Kjersti Anfinnsen

Nie wiem jakim cudem norweska dentystka będąca w wolnych chwilach pisarką, mając czterdzieści parę lat zdołała tak genialnie opisać starość. Oczywiście, będąc równolatką autorki, nie mogę mieć pewności czy jej opis jest na pewno trafiony. Spędziłam jednak na tyle dużo czasu ze starszymi ludźmi, towarzysząc im także w odchodzeniu, by zastygać niekiedy w czasie tej lektury, czytając słowa, ba! wręcz całe zdania, które już kiedyś słyszałam od prawdziwych, a nie wymyślonych postaci. Takiemu zastyganiu sprzyjała również forma tej książki, zbudowanej z mnóstwa króciuteńkich rozdziałów. Czytając, skakałam po czasach i światach, tak jak skakał po nich mózg bohaterki, Birgitte. Raz byłam więc z nią tu i teraz (czyli we współczesnym Paryżu),za chwilę przenosiłam się do czasów największej świetności Birgitte, gdy odnosiła zawodowe sukcesy jako uznana kardiochirurżka, pracując w USA i Norwegii, by za moment trafić prosto do jej dzieciństwa. „Wspomnienia wypływają teraz na powierzchnię zupełnie same z siebie. Jestem w pewnym sensie uwięziona w minionych epizodach, tworzących ciągły szum w mojej głowie, szum, do którego wciąż muszę się odnosić” – wyznawała Birgitte, a ja przypominałam sobie te wszystkie sytuacje, w których bezskutecznie próbowałam nadążyć za walczącymi z demencją lub po prostu starzeniem się mózgami. „Chwile wieczności” są przejmującą historią o samotności i o tym jak wraz z upływem czasu zmienia się to jak odbieramy otaczający nas świat. Birgitte nie jest przy tym niewątpliwie najbardziej typowym przykładem starszej pani – jest bowiem po pierwsze (i przede wszystkim) zamożna, co pozwala jej chociażby na zatrudnianie osób pomagających jej w codziennych czynnościach, po drugie, z racji wykształcenia i wykonywanego zawodu, jest osobą o horyzontach i sposobie patrzenia na życie całkiem innych niż u przeciętnego polskiego, choć pewnie nie tylko polskiego, emeryta/emerytki. Niezależnie jednak od tego kim się jest i było oraz gdzie się mieszka i jakimi środkami finansowymi dysponuje, pewne rzeczy łączą wszystkich starych ludzi, a są nimi: - samotność, o której już wspominałam. W przypadku Birgitte nie jest ona niczym nowym, gdyż nigdy nie założyła własnej rodziny. Nowe jest dla niej jednak to, że nieuchronnie staje się najstarsza, że odchodzą kolejne osoby, którym mogła chociażby wysłać kartkę na święta (pal sześć czy faktycznie by ją wysłała). „Samotność to jedna z najbardziej odrażających rzeczy na świecie. Człowiek zatraca siebie. W moim otoczeniu nie ma nic, co wcielałoby mnie w szeregi jakiejkolwiek wspólnoty. Sąsiedzi, ludzie w sklepach i innych przybytkach, których jestem klientką, widzą tylko starą kobietę.” - niedołężność. Sprawiająca, że zwykłe czynności pochłaniają nieproporcjonalnie dużo czasu. Wyjście z domu wymaga wielogodzinnych przygotowań, bezpowrotnie minął czas spontanicznych działań. Przyznaję: swego czasu nie byłam w stanie pojąć dlaczego moja babcia, mając wyznaczoną na godzinę 11.00 wizytę u lekarza, wstawała o 6.00. Po przeczytaniu „Chwil wieczności” wreszcie zrozumiałam. - skupienie na sobie, połączone – paradoksalnie - z potrzebą kontaktu z innymi ludźmi. Gdy spędza się długie godziny w samotności, a ograniczenia zdrowotne nie pozwalają na cieszenie się dotychczasowymi rodzajami aktywności (Birgitte coraz gorzej widzi, z coraz większym trudem się porusza),człowiek zapada się w myślach o sobie, jednocześnie pragnąc spotkać kogoś, komu mógłby to wszystko opowiedzieć. Czy jest ktoś nie wysłuchał historii życia obcej starszej pani, spotkanej w kolejce do lekarza? Piękna literatura. I świetna okładka. Do wyborów wydawniczych ArtRage podchodziłam dotąd z nieufnością – wydawały mi się nieco zbyt dziwne. Błąd, stanowczo do szybkiego naprawienia!