Hermann Broch

Zarażony ideami oraz przepojony potrzebą odkrycia prawdy i doczekania zbawienia świata, schodzę z góry na której spotkało mnie odrodzenie. Uwikłany w sidła niby snu, niby koszmarnej jawy, biorę udział w zbiorowym obłędzie, który gdy tylko wszyscy w niego uwierzą, stanie się rozsądkiem. Oto jestem w stanie uwierzyć, że ziemia czeka na nadejście nowej ery. I pomimo tego, że zdaję sobie sprawę uczestniczenia w czymś w rodzaju spirytualistycznego seansu, nie chcę dać wiary w to, że uległem psychozie wywołanej przez nosiciela nienawiści. Nie dopuszczam do siebie myśli, że stałem się częścią specyficznego transu gdzie za moim przyzwoleniem doprowadzono do nocy pełnej grozy. Mogę tylko przyznać, że zapragnąłem odrodzenia które się zamieniło w ciemność i wstyd. A mój wstyd jest wielki, bo przez chwilę zapragnąłem uchwycić tryskającą wiedzę nowego ładu. Chciałem wycisnąć każdą jej literę z tej powieści przepojonej górskim mistycyzmem. A wszystko po to aby zobaczyć czas, gdy światu sprzykrzył się rozsądek. Jednak cieszę się, bo ostatecznie tchnienie śmierci, którego tutaj doświadczyłem powstrzymało mnie przed zauroczeniem mową nowej sprawiedliwości. Widzę kuszącą logikę, która w swym zagmatwaniu próbuje narzucić wolę światu. Dostrzegam zauroczenie kimś, kto chciał zbawić ludzkość i wykorzystał strach przed innością. Odczuwam urok osobisty szaleńca, który mówi o utopijnym pojęciu nieśmiertelności. To wszystko w jednym dziele Hermana Brocha. W książce, która wywołuje ciarki na samą myśl, że wydarzenia w niej opisane mogą mieć miejsce w rzeczywistości. "Kusiciel" sięgając do korzeni nienawiści podżega i rozpala, powoduje lęk o źródła życia. Nie mami nas tanimi obietnicami ale przedstawia konkretne propozycje naprawy świata. Gdyby tylko te zapewnienia emanowały miłością i dobrocią to wszystko by było w porządku. Jednak one wprowadzają chaos w umysłach ludzi i duszą ich od nadmiaru propozycji. Proza Brocha to ciężki od symboli przykład pisarstwa uważanego za powinność wobec ludzkości. To proza świetnie poruszająca zagadnienie psychologi mas. To zabawa tym, co jest niesamowite w ludziach oraz ich odpornością na szarlatanerię i wszelkiej maści hipnotyzerów. Herman Broch udowadnia, że spełnia wszystkie przesłanki aby zostać uzdrowicielem ludzkich poczynań. Tak bardzo umacnia mnie w przekonaniu posiadania przez niego odtrutki na głosicieli jedynej słusznej prawdy. Motyw istnienia pewnej osobowości, która im bardziej włącza się w porządek lokalnej społeczności tym bardziej go zakłóca, jest wyśmienitą analogią do wydarzeń dojrzewania nazizmu w przedwojennych Niemczech. To próba zdyskredytowania wędrujących po zakamarkach umysłu nauczycieli, którzy wykorzystując obawy i uprzedzenia stawiają się ponad ładem. Czułem się wyjątkowo wnikając w dusze ludzi mieszkających na kartach "Kusiciela". Odczuwałem naelektryzowaną atmosferę górskich dolin i wtapiałem się w rozważania Brocha na temat nieskończoności. W sylwetkach bohaterów dostrzegałem przestrogę przed nadmiarem władzy dla tych, którzy spadają w przepaść szaleńczych majaków. A to wszystko pośród pięknych opisów przyrody, która jakby nie dostrzega oszukańczego uroku wiszącego nad spokojnymi dotychczas wsiami. Przestrzegam wszelkiego rodzaju poszukiwaczy przygód przed pochopnym szukaniem złota z mieszkańcami Dolnej i Górnej Wsi. Austriacki prozaik bardzo się postarał o to, aby akcja przeplatała się z długimi dygresjami autora. Oczywiście dzięki tym dygresjom "Kusiciel" nie byłby tym czym jest, ale radziłbym nie zapuszczać się na stoki Kuppronu osobom niedoświadczonym w zdobywaniu szlaków filozofii rodzaju ludzkiego. A wszystkim tym, którzy chcą pozwolić na zaczarowanie swojego umysłu przez geniusza podobieństw, zachęcam do wyjazdu w alpejskie przełęcze. Razem z Brochem z pewnością odkryją dotychczas niewyrażalne i abstrakcyjne głębie ludzkiej psychiki.