjańskim zapale, buncie wobec rodziny (byciu „parszywym psem”), rozczarowaniu partnerami i dziećmi, zaskakujących intrygach przeznaczenia, napięciu między zewnętrznym nakazem zapominania a wewnętrzną, podtrzymującą życie, potrzebą pamiętania. Fakty z przeszłości drugiej bohaterki, Atary, same w sobie są wystarczająco skomplikowane (córka przemocowego ojca z drugiego małżeństwa, matka dwóch synów i córki, zbuntowana wobec establishmentu architektka, rozpamiętująca swoje winy wobec dzieci z dwóch małżeństw i obu mężów). O wiele dotkliwiej jednak brzmi historia jej życia, jeśli je dopełnia – poznawana stopniowo przez czytelnika – opowieść Racheli. Ale pomysł na konstrukcję całości polega na tym, że los – czy też „przypadek, który próbuje stać się losem” – niczym złośliwy człowiek „robi wszystko”, by nie doszło do satysfakcjonującego i najważniejszego dla obu kobiet spotkania, a tym samym pełnego wyświetlenia przeszłości („powiem ci, po kim możesz nosić imię”, zapowiada Rachel przed planowaną rozmową z Atarą). A pikanterii dodaje fakt, że ukochany pierwszej był ojcem drugiej.
Polecam tym, którzy od literatury oczekują czegoś więcej niż banalna rozrywka.

Zachwyciłam się, a rzadko mi się zdarza. To rzecz może i wymagająca skupienia i pełnej uwagi, ale znakomita, metafizyczna z historycznym tłem. Shalev jest – co u nas się niemal nie zdarza, a co niezwykle cenię – do bólu logiczna i precyzyjna w konstrukcji, dawkuje treści porcjami i powtarza niektóre informacje tak, by stale utrzymywać uwagę i podsycać zaciekawienie samą...

Fantastyczny kawał opowieści o świecie. Dowcipny i mądry. Koziołek porusza się w rejestrach niewiarygodnie ryzykownych, polityki aktualnej (i imienia „Jarosław”) nie oszczędzając. Na przykład przejmująco łączy opowieść o Zmartwychwstaniu z wojną na Ukrainie, a ratowanie z otchłani piekielnych pokazuje jako czynność tyleż religijną i metaforyczną, co dotkliwie realną – przez niemożność stuprocentowej skuteczności działania ludzi przewożących tych, co uciekają przed bombami. Przy czym twierdzi uparcie, że nauczył się takiej giętkości myślenia niemal w stu procentach z dzieł dawnych i współczesnych, ale wcale nie naukowych ani choćby reporterskich, tylko jak najbardziej beletrystycznych, zwanych czasem literaturą fikcyjną.
Nagroda Gdynia (za eseistykę właśnie) nie wybiła profesorowi z głowy przekonania o sile i roli fikcji (zajmował się wtedy nie kim innym, tylko Sienkiewiczem), przeciwnie, nadal uprawia swój niecny proceder. O owym staroświeckim przecież autorze utrzymuje, że nie tylko trylogia, ale także choćby „Śladami Stasia i Nel” czy „Janko Muzykant” mogą uruchamiać w człowieku myśli i stać się przedmiotem ciekawej rozmowy, mocno zakorzenionej w aktualiach (np. o zasadności 500+ dla amatora-muzykanta). Wczoraj i dziś, w roku 2022 i 2023. Co więcej, dowodzi, że niepoprawny politycznie Grek Zorba, wraz z jego stosunkiem do kobiet, może stać się dla Polaków (i Polek, a jakże) nauczycielem rozumnego bycia we wspólnocie, mimo że – na pozór – gloryfikuje życie od polityki niezależne, a nawet wobec niej zdystansowane. Bo literatura – powiada Koziołek – pozwala zachwycać się, wzruszać i buntować naraz, na spór i utożsamienie jednocześnie. Na przeżywanie radości i cierpienia Innego (Fikcyjnego), „na głębokie przejęcie się”, na bycie czułym. Czytelnikiem, a w efekcie człowiekiem uspołecznionym. Polecam gorąco.

Fantastyczny kawał opowieści o świecie. Dowcipny i mądry. Koziołek porusza się w rejestrach niewiarygodnie ryzykownych, polityki aktualnej (i imienia „Jarosław”) nie oszczędzając. Na przykład przejmująco łączy opowieść o Zmartwychwstaniu z wojną na Ukrainie, a ratowanie z otchłani piekielnych pokazuje jako czynność tyleż religijną i metaforyczną, co dotkliwie realną – przez...

Całkiem fajne. Bo niegłupie, a nie tylko sprawne językowo. Ale tylko dla tych odbiorców pastiszu Uzdańskiego, którzy hołubią w sobie duszę homo ludens. Tych zdolnych do śmiania się i głębszego namysłu zarazem.
Warto przypomnieć, że to ludyczne nastawienie wpisuje się w romantyczną żywiołowość i fantazję gniewnych, zbuntowanych przeciw rygoryzmowi i ciasnemu racjonalizmowi klasyków. Skłonność do zabawy, dygresyjność, nieharmonijność i niespójność stylistyczna należą tak samo do romantycznej dykcji, jak patos, choć – faktycznie – obsługiwały odmienne tematy i służyły do artykulacji odmiennych kwestii. Dygresyjność i niespójność stylistyczna pozwalają Uzdańskiemu – obok historii warszawskiej prekariackiej niedobranej pary z kotem Eksem i duchem w szafie – zmieścić fragmenty bełkotliwej powieści „Towianka”, dziennik z rejsu z toksycznym trupem Mickiewicza na pokładzie, fragmenty pamiętnika Zofii Szymanowskiej, a nawet – co jest czystym i najmniej chyba uzasadnionym dowcipem – komentarze po meczu Bayernu z Lewandowskim.

Całkiem fajne. Bo niegłupie, a nie tylko sprawne językowo. Ale tylko dla tych odbiorców pastiszu Uzdańskiego, którzy hołubią w sobie duszę homo ludens. Tych zdolnych do śmiania się i głębszego namysłu zarazem.
Warto przypomnieć, że to ludyczne nastawienie wpisuje się w romantyczną żywiołowość i fantazję gniewnych, zbuntowanych przeciw rygoryzmowi i ciasnemu racjonalizmowi...

Solidna literacko robota. Dzięki naturalnemu oddechowi sagi możliwa stała się próba pokazania, jak przeszłość bohaterów określa ich stosunek do świata. Widać to w rodzinie Maryli i jej matki, ziemianki z Kresów, niemogącej uwolnić się od poczucia winy i wspomnień o śmierci pierworodnego syna (destrukcyjny gen antyrosyjskości odzywa się też w córce). Ta trauma matki do końca ciąży nad relacjami obu kobiet, w młodszej podsyca zazdrość, co nie pozwala jej zaspokoić istotnych potrzeb emocjonalnych.
Wszystkie napięcia między rodzicami a dziećmi oświetlane są zresztą przez Mosiężną w sposób wiarygodny; jest dziedziczona trauma, są próby wyzwalania się, jest dziecko jako klej rozpadającego się związku, jest „dorastanie” ojca, który wyszedł z więzienia i przejmuje opiekę nad synem, co staje się naturalną drogą do jego adaptacji w zmienionym świecie, jest szantaż córki, która utrudnia ojcu nowy związek po śmierci matki.
Zazdrość i miłość jako towarzyszące sobie uczucia pojawiają się w różnych odsłonach: między mężczyznami i kobietami, między kobietami, między rywalizującymi mężczyznami, między rodzeństwem; przejmująco brzmi to już w pierwszym i drugim tomie, kiedy starszy brat - pokazany początkowo jako opiekun i mentor - nie wytrzymuje napięcia i cierpienia, ale zostawia siostrze swoisty testament. W trzecim wybrzmiewa niespodziewaną kodą, kiedy Maryla dojrzewa do krytycznej samooceny, ale uwalnia się od obyczajowej presji, próbując schwytać migotliwe, oddalające się, może już na zawsze, szczęście.
Wszystkie trzy tomy pokazują życie i ludzi bardzo prawdopodobnie. Zmagają się oni z okolicznościami, ale nie są herosami ani cynikami. Główny temat - uwikłanie człowieka w historię, która raz zadaje ciosy otwarcie, raz kąsa z ukrycia - jest również zrealizowany bez tak częstej w literaturze polskiej tendencyjności. Destrukcja to efekt zachowań ludzi i ich wyborów. Jeśli nie tych, którzy działają w danej sytuacji i są na pierwszym planie, to tych, którzy te sytuacje sprokurowali. Nie ma w powieściach typowych szwarzcharakterów, może z wyjątkiem pewnego ubeka nękającego Marylę, choć i ta postać finiszuje zaskakująco.

Solidna literacko robota. Dzięki naturalnemu oddechowi sagi możliwa stała się próba pokazania, jak przeszłość bohaterów określa ich stosunek do świata. Widać to w rodzinie Maryli i jej matki, ziemianki z Kresów, niemogącej uwolnić się od poczucia winy i wspomnień o śmierci pierworodnego syna (destrukcyjny gen antyrosyjskości odzywa się też w córce). Ta trauma matki do końca...

Przyzwoita, ale bez rewelacji. Wyraźne tezy, raczej publicystyka, a nie literatura.

Przyzwoita, ale bez rewelacji. Wyraźne tezy, raczej publicystyka, a nie literatura.

Przereklamowana, ale niezła. W modnym typie - cienkich, chaotycznych i takich, które dają pierwszeństwo ekscentryzmom językowym. Temat ważny - przemoc w rodzinie - ale nie ma w niej nic, czego nie ma i w innych.

Przereklamowana, ale niezła. W modnym typie - cienkich, chaotycznych i takich, które dają pierwszeństwo ekscentryzmom językowym. Temat ważny - przemoc w rodzinie - ale nie ma w niej nic, czego nie ma i w innych.

Ważne treści i problemy z pierwszych stron gazet, przy tym subtelność i precyzja w konstrukcji. Świadomie używany język prostych ludzi, bez prymitywizmu i podskórnego nabijania się w nich ( co często się zdarza w literaturze). Książka dla uważnego czytelnika, ale nie wymagająca żadnej erudycji.

Ważne treści i problemy z pierwszych stron gazet, przy tym subtelność i precyzja w konstrukcji. Świadomie używany język prostych ludzi, bez prymitywizmu i podskórnego nabijania się w nich ( co często się zdarza w literaturze). Książka dla uważnego czytelnika, ale nie wymagająca żadnej erudycji.

Niezła książka, ale wrzawa niektórych kręgów wokół niej jest nieadekwatna do wartości, przesadna. Pisanie dosadnym językiem, nawet jeśli pasuje on ( jak w tym wypadku) do wymyślonego bohatera, przedstawionego w sposób spójny, jeszcze nie czyni z książki arcydzieła. Rozumiem, że przyjęta przez Rudzką konwencja (trauma po śmierci męża, programowa antyinteligenckość, chęć dowalenia pewnym kręgom) świetnie posłużyła założonym celom. Wolę jednak literaturę, która pomaga rozumieć, a nie dowalać komukolwiek, nawet jeśli to nie są ludzie konkretni, tylko ideologia.

Niezła książka, ale wrzawa niektórych kręgów wokół niej jest nieadekwatna do wartości, przesadna. Pisanie dosadnym językiem, nawet jeśli pasuje on ( jak w tym wypadku) do wymyślonego bohatera, przedstawionego w sposób spójny, jeszcze nie czyni z książki arcydzieła. Rozumiem, że przyjęta przez Rudzką konwencja (trauma po śmierci męża, programowa antyinteligenckość, chęć...

Dobre kawałki, świetnie podsłuchane frazy, ale całość niewiele dodaje do wcześniejszych rozpoznań Masłowskiej.

Dobre kawałki, świetnie podsłuchane frazy, ale całość niewiele dodaje do wcześniejszych rozpoznań Masłowskiej.

Przyjemność z lektury „Wylotu” mogą mieć wszyscy ci, których intryguje człowiek jako istota zmienna, kształtująca się pod wpływem relacji z innymi, ciągle zaskakująca, pragnąca się spełniać w kreacji, ale poddawana nieustannej bolesnej obróbce, ciągle czująca ów przyciasny gorset, który nie chce się zrosnąć z ciałem i duszą.
Powinno się w nich w trakcie lektury zrodzić niejedno kłopotliwe pytanie. Na przykład o to, na ile zalecane przez współczesnych coachów zasady pozytywnego myślenia i racjonalnego działania mogą stanowić panaceum na ukryte, nierozwiązane węzełki psyche, istotne nośniki żywej pamięci? Albo czy owe supły - obciążając i stanowiąc przetrwalnik niewygodnych postaw - mogą też okazać się bogactwem? Bo jakoś uczłowieczają, wyzwalają rodzaj energii, która przynosi cierpienie, ale też budzi empatię. Więc w efekcie są więziotwórcze. A czy to wszystko z kolei oznacza, że zasadne są jakiekolwiek wizje obiecujące wszystkim happy endy, jak by sobie życzyło wielu - hiperoptymistycznie nastrojonych - aktywistów społecznych, natchnionych ideologów? Wiedzących zawsze lepiej, dlatego nie pozwalających sobie na rezygnację z kontroli jednostki, bo a nuż się zbuntuje, zbłądzi. Czyniących sobie tylko wygodne alibi z frazesów o dobru ogólnym i szczęściu.
W świetle tego, jak rozwija się akcja książki, odpowiedzi mogą okazać się kłopotliwe. Ale twórcze, podejrzewam.
Niepokój mogą poczuć także ci, dla odmiany kontemplacyjnie nastawieni obserwatorzy, którzy - ukołysani gładką gadką mistrzów od bezpiecznych psychologicznych procedur, bo sporo ich w powieści - trafią nagle na mowę knajacką, wybuch nieprzyjemnych emocji czy niezrozumiałe neologizmy, bo i taki język tu się pojawi. Może im to się niebezpiecznie skojarzyć z paleniem samochodów na paryskich przedmieściach, strzelaniną w prestiżowej amerykańskiej szkole czy zepsutym powietrzem na salonach. I będą to uprawnione skojarzenia.
Tak właśnie jest. Ważkie treści raz po raz rozsadzają gorset „Wylotu”, powodują, że czytelnik zamiast podziwiać sprawne operowanie konwencjami wpadnie wprost w życie, szczerzące groźnie kły. I będzie musiał sobie z tym poradzić.

Przyjemność z lektury „Wylotu” mogą mieć wszyscy ci, których intryguje człowiek jako istota zmienna, kształtująca się pod wpływem relacji z innymi, ciągle zaskakująca, pragnąca się spełniać w kreacji, ale poddawana nieustannej bolesnej obróbce, ciągle czująca ów przyciasny gorset, który nie chce się zrosnąć z ciałem i duszą.
Powinno się w nich w trakcie lektury zrodzić...