Assia Djebar

W posłowiu autorka pisze, że jej książka to „opowieść o kobietach z mrocznych lat Algierii, o nowych, dzisiejszych kobietach algierskich”, a jej założeniem jest przyznanie im głosu, aby ich historie nie uległy zapomnieniu (skojarzenia z intencjami stojącymi za autorkami z Afganistanu czy Arabii Saudyjskiej, o których była już mowa w projekcie, są jak najbardziej trafne). „Oran, martwy język” to zbiór 7 nowel opisujących pierwszą połowę lat 90. XX wieku w Algierii, gdy do władzy powrócili islamscy fundamentaliści (Afganistan!),ale Djebar rozpina swoje opowieści sięgając do Francji (która niemal zawsze jest punktem odniesienia dla wydarzeń w Algierii),a nawet Bliskiego Wschodu. To właśnie tam rozgrywa się jedna z płaszczyzn narracyjnych zdecydowanie najlepszego opowiadania z całego zbioru - „Poćwiartowanej kobiety” (którą polski czytelnik znajdzie również w tomie „Literatury na świecie” o krajach Maghrebu!). Bohaterką tej opowieści jest algierska nauczycielka, która opowiada swoim uczniom historię z „Księgi tysiąca i jednej nocy” - to zaś, w jaki sposób Djebar splata losy obu bohaterek (nadając im równocześnie metaforyczne odniesienie do samej siebie) jest przykładem narracyjnego mistrzostwa, sam finał zaś to jeden z najbardziej dramatycznych momentów nie tylko algierskiej literatury – dla niego samego warto sięgnąć po całą książkę! Bardzo ciekawe jest również tytułowe opowiadanie, w którym pada fraza o konieczności „zapisania Oranu, martwego języka”, która jest motywem przewodnim całej twórczości Djebar, skupiającej się na opisaniu nieopisywalnego i oddania głosu tym, po których zostało jedynie milczenie (jakże dramatycznie ta fraza wybrzmiewa w ustach jednego z uczniów z „Poćwiartowanej kobiety”!). Bardzo smutna, pięknie napisana, miejscami wstrząsająca książka – algierska wersja opowieści Szeherezady, tylko że bez szczęśliwego zakończenia...