Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Roli środowiska domowego, rodziny, nie sposób nie doceniać w procesie wychowania. To, w jakiej rodzinie wzrastamy, jakie wzorce dają nam rodzice, jakie postawy prezentują, wywiera na nas ogromny wpływ. Czy jednak ten wpływ rodziny jest na tyle silny, że może uczynić z człowieka potwora?
Olga Soboń nie miała szczęścia wychowywać się w kochającej rodzinie, ale też jej historia nie jest tak tragiczna, jak innych porzuconych czy odebranych rodzicom dzieci. Trafiła do domu dziecka i, co dziwne, nikt jej nie adoptował, choć zwykle jeśli chodzi o maluchy, jest duże zainteresowanie. Mimo iż w szkole była popychadłem, a wychowanie w bidulu stało się pretekstem do jej znieważania, to w domu dziecka trafiła na cudownych opiekunów, którzy stworzyli jej najlepsze w jej sytuacji środowisko do dorastania. Z kolei w szkole dostrzeżono jej talent językowy, kontynuowała zatem naukę na studiach lingwistycznych, zostając tłumaczką języka angielskiego i niemieckiego. Biorąc pod uwagę, że spotkała też cudownego człowieka, Maurycego, za którego wyszła za mąż, a wspólnie wybudowali nowoczesny pod Krakowem, można powiedzieć, że miała prawdziwe szczęście. Podobnie zresztą jak jej brat, który został odebrany rodzicom będąc już w fatalnym stanie fizycznym, ale adoptowali go ludzie, którzy stworzyli mu wspaniałe warunki do dorastania, a ich śmierć była potężnym ciosem. A przynajmniej Arek tak twierdzi… Maurycy, uznany anestezjolog, zgodził się, by chłopak z nimi zamieszkał, co więcej sam pilnował jego wykształcenia i chłopak, tak jak on, został lekarzem.
Pięć lat temu to wspaniale życie Olgi zawaliło się niczym domek z kart. Krakowem wstrząsnęła fala zaginięć – zniknęły cztery osoby, w różnym przedziale wiekowym, o różnym statusie materialnym, a jedyne co ich łączyło to fakt, że byli pacjentami tej samej kliniki. Tej, w której pracował Maurycy. Tylko jeden z zaginionych się odnalazł, choć lepiej by było dla żony Michała Malczyka, żeby nie wrócił. Stał się bowiem cieniem siebie, a z powodu długotrwałego niedotlenienia, nie miał władzy w kończynach, nie mówił, nie załatwiał się samodzielnie. Mimo iż nie wystosowano oficjalnego oskarżenia, podejrzenia padły na Maurycego. Tym bardziej, że mężczyzna zniknął.
Na Olgę wylała się fala nienawiści, odwrócili się od niej niemal wszyscy znajomi, wielokrotnie niszczono elewację jej domu, a na drzwiach pojawiły się niewybredne napisy. Teraz, po pięciu latach, kobieta doszła już do siebie psychicznie, choć nadal wiedzie samotne życie, pracując zdalnie i praktycznie nie opuszczając domu. Wciąż mieszka z bratem, który również prowadzi życie samotnika, skupiając się na pracy. Wszystko jednak wskazuje na to, że koszmar powraca, bowiem żona Malczyka otrzymuje kartkę z wiadomością: „Wróciłem”. Wiadomością napisaną ponoć przez Maurycego.
Czy to możliwe, że Maurycy żyje? Olga, która nigdy nie wątpiła w niewinność męża, zastanawia się, co tak naprawdę dzieje się w klinice. Czy to możliwe, czy winnym był innym lekarz? Czy dziwne zachowanie Arka wskazuje na to, że to on może stać za wszystkimi porwaniami? A może winną jest jej przyjaciółka, pielęgniarka, również tam pracująca? A może to przeszłość próbuje wymierzyć Oldze sprawiedliwość? Wszystkie te domysły będziemy mogli zweryfikować w trakcie lektury książki pt. „Pod dachem z mordercą”, autorstwa Klaudii Muniak. Opublikowana nakładem wydawnictwa Czwarta Strona książka to wstrząsający obraz skrzywionej psychiki szalonego człowieka, stawiającego się ponad Bogiem. Jednocześnie zastanawiamy się, gdzie leżą granice nauki i prowadzimy rozważania nad etyką eksperymentalnych badań. A wszystko to równolegle z zagłębianiem się w fabułę książki, której długo nie możemy rozgryźć w naszym pragnieniu odkrycia prawdy. Konstrukcja książki, oddanie głosu nieznanemu sprawcy, kolejne podejrzane zachowania osób z otoczenia Olgi sprawiają, że nasze typy podejrzanych zmieniają się na bieżąco. Nic nas jednak nie przygotowuje na spektakularny finał! Na zakończenie, które sprawi, że długo podejrzanie będziemy patrzeć na działania lekarzy i … na ludzi których dobrze znamy.

Roli środowiska domowego, rodziny, nie sposób nie doceniać w procesie wychowania. To, w jakiej rodzinie wzrastamy, jakie wzorce dają nam rodzice, jakie postawy prezentują, wywiera na nas ogromny wpływ. Czy jednak ten wpływ rodziny jest na tyle silny, że może uczynić z człowieka potwora?
Ol...

Rozwiń

Zwiń

Czy wiecie, czym jest złośliwy chichot losu? A może doświadczyliście go na własnej skórze? Jeśli tak, z pewnością wiecie, jak okrutny bywa los, jakie niespodzianki nam szykuje, jak mali i bezbronni jesteśmy wobec niego, o przygotowaniu na to, co nadchodzi nawet nie mówiąc. Czasami pewne rzeczy po prostu muszą się wydarzyć, a wszystko co się dzieje, krok po kroku, nieuchronnie nas do zaplanowanego kresu prowadzi. A wówczas zwykle nasze życie wywraca się do góry nogami, niwecząc wszystkie nasze plany i wyciągając na światło dzienne wszystkie głęboko skrywane tajemnice.
Tak właśnie stało się w przypadku doktora, Karola Obrębskiego i Ewy Tychlickiej, dwójki osób, które połączyła wspólna przeszłość. Znali się z czasów studenckich, zostali parą, a później ona nagle odeszła ucinając kontakty. On został szanowanym doktorem, a choć wiedzie samotne życie i ta samotność mu doskwiera, nigdy nie myślał o związaniu się z inną. Nigdy też nie wpadł na to, jaki może być prawdziwy powód ucieczki Ewy od niego, ani dlaczego zabrała jego pracę, napisaną pod wpływem emocji i w ramach buntu. Pracę zamkniętą w zielonej teczce, której treść narobi wiele lat później prawdziwego zamieszania.
Joachim Tychlicki, młody gniewny student, wpada na błyskotliwy pomysł oddania w ramach zaliczenia pracy, której nie napisał. Znalazł ją w rzeczach pieczołowicie przechowywanych przez matkę, Ewę, żonę szanowanego lekarza. On sam czuje się nieco wyalienowany, ma wrażenie, że nie pasuje do idealnej rodziny, to siostry, a nie on, są jej integralną częścią. Mimo iż ojciec nie dał mu odczuć, że jest gorszy, że stał zawsze za nim murem i wyciągał z tarapatów, to Joachim ma przeczucie, że może on nie być jego biologicznym ojcem. Tym razem jednak, nawet mąż jego matki odmawia pomocy i odcina go od pieniędzy. Joachim przesadził, choć czuć w tym przewinieniu złośliwy chichot losu właśnie.
Słyszeliście kiedykolwiek o bardzie o nazwisku Szepszczurenko? Zapewne nie, bo tak naprawdę nikt o nim nie słyszał. To może oznaczać, że albo autor pracy o nim trafił na jakieś źródło informacji, nieznane profesorom, albo … poniosła go fantazja. Najgorsze jest to, że magister, czuwająca nad poczynaniami studentów, pochwaliła się już genialnym studentem asystentom innych wydziałów. To rzekome odkrycie cyklu esejów, analiza których wskazuje na istnienie wędrownego poety i barda, może wstrząsnąć środowiskiem naukowym. A już na pewno narobić problemów kadrze uczelni. Dlatego też decydują się usunąć Joachima ze studiów, stawiając go w dość problematycznej sytuacji. Mimo tego, zamiast skruchy chłopak prezentuje dość buńczuczną postawę. Szczególnie, kiedy odkrywa, że jeden z profesorów, może być jego ojcem i … autorem kontrowersyjnej pracy.
Relacja pomiędzy Joachimem a doktorem Karolem Obrębskim rodzi się w bólu, szczególnie, że żaden z mężczyzn tak naprawdę nie wie, co takiego wydarzyło się przed laty i dla czego matka Joachima podjęła taką decyzję. Jak zakończy się ta frapująca historia? Przekonamy się dzięki lekturze książki pt. „Niedaleko od jabłoni”, autorstwa Krystyny Śmigielskiej. Nieoczywista powieść, złożona mimo swojej prostej fabuły, przyciągnie do lektury wymagających czytelników, oczekujących czegoś więcej niż wartka akcja. Tu cała historia rozgrywa się tak naprawdę pomiędzy kilkoma tylko bohaterami, uwikłanymi – z różnych przyczyn – w skomplikowane relacje. Jak to w życiu bywa, nic nie jest czarno-białe, nic nie jest proste, a bohaterowie nie tylko stoją przed trudnymi wyborami, ale i są zmuszeni skonfrontować się w własną przeszłością i … z własnymi błędami. I wówczas okazuje się, że za wszystkie błędy prędzej czy później przyjdzie nam zapłacić, że nasza sprawczość jest tylko złudzeniem, a za plecami wciąż rozlega się złośliwy chichot losu…

Czy wiecie, czym jest złośliwy chichot losu? A może doświadczyliście go na własnej skórze? Jeśli tak, z pewnością wiecie, jak okrutny bywa los, jakie niespodzianki nam szykuje, jak mali i bezbronni jesteśmy wobec niego, o przygotowaniu na to, co nadchodzi nawet nie mówiąc. Czasami pewne rz...

Rozwiń

Zwiń

Na ile możemy poznać drugiego człowieka? Na ile możemy powiedzieć, że znamy swojego męża czy partnera? Na ile możemy być pewne, że nigdy nas nie zawiedzie i nie skrzywdzi? Historia pokazuje, że wstępując w związek bardzo często pokazujemy drugiej osobie swoją „lepszą” stronę, bardzo wygładzone oblicze, które wydaje się jeszcze wspanialsze w trakcie pierwszego etapu związku, zakochania. Różny jest czas, po którym zdejmujemy maskę, ukazując swoją prawdziwą twarz. Niekiedy taka odsłona prawdziwego Ja jest warunkowana czynnikami zewnętrznymi, presją, stresem, niekiedy to druga osoba prowokuje do tego, by pokazać, do czego jesteśmy zdolni. Wówczas taką prawdziwą twarz można zaakceptować, wszak my też nie jesteśmy idealni, albo … uciec. Szczególnie wówczas jest to wskazane, kiedy za piękną maską w rzeczywistości kryje się potwór.
Robin Claymore to młoda i ambitna studentka dziennikarstwa. Marzy o pracy w zawodzie, o podróżach, a także dalszych studiach w Berkeley, gdzie chce robić specjalizację. Obarczona wspomnieniami trudnego dzieciństwa próbuje się odciąć od rodziców, a szczególnie od matki, która straciwszy nadzieję, że będzie dumna ze starszej córki, wszystkie oczekiwania przeniosła na młodszą. Niestety, odmowa finansowania dalszej nauki jest gorzką pigułką, którą Robin musi przełknąć, choć utrzymanie się i opłacanie studiów samodzielnie, jest niezwykle trudne. Całe szczęście, że może zawsze liczyć na wsparcie swojego przyjaciela, Coopera, który z kolei uczy się na ratownika medycznego. Ich relacja pełna jest sympatii, bezgranicznego zaufania, a także ciętych ripost, które wzajemnie tolerują. Czy jednak jest w niej coś więcej, niż przyjaźń?
Niestety ta relacja z czasem ulega rozluźnieniu, co jest normalne, kiedy ludzie dorastają, wchodzą w inne związki i są obarczeni obowiązkami zawodowymi. Jednak w przypadku Robin omal nie doszło do uśmiercenia tej przyjaźni, bowiem odkąd w życiu dziewczyny pojawił się Julian, Cooper praktycznie z niego zniknął. Znajomość z Julianem, dość szybko się rozwijająca, wydaje się być spełnieniem marzeń niejednej dziewczyny. Przystojny architekt z własnym mieszkaniem, prowadzący własną firmę, do tego hojny i delikatny, to idealny kandydat na partnera. Dlaczego zatem Robin od niego ostatecznie odchodzi?
Odpowiedź przynieść nam może prowadzone śledztwo w sprawie zniknięcia Juliana. Wyszedł ze swojej pracowni i nie wrócił, a o jego zaginięciu poinformowali policję sąsiedzi. W pracowni został pies, najlepszy przyjaciel mężczyzny, a na parkingu przy moście, gdzie Julian często chodził na spacery ze zwierzakiem, znaleziono porzucony samochód. Gdzie jest Julian? Zjawienie się śledczych w redakcji portalu informacyjnego, gdzie Robin po ukończonych studiach pracuje, budzi wspomnienia. Dzięki temu i my dowiadujemy się, jakie były powody odejścia od idealnego przecież i zakochanego w niej do szaleństwa mężczyzny. Zaczynamy się również zastanawiać, czy Julianowi w zniknięciu nie pomógł Cooper.
Jak zakończy się ta opowieść rozgrywająca się w dwóch planach czasowych? Przekonamy się o tym dzięki lekturze książki pt. „Wybacz. To dla twojego dobra”, autorstwa Bianki Iosivoni. Opublikowana nakładem wydawnictwa Jaguar powieść to nie tylko frapująca fabuła i liczne zwroty akcji, ale przede wszystkim dramat kobiety stojącej w obliczu przemocy psychicznej i fizycznej, manipulacji i osaczania przez narcyza. W efekcie tkwiąca w toksycznej relacji kobieta nie widzi nawet, jak fragment po fragmencie zatraca siebie, jak rozpada się i dopasowuje do partnera. Towarzyszące lekturze emocje są bardzo silne, szczególnie że potęguje je jeszcze zagadka dotycząca tego, co naprawdę stało się z Julianem. W efekcie od powieści trudno jest się oderwać, a zastosowane zabiegi, takie jak retrospekcja czy konstrukcja nieoczywistych bohaterów sprawiają, że do ostatnich stron nie jesteśmy pewni, co się właściwie wydarzyło. Dlatego też to jedna z tych lektur, której się nie zapomina, niezależnie od tego, czy lubimy thrillery, książki obyczajowe, czy po porostu genialnie opowiedziane historie.

Na ile możemy poznać drugiego człowieka? Na ile możemy powiedzieć, że znamy swojego męża czy partnera? Na ile możemy być pewne, że nigdy nas nie zawiedzie i nie skrzywdzi? Historia pokazuje, że wstępując w związek bardzo często pokazujemy drugiej osobie swoją „lepszą” stronę, bardzo wygład...

Rozwiń

Zwiń

Matematyka jest jedną z najstarszych i najważniejszych dziedzin nauki, a jej znaczeniu dla rozwoju ludzkości nie sposób zaprzeczyć. Nie bez przyczyny uważa się, że jest ona królową nauk, ponieważ stanowi fundament dla wielu innych dziedzin, takich jak fizyka, chemia, informatyka czy ekonomia. Matematyka jest uniwersalnym językiem nauki, dzięki niej bowiem możemy precyzyjnie opisywać i modelować zjawiska występujące w świecie. Dlaczego zatem, ta wspaniała matematyka, mająca wszechstronne zastosowanie, bywa znienawidzona przez uczniów, a wyniki egzaminów m.in. maturalnych z tego przedmiotu, są znacznie gorsze od pozostałych, choćby języka polskiego czy angielskiego? Od lat trwa dyskusja na ten temat, a winę próbuje się zrzucić to na program nauczania, to na nauczycieli. Tymczasem kluczem do tego, żeby z matematyki być dobrym, jest polubienie jej i dostrzeżenie logiki w niej zawartej. Aby jednak było to możliwe, warto wprowadzać dzieci już od najmłodszych lat w świat matematyki. I nie chodzi tu o skomplikowane obliczenia stopni nachylenia ramion trójkąta czy wyciąganie pierwiastka z danej liczby, ale o zabawę, na przykład w tworzenie zbiorów (z zabawek, klocków tego samego koloru), szeregów, liczenie drzew mijanych w drodze do przedszkola czy czerwonych samochodów w drodze powrotnej.
Jednym z takich sposobów na polubienie matematyki, a także przyswojenie czy nawet rozszerzenie wiedzy z tej dziedziny, jest książka autorstwa Feliksa Piechoty i Emilii Grzesiak pt. „Krzyżówki matematyczne dla dzieci w młodszym wieku szkolnym”. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS pozycja, to zbiór pięćdziesięciu krzyżówek matematycznych, adresowanych do dzieci w młodszym wieku szkolnym. To doskonała książka zarówno dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej i matematyki, którzy dzięki niej mogą uatrakcyjnić swoje lekcje, dla terapeutów, którzy dzięki niej mogą podtrzymywać umiejętności edukacyjne u osób z niepełnosprawnością intelektualną, jak również dla rodziców. Wspólne rozwiązywanie krzyżówek wraz z dzieckiem może stać się dobrą zabawą, a przy tym dziecko mimowolnie operuje pojęciami związanymi z matematyką, a także rozwiązuje działania arytmetyczne w zakresie do 1000.
Propozycje podane przez autorów ułożone są według stopnia trudności, co daje możliwość indywidualizacji pracy z dzieckiem i dopasowania określonej krzyżówki (i jej poziomu) do dzieci i / lub całej grupy. Przy czym matematyczne krzyżówki nie oznaczają, że odpowiedzią będą wyłącznie wyniki działań czy konkretne pojęcia taki jak suma, mnożnik itp. Matematyka przenika również inne dziedziny nauki i możemy spotkać ją na każdym kroku w naszym życiu, stąd pytania jaki jest pierwszy miesiąc w roku, ile mamy rąk, jaki dzień jest wolny od zajęć szkolnych czy o to, co służy do ważenia. Dziecko ćwiczy nie tylko matematyczne działania, ale utrwala dni tygodnia, pory roku, stosunki przestrzenne (tak przydatne m.in. w geometrii) czy daty ważnych świąt. Integralną częścią książki jest zbiór odpowiedzi oraz spis haseł poszczególnych propozycji, pomagający z łatwością dopasować daną krzyżówkę do realizowanych tematów czy powtórzyć daną partię materiału. Każda krzyżówka została umieszczona na jednej stronie, dzięki czemu z łatwością możemy powielić zadanie tak, by rozdać krzyżówkę każdemu uczniowi.
Regularne rozwiązywanie krzyżówek i wprowadzenie ich do szkolnej codzienności nie tylko sprawi, że dziecko swobodnie poruszać się będzie w świecie matematyki, ale przyniesie również dodatkowe korzyści – ćwiczyć będzie ono koncentrację, pamięć i zdolność logicznego myślenia. Kto zatem jest gotowy na pierwszą krzyżówkę?

Matematyka jest jedną z najstarszych i najważniejszych dziedzin nauki, a jej znaczeniu dla rozwoju ludzkości nie sposób zaprzeczyć. Nie bez przyczyny uważa się, że jest ona królową nauk, ponieważ stanowi fundament dla wielu innych dziedzin, takich jak fizyka, chemia, informatyka czy ekonom...

Rozwiń

Zwiń

Wojna to czas, kiedy wszystkie reguły, zasady a nawet wartości pozostają bez znaczenia. Wszystko ogranicza się tylko do tego, by przetrwać. To czas, gdy nasze zachowania nie powinny podlegać ocenie, bowiem nikt nie wie, jakich wyborów by dokonał, w obliczu wielkiego zła. Dla jednego nie ma tylko wytłumaczenia – dla krzywdzenia innych, a i takie zachowania w trakcie wojny są normą. Szczególnie, że okupant podsyca w ludziach wzajemną nienawiść, widoczne stają się wówczas różnice w pochodzeniu czy stanie majątku.
Janka i jej matka, Stefania, doświadczyły już tego, kiedy na Kresy wkroczyli Rosjanie. Gwałty, wszelkie rodzaje przemocy i nieustanny strach stały się codziennością. Z tego strachu przed rosyjskim żołnierzem Janka wzięła szybki ślub ze Stachem, choć nic do niego nie czuła, zaś jemu lepiej rozmawiało się raczej z jej matką. Ale pomógł, ratując Jankę przed gwałtem, albo jeszcze gorszym – życiem u boku pijaka i sadystycznego mordercy. Za jej decyzję zapłaciła jej przyjaciółka, Wierka, zgwałcona przez przyjaciół swojego brata i zamordowana, a następnie pozostawiona na ziemi, jak zwierzyna z poderżniętym gardłem. Teraz Rosjanie wycofują się, kradnąc i niszcząc co się da, a ludzie na Kresach mają nadzieję, że idzie lepsze. Dochodzą do wniosku, że gorzej być nie może – nie znają bowiem jeszcze niemieckiego okupanta i jego możliwości.
Kiedy w 1941 roku na Kredy wkraczają Niemcy, niemal od razu wprowadzają swoje rządy, a przede wszystkim … eliminują Żydów. Szlechterowie, którzy stracili już wszystko za panowania Rosjan, mają nadzieję, na lepsze jutro. Rosjanie mimo wszystko nie byli przeciwni Żydom, szczególnie tym bardziej wpływowym, zaś Aaron dostał nawet powołanie do rosyjskiego wojska, ale udało mu się wykupić zegarkami, które przezornie zachował na gorsze czasy. Sądzą zatem, że ich umiejętności krawieckie docenią Niemcy. Jednak w najgorszych koszmarach nie wyobrażali sobie, co planuje dla nich okupant. Aaron już w pierwszych dniach zostaje zabrany, wraz z prawnikami, lekarzami i innymi wysoko postawionymi Żydami i rozstrzelany, a jego ciało pochowane w bezimiennej, grupowej mogile. Janka, po rozmowie z bratową, proponuje Szlechterom możliwość ukrycia się przez obowiązkowym gettem, ale rodzina nie chce się rozdzielać. Jaką cenę za to zapłacą?
Sama Janka musi bardzo szybko wydorośleć. Zaczyna pracę dla Niemców w szwalni, jest bowiem świadoma, że zaświadczenie o pracy może być przepustką do życia. Z każdym dniem jest jednak coraz bardziej przerażona tym, do czego zdolni są Niemcy. Z każdym dniem coraz bardziej podoba jej się też Stefan, brat koleżanki ze szwalni. Wciąż nie czuje się żoną Stacha i mówi otwarcie, że po wojnie się rozstaną. Tymczasem, mimowolnie, zaczynają się do siebie zbliżać, wszyscy też dostrzegają, jak Stach się o nią troszczy, jak bardzo jest zakochany.
Przed Janką i jej matką stoi też kolejna trudna decyzja – czy mają pozostać u siebie i przyjąć obywatelstwo rosyjskie czy w ramach akcji ekspatriacyjnej wyjechać na Ziemię Odzyskane. Co będzie dla nich lepsze? Czy może w podjęciu decyzji pomóc przepowiednia babci Stefanii? Na te i na wiele innych pytań, dotyczących być albo nie być, odpowiedzi szukać będziemy w książce pt. „Na moście pożegnań”, drugim już tomie Sagi kresowej, autorstwa Katarzyny Majewskiej-Ziemby. Opublikowana nakładem wydawnictwa Replika książka to wzruszający obraz Polski w jednym z najtragiczniejszych okresów w jej dziejach. To prawdziwa gratka dla miłośników tematyki związanej z drugą wojną światowa, a także dobrze skonstruowanych powieści, zapadających w pamięć i budzących emocje.
Frapującej fabule towarzyszą tu niezwykle plastyczne opisy miejsc i zdarzeń, które pozwalają nam wczuć się w sytuację ludzi stojących w obliczu trudnych decyzji, zmuszonych do dokonywania wyborów, których nikt dobrowolnie dokonywać by nie chciał. To wzruszająca lektura o strasznych czasach, ale również dowód na niezłomność i odwagę zwykłych, a jednocześnie tak niezwykłych ludzi. Z niecierpliwością czekamy zatem na kolejny tom i odpowiedź na to, co los przyniesie Jance i Stefanii.

Wojna to czas, kiedy wszystkie reguły, zasady a nawet wartości pozostają bez znaczenia. Wszystko ogranicza się tylko do tego, by przetrwać. To czas, gdy nasze zachowania nie powinny podlegać ocenie, bowiem nikt nie wie, jakich wyborów by dokonał, w obliczu wielkiego zła. Dla jednego nie m...

Rozwiń

Zwiń

Pierwsze wzmianki o mózgu pochodzą z papirusu Edwina Smitha, spisanego około 3 tys. lat przed naszą erą. Wspomniano w nim, że narząd pozwala chodzić tak, jak to przedstawiano w sztuce starożytnego Egiptu. Wieki później Hipokrates wnioskował o uznanie narządu za źródło wszystkich radości i przerażenia, które odczuwamy. Jeszcze w połowie XIX w. naukowcy byli przekonani, że mózg jest jednolitą masą. Nie wiedzieli, jakie komórki wchodzą w jego skład, ponieważ nie potrafili ich zobaczyć pod mikroskopem. Dziś zbadaliśmy już mózg na tysiące sposobów, lecz – mimo iż stan naszej wiedzy znacząco się poprawił – to tak naprawdę mózg wciąż pozostaje dla nas zagadką. Bo choć wiemy, jak mózg jest zbudowany, jesteśmy świadomi, że od kondycji mózgu zależy nasza produktywność, sprawność procesów myślowych, a także pamięć czy koordynacja ruchowa, to tak naprawdę wciąż odkrywane są nowe rodzaje neuronów, wciąż też niektóre zachowania, czy też dysfunkcje, są niewyjaśnione i zaskakujące.
Im więcej o naszym mózgu wiemy, tym lepiej potrafimy zrozumieć siebie i nasze reakcje, tym skuteczniej wykorzystujemy jego potencjał. Warto zatem sekrety mózgu odkrywać już przed małymi dziećmi, oczywiście w odpowiedni sposób przekazując wiedzę. Można to zrobić na przykład wykorzystując do tego książkę autorstwa Philipa Buntinga, pt. „Twój genialny mózg”. Opublikowana nakładem wydawnictwa Znak pozycja, to doskonała lektura dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym, które nie tylko zdobywają dzięki niej wiedzę, ale również rozbudzają swoją ciekawość. Napisana w lekki sposób, niejako „przemyca” dość sporą wiedzę na temat biologii mózgu i jego funkcjonalności. Towarzyszą temu zabawne, zapadające w pamięć ilustracje, dzięki którym książka jest bardzo atrakcyjna wizualnie i przyciąga wzrok, zaś twarda oprawa zdecydowanie wpływa na jej żywotność i kondycję, bo z pewnością – szczególnie w okresie szkolnym – dziecko będzie po nią często sięgać.
Zanim zajmiemy się budową mózgu, we wprowadzeniu poznamy kilka faktów na jego temat. Obalimy przy tym mit, jakobyśmy wykorzystywali zaledwie 10 proc.mózgu, a przy okazji dowiemy się, że niektóre zwierzęta radzą sobie bez mózgu – na przykład rozgwiazdy. To prowokuje pytanie, do czego jest on nam zatem potrzebny? W odpowiedzi na to pytanie autor przybliża nam zatem budowę mózgu, dowodząc, iż służy on nie tylko do rozwiazywania zagadek matematycznych, ale w każdej sekundzie decyduje on o tym, jak myślimy, jak się czujemy, w jaki sposób się uczymy, działamy i reagujemy. Przyjrzymy się różnym częściom naszego mózgu, a także przeanalizujemy budowę i funkcje jego ważnych elementów: pnia mózgu, układu limbicznego, kory mózgu, półkul mózgowych. Dowiemy się również, że mózg zbudowany jest z komórek i poznamy ich rodzaje, dostrzeżemy także powiązanie pomiędzy mózgiem a układem nerwowym. Przeanalizujemy również to, w jaki sposób doznania fizyczne trafiają do naszego mózgu, zachwycimy się również pracowitością tego organu i zastanowimy, jak działa „procesor pamięci”. Przekonamy się też, że mozg jest wciąż aktywny, nawet w czasie naszego snu, zatem każdego dnia potrzebuje on czasu na relaks i odświeżenie.
Na zakończenie książki otrzymujemy „Poradnik właściciela”, czyli instrukcję dbania o własny mózg, żeby funkcjonował jak najlepiej. Wśród zasad, których powinniśmy przestrzegać, jest ta dotycząca snu, dzielenia się uczuciami, spożywania pokarmów dobrych dla mózgu, medytacji, spędzaniu czasu na powietrzu i robieniu częściej tego, co kochamy. To pozwoli nam cieszyć się długo dobrą kondycją naszego wspaniałego organu.
Lektura książki dostarcza nam wiedzy znacznie wykraczającej poza samą budowę i funkcję mózgu. W książce pojawia się bowiem sporo informacji na temat układu nerwowego czy emocji. Jest to jednak przedstawione w taki sposób, że bez trudu przyswajamy przeczytane informacje, a na dodatek zaczynamy rozumieć subtelne związki pomiędzy mózgiem a poszczególnymi częściami ciała i układami. Piątka zatem gwarantowana, a na dodatek mając świadomość tego, co mózg lubi (a czego nie) możemy się znacznie lepiej o niego zatroszczyć.

Pierwsze wzmianki o mózgu pochodzą z papirusu Edwina Smitha, spisanego około 3 tys. lat przed naszą erą. Wspomniano w nim, że narząd pozwala chodzić tak, jak to przedstawiano w sztuce starożytnego Egiptu. Wieki później Hipokrates wnioskował o uznanie narządu za źródło wszystkich radości ...

Rozwiń

Zwiń

.Wyobrażasz sobie, że twoje życie rozpada się z dnia na dzień niczym domek z kart? Że wszystko, nad czym pracowałeś, do czego dążyłeś, a nawet to, co osiągnąłeś, okazuje się być nic nie warte? Że całe twoje dotychczasowe życie, plany i marzenia, były tylko mrzonką i tak naprawdę żadnego celu nie da się już zrealizować?
Jeśli chociaż na jedno z tych pytań odpowiedziałeś twierdząco, jeśli możesz to sobie wyobrazić, albo znasz to z osobistych doświadczeń, to znaczy, że doskonale zrozumiesz siedemnastoletnią Zoey King, której marzenia i plany w jednej chwili zostały przekreślone. Ona, od dziecka wychowywana do pełnienia pełnych społecznych ról, nagle została wyrwana z dotychczasowego środowiska, by zacząć nowy, przerażający dla niej etap. A wszystko dlatego, że przebudziła się wreszcie jej moc, tyle tylko, że wcale nie okazała się ona taka, jaką dla niej przewidywano.
Zoey właśnie rozpoczęła trzeci rok nauki w Akademii Everfall. Rodzina tej niezwykłej nastolatki wywodzi się bezpośrednio od Cliodhny, należy też do rodów Rady i to właśnie w Radzie miała w przyszłości zająć należne jej miejsce. Dziewczyna cieszy się wyjątkowym statusem w świecie Danu, jest bowiem córką legendarnej już Calliope King, wybitnej uzdrowicielki, choć moc jej samej jeszcze się nie obudziła. Uczy się jednak tego, by sobie z nią w przyszłości radzić i by służyć innym. Niektórzy z uczniów mają w sobie pierwiastek jasnej strony pierwotnej mocy i po przybyciu do Akademii takie osoby kierowane są do Domu Złotych Liści – Domu Życia, gdzie przechodzą edukację zgodną z darem. To tu właśnie mieszka Zoey czy jej chłopak Beau. Inni uczniowie, posiadający szczególne uzdolnienia w zakresie sztuki i rzemiosła, mieszkają w Domu Brązowych Wilków. Jest też trzeci dom, owiany mroczną legendą – Dom Srebrnych Kruków, zwany też Domem Śmierci. Zamieszkują go takie istoty, jak Dylan Dae Park, żniwiarz, przeprowadzający zmarłych w zaświaty i kompletnie przerażający wszystkich w Akademii chłopak. Pech chce, że moc Zoey budzi się na Balu Gwieździstej Nocy, kiedy dziewczyna przekazać ma koronę Miss, zdobytą na ubiegłorocznej imprezie. Zoey przewiduje śmierć jednego z uczniów, który zresztą umiera na oczach jej i pozostałych uczestników balu. Moc dziewczyny daje o sobie znać z taką siłą, że niszczy sale balową, powodując liczne obrażenia innych uczniów.
Zoey zostaje sklasyfikowana jako banshee i od tej pory jej przyszłość wydaje się już być przesądzona. Dziewczyna ma bowiem rzadki dar, dla wielu stanowiący jednak przekleństwo. Banshee miały określoną funkcję w ich świecie, były szkolone wyłącznie do jednego zadania – miały chronić rodziny Rady, by za wszelką cenę zapewnić im przetrwanie. Oznacza to, że mają przewidywać śmierć rodzin Rady, by można było – w miarę możliwości – jej zapobiec. Bycie banhee oznacza, że Zoey trafiła do niewłaściwego domu i musi zmienić zarówno lokum, jak i ścieżkę nauki. Trafia zatem do Domu Srebrnych Kruków, gdzie jest zmuszona dzielić pokój z Nieumarłą, a na dodatek jej mentorem zostaje Dylan Park. Na dodatek, wszystko na to wskazuje, że ktoś nastaje na życie dziewczyny. Pytanie tylko, kim ta osoba jest i czy to możliwe, że zamordowała ona również chłopaka na balu? Czy jest przekonana, że Zoey coś widziała? Jeśli tak, to nie cofnie się przed niczym, by uciszyć świadka, a jedyną szansą Zoey jest odkrycie, kto stoi za śmiercią chłopaka. Wraz z nowymi, osobliwymi przyjaciółmi, nastolatka rozpoczyna dochodzenie, sama nie będąc pewna niczego, nawet tego, kim sama jest.
Tak zaczyna się niezwykle wciągająca powieść Mony Kasten, pt. „Fallen Princess”. Opublikowana nakładem wydawnictwa Jaguar powieść, to znakomity kryminał paranormalny, a także mroczny romans, który zachwyci nie tylko młodych czytelników. Przesiąknięta magią atmosfera, nieco złowroga biorąc pod uwagę ostatnie wydarzenia, przenika nas i więzi w pułapce, od książki nie można się bowiem oderwać. Wszystko jest tu doskonale wyważone, zarówno obfitująca w wydarzenia fabuła, jak i bohaterowie, niezwykle realni i autentyczni w swoich zachowaniach, mimo paranormalnego pierwiastka. To wszystko sprawia, że odkładamy książkę z żalem, że ta przygoda tak szybko się skończyła i nadzieją, że kolejny tom Everfall Academy pojawi się bardzo szybko. Na pocieszenie, możemy wciąż zachwycać się okładką i niezwykłym efektem graficznym, widocznym na brzegu kart. Trudno się w tej sytuacji nie poddać magii…

.Wyobrażasz sobie, że twoje życie rozpada się z dnia na dzień niczym domek z kart? Że wszystko, nad czym pracowałeś, do czego dążyłeś, a nawet to, co osiągnąłeś, okazuje się być nic nie warte? Że całe twoje dotychczasowe życie, plany i marzenia, były tylko mrzonką i tak naprawdę żadnego ce...

Rozwiń

Zwiń

Porachunki gangów to temat niezwykle wdzięczny i krwawy, ale znacznie bardziej od polskiej rzeczywistości przemawiają do nas raczej mafijne struktury. Gangi, działające na znacznie mniejszą skalę, nie są tak zorganizowane ani nie przenikają w tak wielkim stopniu struktur rządowych. Dlatego wydają się mniej groźne, bo zajmują się raczej drobną przestępczością. Nie można ich jednak lekceważyć, bo rodziny ofiar tak naprawdę wiedzą, że nie jest ważne, czy śmierć ich bliskich to sprawa mafii czy gangu. I jedna i druga organizacja pozostawia po sobie śmierć i zniszczenie.
Wie o tym nadkomisarz Oskar Superson, ambitny funkcjonariusz policji, który awansując niejako przez przypadek i z pominięciem oficjalnej drogi, zrobił sobie z przełożonego wroga. Może właśnie dlatego torpeduje on każde działanie Supersona, podejmując irracjonalne decyzje, które tak naprawdę mierzą nie tyle w Oskara, co w pokrzywdzonych. Tak właśnie było w przypadku zaginięcia trzynastolatki, Felicji Radeckiej. Oskar chciał od razu przekazać sprawę bardziej doświadczonym policjantom w Bielsku-Białej, jednak przełożony się nie zgodził, a sprawa utknęła w martwym punkcie. Trzeba jednak oddać Supersonowi sprawiedliwość, zrobił bowiem wszystko, co mógł, żeby odnaleźć nastolatkę. Jego głównym podejrzanym jest dwudziestolatek, który spotkał się z dziewczyną w pizzerii. Co prawda później już sam pojechał do kolegi, Oskar jest jednak przekonany, że mężczyzna wie więcej, niż powiedział. Szczególnie, że jest on powiązany z gangiem Gepardów i bardzo chciałby wejść w ich struktury. Zajmujący się głównie naprawą samochodów uszkodzonych w podejrzanych okolicznościach gang dotąd nie zajmował się handlem żywym towarem, ale może cos się zmieniło?
Wątek zniknięcia dziewczynki jest głównym, ale nie jedynym w powieści Hanny Greń pt. „Ci, którzy zostali”. Opublikowany nakładem wydawnictwa Czwarta Strona kryminał, to wciągająca lektura, choć znacznie słabsza niż poprzednie powieści autorki. Zbyt wiele tu wątków postaci, a mimo iż wszystko zgrabnie się ze sobą ostatecznie splata, to jednak wprowadza chaos. W pewnym momencie możemy poczuć się przytłoczeni ilością postaci i zdarzeń, potrzeba zatem wiele woli by przetrwać i dać ponieść lekturze. Dlatego sięgnąć po książkę powinni wielbiciele kryminalnych opowieści oraz miłośnicy autorki, wówczas jest szansa, że pokonają oni zniecierpliwienie.
Poza zaginięciem dziewczynki mamy jeszcze zagadkową śmierć pracownicy biblioteki, która rzekomo spadła ze schodów, jednak okazuje się, że nie był to wypadek. Do tego dochodzi jeszcze dziwny wypadek motocyklistów w trakcie ustawki, w efekcie którego Przemysław Komarek, mężczyzna, który spotkał się z nastolatką w dniu jej zniknięcia, prawdopodobnie już nigdy nie sprostuje swoich zeznań. Oczywiście te wszystkie wydarzenia nie pozostają bez związku ze sobą, choć droga do prawdy jest długa i zawiła. Na dodatek sam Oskar tak naprawdę nie jest w stanie podjąć wszystkich tropów szczególnie, że przełożony rzuca mu kłody pod nogi.
Co w tym wszystkim jest prawdą, a co grą pozorów? Kto stoi za zniknięciem trzynastolatki? Jak zakończy się ta historia? Na te wszystkie pytania odpowiedzi będziemy szukać w powieści Hanny Greń zastanawiając się, czy istnieje jeszcze jakiś trop, który moglibyśmy podjąć w drodze do prawdy. Skomplikowanej fabule towarzyszą sprawnie nakreśleni bohaterowie, choć ich ilość jeszcze potęguje efekt zagubienia czytelnika. Szkoda trochę tej historii, bo mogłaby powstać dużo lepsza powieść, choć i ta najgorszą nie jest.

Porachunki gangów to temat niezwykle wdzięczny i krwawy, ale znacznie bardziej od polskiej rzeczywistości przemawiają do nas raczej mafijne struktury. Gangi, działające na znacznie mniejszą skalę, nie są tak zorganizowane ani nie przenikają w tak wielkim stopniu struktur rządowych. Dlatego...

Rozwiń

Zwiń

Przygotowania do ślubu potrafią być szalenie stresujące, ale z drugiej strony ten czas przed ślubem, może być najpiękniejszym w życiu i wypełnionym radosnym oczekiwaniem. Z jednej strony jeszcze nie wpadamy w wir nowych obowiązków wynikających z założenia rodziny i prowadzenia wspólnego domu, z drugiej strony już mamy kogoś bliskiego, zaś wizja wspólnego życia może uskrzydlać. Ten czas jest też doskonałym okresem na wyjazd, a podróż przedślubna może stać się wspaniałą zapowiedzią tego, jak będziemy spędzali czas po ślubie. Tyle tylko, że czasami staje się końcem związku…
Czy tak właśnie stało się w przypadku Magdy Kotańskiej i Michała Woźniaka? Ich związek mocno ewoluował od czasu, kiedy spotkali się po raz pierwszy, a chłopak wykorzystał obronę pracy przez dziewczynę i zdany egzamin do tego, by uczynić ten dzień jeszcze bardziej wyjątkowym. Oświadczył się jej, a ona powiedziała tak. Od tego czasu zaczęli planować wspólne życie, choć skromne dochody rodziców i ich status studenta tego nie ułatwiały. Magdzie udało się dostać zaledwie płatny staż, ale w końcu i chłopak – mimo iż na ostatnim roku studiów – dostał prace. To zatem znakomita okazja, by odpocząć po ostatnich miesiącach, ale i wreszcie spędzić trochę czasu w samotności, delektując się sobą i swoimi ciałami.
Wybór pada na wycieczkę objazdową po Francji i Hiszpanii, a choć każde z nich ma nieco odmienną wizję wypoczynku, to doskonale się razem bawią. Problem wycieczki obejmuje, poza zwiedzaniem różnych miast, również pobyt stacjonarny w hotelu. Niestety okazało się, że wykupili opcję z możliwością dokwaterowania, co oznacza, że muszą współdzielić apartament z innym turystą. Stanisław Manicki jest bardzo sympatycznym starszym panem, ale doskwierająca mu samotność sprawia, że szuka towarzystwa młodych, a im bardziej on się narzuca, tym mocniej oni go unikają. W końcu, by nacieszyć się samotnością, postanawiają wynająć skuter i dzięki niemu wybrać się na wycieczkę w hiszpańskie góry, a przy okazji zwiedzić jaskinię z tajemniczymi malowidłami naskalnymi. Tyle tylko, że wszystko idzie nie tak. Nie dość, że gubią drogę, pada im komórka, to jeszcze w baku brakuje benzyny. Niechętnie przyjmują zatem propozycje pomocy od nieznajomego, młodego mężczyzny. Hiszpan mieszka z dala od ludzkich siedzib, w górskiej chatce pozbawionej prądu, w dość upiornej scenerii. Ale narzeczeni nie mają innego wyjścia, korzystają z jego zaproszenia. On zaś zgadza się im pomóc pod pewnym warunkiem – prosi ich o telefon do Polski, do rodziny dziewczyny, która od niego odeszła.
Szybko okazuje się, że mężczyzna, Jos, zachowuje się bardzo dziwnie i najwyraźniej coś ukrywa. Tym bardziej Magda nie rozumie, czemu Michał zostawia ją z Hiszpanem i idzie do wioski sprowadzić pomoc. Jeszcze bardziej nie rozumie, dlaczego mężczyzna uparcie nazywa ją Moniką. Tymczasem bliscy zaniepokojeni przedłużającym się brakiem kontaktu z Magdą, zwracają się o pomoc do policji. Okazuje się, że Magda i Michał nie są jedynymi zaginionymi w tamtym rejonie…
Jak zakończy się ta opowieść? Przekonamy się o tym sięgając po trzymający w napięciu thriller autorstwa Ewy Bauer, pt. „Na zboczu:” Opublikowana nakładem wydawnictwa Prozami książka, to prawdziwa gratka dla tych wszystkich, którzy lubią skomplikowane zagadki kryminalne, ale i thrillery psychologiczne. Autorka zagłada do ludzkiego umysłu pokazując nie tylko, jak rodzi się psychopata, ale również w jaki sposób można manipulować drugim człowiekiem i doprowadzić go na skraj szaleństwa. Frapującej, oryginalnej fabule towarzyszą doskonałe opisy scen, pozwalające nam wczuć się w emocje bohaterów. To zaś sprawia, że jeszcze długo mamy koszmary i z pewnością zastanowimy się dwa razy, zanim przyjmiemy pomoc od nieznajomego, gdy zagubimy się w górach…

Przygotowania do ślubu potrafią być szalenie stresujące, ale z drugiej strony ten czas przed ślubem, może być najpiękniejszym w życiu i wypełnionym radosnym oczekiwaniem. Z jednej strony jeszcze nie wpadamy w wir nowych obowiązków wynikających z założenia rodziny i prowadzenia wspólnego do...

Rozwiń

Zwiń

Mimo statystyk mówiących o tym, że ludzie książek nie czytają, to branża pisarska ma się dobrze. Wciąż nie brak fanów, którzy bez zastanowienia rzucają się na każdą nową książkę ulubionego pisarza, nie brak ludzi biorących udział w Targach Książki czy warsztatach kreatywnego pisania, a także tych, którzy … pisarzami pragną zostać. Ale napisanie książki tylko pozornie wydaje się takie łatwe. Technicznie nie ma w tym rzeczywiście nic trudnego – wystarczy interesująca fabuła, dobry początek, a dalej cała akcja układa się sama. Co jednak, kiedy wena nie nadchodzi, kiedy poza tytułem lub nawet wyłącznie swoim nazwiskiem na ekranie widać tylko migający kursor? Co kiedy pomysłów jest tak wiele, że wszystkie kłębią się w głowie i nie wiadomo tak naprawdę, który z nich wybrać, który jest najlepszy? W takich sytuacjach zawsze można zwrócić się do pisarza zajmującego się pisaniem początków książek…
Chcesz napisać mroczny thriller, romans historyczny, a może powieść przygodową? Niezależnie od gatunku, William Kiger na pewno ci pomoże, oczywiście po dokonaniu przez ciebie wpłaty na konto. Możesz dostać gotowy początek swojej powieści i tylko od ciebie zależy, co z nim zrobisz. Większość nie robi nic, porzucając marzenia o zostaniu pisarzem i dokończeniu książki, niektórzy zamawiają kolejny początek. Zdarzają się też tacy, którzy mówią, że chcieliby napisać książkę o największym koszmarze. O tym, czego ludzie najbardziej się boją. Książkę o utracie dziecka. Z takim pomysłem w drzwiach Krigera staje klientka inna niż wszystkie. Wydaje się być bardzo pewna siebie i wiedzieć, czego chce. Pragnie początku książki natychmiast i jest gotowa za niego zapłacić, po czym siedzi i czeka, aż William skończy pisać.
Tak właśnie powstaje historia o czarnej wołdze, którą niegdyś straszyło się dzieci. Tyle tylko, że w powieści Williama, a właściwie Wery Kwiatkowskiej nie trzeba nikogo nią straszyć. Już sam fakt, że z samochodu znika jedna z pięcioletnich bliźniaczek, Matylda, jest przerażający. Ich ojciec wiózł je właśnie do matki, wstąpił tylko na chwilę do sklepu, by kupić im słodycze, nierozważnie pozostawiając dzieci w fotelikach. Kiedy wrócił, Matyldy już nie było, zaś Ania poinformowała go, że siostra poszła po żelki. Rozpoczyna się szeroko zakrojona akcja poszukiwawcza, w którą włącza się znany prywatny detektyw Damian Dizel Górecki.
Wera jest bardzo zadowolona z powieści, ale żąda dopisania jeszcze kilku stron. A później płaci za kolejną część. Czy zdała sobie sprawę, że nigdy nie będzie mogła napisać sama tak emocjonującej powieści? A może tak wciągnęła się w historię zaginionego dziecka, że nie jest w stanie emocjonalnie sama jej udźwignąć? Niezależnie od odpowiedzi, William zaczyna czuć coraz większą presję i niepokój. Tym większą, że sam chowa pewną mroczną tajemnicę i krążący po jego posesji obcy ludzie są mu zupełnie w życiu nie potrzebni. Nie wie jednak, że jego brak asertywności i brnięcie w historię o czarnej wołdze, może mieć straszne skutki…
Jak skończy się ta niezwykle emocjonująca powieść? A właściwie te powieści, bowiem autorka książki pt. „Ostatnie słowo”, Agnieszka Pietrzyk, zawarła w swojej książce dwie odrębne historie, które równie dobrze, mogłyby funkcjonować osobno. Próbując dowiedzieć się o co w tej książce, opublikowanej nakładem wydawnictwa Czwarta Strona chodzi, stajemy się świadkami dramatycznych wydarzeń i to niezależnie o której z opowieści myślmy. Tocząca się dwutorowo akcja – w rzeczywistości i na papierze, wyraziści bohaterowie oraz świadomość, że tak naprawdę nie wiemy, jakie będzie zakończenie obu tych historii, a także co je łączy, przyciągają niczym magnes i nie pozwalają nam na dekoncentrację. I nawet kiedy zaczynamy przeczuwać, jaki może być finał, to ostatecznie dajemy się zaskoczyć. Doskonała i trzymająca w napięciu powieść, jedna z tych nieoczywistych, które długo zapadają w pamięć!

Mimo statystyk mówiących o tym, że ludzie książek nie czytają, to branża pisarska ma się dobrze. Wciąż nie brak fanów, którzy bez zastanowienia rzucają się na każdą nową książkę ulubionego pisarza, nie brak ludzi biorących udział w Targach Książki czy warsztatach kreatywnego pisania, a tak...

Rozwiń

Zwiń