Joanna Chmura

Obserwacja jest sposobem na poznanie dziecka mającym na celu skuteczniejszą pomoc dziecku w jego rozwoju. Aby rzetelnie i sprawnie dokonać oceny elementów składowych każdego elementu funkcjonowania dziecka należy rozstrzygnąć, w jaki sposób prowadzone i dokumentowane będą obserwacje oraz zadbać o stworzenie odpowiednich warunków obserwacji umiejętności i zachowania dzieci. Dlatego też – z doświadczenia wiem – że to właśnie obserwacja a nie późniejsza terapia jest mocno problematyczna, szczególnie dla specjalistów stawiających pierwsze kroki w zawodzie. Jak zatem prowadzić wartościową obserwację, by miała faktyczną wartość i dawała pojęcie o rozwoju dziecka (oraz wskazywała na zaburzenia w funkcjonowaniu),a także stanowiła punkt wyjścia do planowania optymalnej terapii dziecka? Odpowiedź przynosi wspaniała książka pt. „Obserwacja. Jak rozpocząć pracę terapeutyczną z małym dzieckiem?”, autorstwa Joanny Chmury. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS niewielkiej objętości pozycja, stanowi nieocenione wsparcie dla wszystkich specjalistów, których obserwacja jest podstawa do dalszej pracy terapeutycznej z dzieckiem. Mimo iż na rynku sporo jest lepszych i gorszych arkuszy obserwacji, to ten proponowany przez autorkę nie tylko jest kompletny, obejmuje bowiem różne sfery funkcjonowania, to jeszcze otrzymujemy wprowadzenie do tego arkusza, zawierające nie tylko omówienie każdej ze sfer funkcjonowania, ale i propozycje zabaw/ćwiczeń umożliwiających przeprowadzenie obserwacji w trakcie m.in. zabawy. Wprowadzenie do książki zawiera podstawowe informacje na temat samej obserwacji, w tym określenie grupy wiekowej, przygotowanie obserwacji, warunki jej prowadzenia oraz zakończenie obserwacji. Opis prowadzenia obserwacji dokonany przez autorkę obejmuje dzieci w wieku przedszkolnym (od 5. roku życia) i szkolnym (do 10.roku życia). W tym czasie bowiem zakończone są już główne procesy warunkujące prawidłowe funkcjonowanie człowieka. Kolejne rozdziały książki dotyczą wybranych sfer rozwojowych, a ich opis przybliża w przystępny sposób podstawową wiedzę w temacie. W każdym z tych rozdziałów autorka zaznacza również na co zwracać uwagę, co jest norą, co zaś odstępstwem od niej oraz wymienia czynniki różnicujące procesy kształtowania prawidłowych umiejętności. Mamy zatem omówione takie sfery, jak: interakcje społeczne (w tym kontakt wzrokowy, dialog toniczny, zabawa),rozwój poznawczy (w tym percepcja wzrokowa, rysunek postaci, lateralizacja, schemat ciała, pamięć, orientacja przestrzenna),komunikacja (mimika i gest, mowa werbalna czynna, mowa bierna, echolalie) oraz motoryka (duża, mała),naśladownictwo oraz zachowania. W każdej z tych sfer przywołane są zadania związane z wybranymi składowymi afer, które ułatwiać mogą obserwacje i stanowić podstawę do konstruowania scenariusza sesji. Zakończeniem książki jest wspomniany już wzór gotowego arkusza obserwacji, który ułatwia przygotowanie szczególnie pewnych sesji, a przy tym staje się punktem wyjścia do efektywnej terapii. Dlatego też publikacji nie może zabraknąć w biblioteczce szczególnie początkujących specjalistów, a i ci mający spore doświadczenie być może zainspirują się przedstawionymi zadaniami i wskazówkami i wykorzystają je do modyfikacji, ulepszenia dotychczasowego modelu pracy i prowadzenia obserwacji.