Ścieżki północy

Wydawało mi się początkowo, że to będzie coś w rodzaju „Króla szczurów” Jamesa Clavella, ale szybko okazało się, że ta powieść jest zupełnie odmienna. Podobieństwo zaczyna się i kończy na japońskim obozie jenieckim. Australijscy, choć nie tylko, jeńcy wojenni budują w dżungli Birmańską Kolej Śmierci. A było to 428 kilometrów w niedostępnych obszarach obecnej Birmy I Tajlandii. Praca ponad siły, głód, choroby, okrutni japońscy strażnicy, wysoka śmiertelność; ojciec Richarda Flanagana przetrwał to wszystko i na jego wspomnieniach, częściowo, zbudowana jest powieść. Jednak, co może wydać się zaskakujące, obóz i budowa linii kolejowej w koszmarnych warunkach, to jest jest tylko jeden z wielu wątków tej historii, może i najważniejszy, ale... – „Ścieżki Północy” to powieść głęboko psychologiczna, a nie tylko wojenno-obozowa.

Głównym bohaterem, często też i narratorem, jest Dorrigo Evans. Pochodzi z biednej rodziny, ale mimo to studiuje medycynę i zostaje lekarzem. Jednak bardziej niż wykształcenie nobilituje go ślub z dziewczyną z wyższych sfer. Związek ten trwa, ale nie dałoby się go nazwać udanym; nieszczęśliwi są w nim oboje. Evans często zdradza żonę, ale to go też nie uszczęśliwia.
Po wybuchu drugiej wojny światowej Dorrigo zostaje powołany do jednostki, jako wojskowy chirurg, osiąga stopień pułkownika. Oddział dostaje się do japońskiej niewoli, a jeńcy skierowani zostają do budowy linii kolejowej w Birmie.
Książka zawiera także rozdziały w narracji trzecioosobowej – są to relacje, rozważania, przeżycia, więźniów oraz japońskich strażników, zwłaszcza ich dowódcy.

"Dorrigo Evans nie cierpiał cnoty, nie cierpiał, kiedy cnotę podziwiano, nie cierpiał ludzi, którzy udawali, że uważają, że on jest cnotliwy lub którzy sami zgłaszali pretensje do cnoty. A im częściej oskarżano go o bycie cnotliwym, tym bardziej tego nienawidził. Nie wierzył w cnotę. Była przebraną próżnością, czekającą na poklask. Szlachetności i godności miał powyżej dziurek w nosie…" [1].

Powieść zaczyna się opowieścią starego człowieka, Dorrigo Evansa, piszącego wstęp do tej książki. W związku ze swoimi przeżyciami w czasie wojny, w Australii jest uznanym bohaterem – jego wizerunek widnieje na monetach i znaczkach. Jednak Evans nie czuje się bohaterem i uważa relacje z tamtych czasów za niezupełnie zgodne z rzeczywistością.
Znaczącym elementem powieści jest krótki romans Dorriga z Amy, żoną jego wuja.

"Czytał książki. Żadna mu się nie podobała. Szukał w nich Amy. Nie było jej tam. Chodził na przyjęcia. Nudziły go. Spacerował po ulicach, wpatrując się w obce twarze. Nie było wśród nich twarzy Amy. Świat w całej swojej nieskończonej cudowności też go nudził. W poszukiwaniu Amy przepatrywał wszystkie pokoje swojego życia, lecz nigdzie nie mógł jej znaleźć. I zdawał sobie sprawę, że Amy jest żoną jego wuja, że jego namiętność to obłęd, nie mają razem żadnej przyszłości, że cokolwiek to jest, musi się skończyć, i to on musi do tego doprowadzić" [2].

Ostatnia część książki to historia życia ocalałych więźniów już po wojnie, ale nie tylko ich, bo także japońskich i koreańskich strażników-oprawców. Ich trudności adaptacyjne, niezrozumienie otaczającego świata, wybiórczej sprawiedliwości.

Richard Flanagan, pisarz, który jest potomkiem irlandzkich skazańców przewiezionych na Ziemię Van Diemena podczas Wielkiego Głodu w Irlandii, mieszka obecnie w Hobart na Tasmanii ze swoją urodzoną w Słowenii żoną Majdą Smolej. Za powieść „Ścieżki Północy” otrzymał w 2014 roku prestiżową Nagrodę Bookera.




---
[1] Richard Flanagan, „Ścieżki Północy”, przekład Maciej Świerkocki, Wydawnictwo Literackie, s. 64.
[2] Richard Flanagan, „Ścieżki Północy”, przekład Maciej Świerkocki, Wydawnictwo Literackie, s. 122.

Wydawało mi się początkowo, że to będzie coś w rodzaju „Króla szczurów” Jamesa Clavella, ale szybko okazało się, że ta powieść jest zupełnie odmienna. Podobieństwo zaczyna się i kończy na japońskim obozie jenieckim. Australijscy, choć nie tylko, jeńcy wojenni budują w dżungli Birmańską Kolej Śmierci. A było to 428 kilometrów w niedostępnych obszarach obecnej Birmy I...

Ta książka jest. Po prostu jest. Jest niczym więcej, ani niczym mniej. I jest nie po to, żeby ją przeczytać tylko żeby ją przeżyć, każdy na swój sposób.

Ta książka jest. Po prostu jest. Jest niczym więcej, ani niczym mniej. I jest nie po to, żeby ją przeczytać tylko żeby ją przeżyć, każdy na swój sposób.

Musiałem czytać na raty, odkładać książkę kilka razy i do niej powracać, ale nie dlatego, że to zła lektura. Prawdę mówiąc, nawet nie wiem, czy zła, czy dobra. Jest wstrząsająca, ponura, przygnębiająca (dlatego ją sobie dawkowałem) i to przesłania całą resztę do tego stopnia, że na walory literackie nie byłem w stanie zwracać uwagi. Czyli zapewne to jednak doskonała powieść, skoro widać tylko scenę i poruszające się po niej postaci, a ukryta za nią maszyneria jest po prostu ukryta.

Musiałem czytać na raty, odkładać książkę kilka razy i do niej powracać, ale nie dlatego, że to zła lektura. Prawdę mówiąc, nawet nie wiem, czy zła, czy dobra. Jest wstrząsająca, ponura, przygnębiająca (dlatego ją sobie dawkowałem) i to przesłania całą resztę do tego stopnia, że na walory literackie nie byłem w stanie zwracać uwagi. Czyli zapewne to jednak doskonała...

Zawiodłem się na tej książce, bo spodziewałem się po niej o wiele więcej. Bywa przerażająca i poruszająca, ale nijak nie klei się do wydarzeń historycznych regionu Tasmanii tego okresu.

Zawiodłem się na tej książce, bo spodziewałem się po niej o wiele więcej. Bywa przerażająca i poruszająca, ale nijak nie klei się do wydarzeń historycznych regionu Tasmanii tego okresu.

Niesamowita. W części wojenna, w części melodramat, a tak naprawdę książka o człowieku, który znając siebie najlepiej dziwi się, że ktoś uważa go za bohatera...

Niesamowita. W części wojenna, w części melodramat, a tak naprawdę książka o człowieku, który znając siebie najlepiej dziwi się, że ktoś uważa go za bohatera...

Australia. Tasmania. II wojna światowa. Japoński obóz jeniecki. Kolej Śmierci w Birmie. Nieludzkie okrucieństwo. Walka z wiatrakami. Życie po... życiu. Dorrigo Evans. Złamane istnienia. Próba życia.

Ta opowieść była jak wielka cegła spadająca na plecy. Przygarbiła mnie jej monumentalność, siła rażenia emocjonalnego. Okropny ból sprawiły wspomnienia chirurga pułkownika Dorriga Evansa i jego towarzyszy,bardzo młodych aliantów, z japońskiego obozu jenieckiego, ich niewyobrażalne cierpienia trzymały w kleszczach serce, pod ciężarem brutalnie wykończonych istnień zataczałam się jak odurzona. Ocalałe istnienia, zagubione, połamane, z bagażem błota i przerażenia ciągnącym w dół kruszyły bezceremonialnie serce. Młodzi, odważni, silni stawali się wrakami, starcami, łamali jak suche gałązki, trwali jakąś przedziwną chęcią zachowania życia, ale... nie żyli.

Na niektórych ludziach ich los pozostawia tak głębokie koleiny, że przez całe życie nie są w stanie ich zasypać. Żyją życiem odzyskanym, ale ich dusza pozostaje w zaświatach, jest stara i zmęczona. Tak było z wieloma, którzy to piekło przeżyli. Dorrigo odnosi sukcesy jako lekarz, jako weteran, ale cały czas chowa się za swoimi plecami,odgrywa swoje życie,nie umie być tu, teraz, został w tym błocie w dżungli, z tymi, którym nie pomógł.

Narracja prowadzona jest z różnych perspektyw. Dialogi zapisane niekonwencjonalnie. Język dosyć prosty, suchy, co potęguje emocje. W niesamowity, namacalny, piękny sposób jest opisana miłość. Bohaterowie magnetyzują lub budzą odrazę. Bardzo sugestywnie przedstawiona rzeczywistość jeńców budziła mój straszny sprzeciw. Zamierzone okrucieństwo,odzieranie z człowieczeństwa, głodzenie najsilniejszym odbierały nadzieję. Uderzające jest to, że ci Japończycy nie odczuwali wyrzutów, nie byli w stanie pojąć, że zachowują się wbrew wszelkim zasadom moralnym.

Wspaniała, piękna,ważna.

*książka, którą ceni Jakub Małecki

Australia. Tasmania. II wojna światowa. Japoński obóz jeniecki. Kolej Śmierci w Birmie. Nieludzkie okrucieństwo. Walka z wiatrakami. Życie po... życiu. Dorrigo Evans. Złamane istnienia. Próba życia.

Ta opowieść była jak wielka cegła spadająca na plecy. Przygarbiła mnie jej monumentalność, siła rażenia emocjonalnego. Okropny ból sprawiły wspomnienia chirurga pułkownika...

Świat jest. Po prostu jest, stwierdza kilkukrotnie Dorrigo Evans, jeden z głównych bohaterów, na kartach powieści. O tym też stanowi monumentalna powieść nagrodzona Bookerem 2014.
Z czasem wszystko blaknie: najsilniejsze wspomnienia, uczucia, poczucie winy, straty, żałoba, miłość. Świat toczy się dalej i tylko ludzie za nim nie nadążają.

ŚCIEŻKI PÓŁNOCY szarpią emocjami czytelnika. Chwile uniesień przeplatane są brutalną bliskością śmierci. Nawiązywane relacje, kariera, spokój burzy niszczycielska siła wojny, czasem na kolejnej zaledwie stronie opowieści. Richard Flanagan stawia pytania o to, jak mocno wojna zakorzenia się w człowieku. Czy istnieje życie po traumie, czy „można uciec od koszmaru, w którym przemoc jest wieczną, ogromną i jedyną prawdą (…),a cała historia ludzkości jest historią przemocy (…)”?

Powieść stanowi poszatkowaną historię Dorrigo Evansa i jego towarzyszy, bliższych i dalszych, na różnych etapach życia. Młody człowiek z tasmańskiej prowincji trafia do miasta. Student medycyny poznaje uroki elitarnego życia. Chirurg wojskowy trafia na front II wojny światowej. Pułkownik dowodzi grupą australijskich jeńców wojennych, ofiar okrucieństwa japońskich oficerów podczas budowy Linii (Kolei Birmańskiej). Żołnierz doświadcza smaku namiętności, któremu już niedługo przeciwstawiony jest brud, krew i choroby birmańskiej dżungli. Bohater wojenny staje się więźniem własnej legendy, zagubionym w odmętach przeszłości.

„To coś jak życie, nie? Myślisz, że je prześcigniesz, że jesteś od niego lepszy, ale ono za każdym razem robi z ciebie idiotę. Ty padasz na pysk, a ono odjeżdża pełną parą i gwiżdże, zadowolone z siebie (…)”.

Coś dla miłośników literatury pięknej (UWAGA: zalecana odporność na naturalistyczne sceny z rzeczywistości wojennej).

---
Ania
https://www.instagram.com/double.bookspresso/

Świat jest. Po prostu jest, stwierdza kilkukrotnie Dorrigo Evans, jeden z głównych bohaterów, na kartach powieści. O tym też stanowi monumentalna powieść nagrodzona Bookerem 2014.
Z czasem wszystko blaknie: najsilniejsze wspomnienia, uczucia, poczucie winy, straty, żałoba, miłość. Świat toczy się dalej i tylko ludzie za nim nie nadążają.

ŚCIEŻKI PÓŁNOCY szarpią emocjami...

Okropna. Straszna. Poruszająca. Wspaniała. Jest w niej okrucieństwo, człowieczeństwo, fanatyzm i wątpliwości. Jest też miłość, ta niespełniona, przegapiona i może dlatego taka piękna, ale i taka zwykła, pełna zawahań i upadków, którą można by nazwać po prostu przywiązaniem. Też nie mało ważna. I losy ludzi zanurzonych (unurzanych?) w tym wszystkim. W wojnie, zabijaniu, torturach, głodzie i śmierci, w przetaczającej się po nich historii. W przetrwaniu podczas kataklizmu i trwaniu po nim. Nie prostym trwaniu, bo nie ma prostego życia po tym co potrafimy sobie nawzajem zgotować. Jedni, bo uwierzyli, inni bo chcieli uwierzyć, a jeszcze inni, bo nie mieli innego wyjścia.
Książka, która powinna stać na półce z napisem „Ważne i Ponadczasowe”

Okropna. Straszna. Poruszająca. Wspaniała. Jest w niej okrucieństwo, człowieczeństwo, fanatyzm i wątpliwości. Jest też miłość, ta niespełniona, przegapiona i może dlatego taka piękna, ale i taka zwykła, pełna zawahań i upadków, którą można by nazwać po prostu przywiązaniem. Też nie mało ważna. I losy ludzi zanurzonych (unurzanych?) w tym wszystkim. W wojnie, zabijaniu,...

nie spodziewałam się, że tyle dowiem się z tej książki o Kolei Birmańskiej i jej budowie. Kawał historii i dobrej lektury.

nie spodziewałam się, że tyle dowiem się z tej książki o Kolei Birmańskiej i jej budowie. Kawał historii i dobrej lektury.

Trzy nagrody to nie przypadek .
Cytat z książki.:
„Dobra książka sprawia, że chce się ją przeczytać jeszcze raz. A książka wielka każe człowiekowi jeszcze raz przeczytać swoją duszę.”
Richard Flanagan, „Ścieżki północy”

Trzy nagrody to nie przypadek .
Cytat z książki.:
„Dobra książka sprawia, że chce się ją przeczytać jeszcze raz. A książka wielka każe człowiekowi jeszcze raz przeczytać swoją duszę.”
Richard Flanagan, „Ścieżki północy”