Irańskie drogi do nowoczesności. Projekty. Idee. Manifesty

Przedstawiamy polskiemu Czytelnikowi wybór perskich tekstów będących głosami w dyskusji nad modernizacją kraju, prowadzonej przez Irańczyków od drugiej połowy XIX wieku po tak zwaną rewolucję islamską i czasy współczesne. Debata światopoglądowa wywołana przez konfrontację Persji z zachodnią cywilizacją zmusiła Irańczyków do zajęcia stanowiska wobec osiągnięć myśli oświeceniowej, a także do postawienia pytania o własną tożsamość.

Niniejszy tom pozwala uchwycić bogactwo i złożoność kultury irańskiej, jej manichejskie rozdarcie, a zarazem oryginalną próbę syntezy Wschodu z Zachodem, religii z myślą lewicową, tradycji z potrzebą postępu, ducha z materią. Niestety, w irańskiej polityce dotychczas zwyciężały skrajności, radykalne wizje mające na celu całkowite oddzielenie światła od ciemności.

Chociaż mieszanka idei lewicowych i islamskich, tłumionych jako wywrotowe i wsteczne w duchu wielkomocarstwowej propagandy sukcesu, na moment zatriumfowała podczas rewolucji w 1978 roku, to wkrótce jednak rewolucja została nazwana islamską, a oficjalny dyskurs Islamskiej Republiki Iranu odrzucił wszelkie alternatywne wizje świata. Na jak długo? Czas pokaże, bowiem dziś debata nad irańską tożsamością nadal się toczy - nie tylko wśród intelektualistów, ale także w zatłoczonych teherańskich taksówkach i w perskojęzycznej cyberprzestrzeni, a doświadczeni przez historię Irańczycy lubią powtarzać: in ham begzarad, „to też przeminie".