Tefil

"Tefil" Rafała Wojasińskiego to proza gęsta. Wymagająca uważnej lektury. Czasami waląca prosto w pysk, częściej jednak zmuszająca do refleksji. Osadzająca się w umyśle czytelnika. Pozostająca tam na długo. Być może na zawsze. Wojasiński nie tyle napisał powieść, co spisał człowieka.

Czy trzeba pisać coś jeszcze?

Aha, no tak: Tefil to stary dziad, do którego przychodzi Rozmaryn - młody chłopak, który chce dowiedzieć się coś o swojej matce. Zapłatą za informacje jest postawienie kawy, sernika, butelki wódki, kilku piw...

Jednak Tefil to straszna pleciuga. Raz, że mówi naokoło, dwa: że to, co mu ślina na język przyniesie. By więc dowiedzieć się czegoś o matce, Rozmaryn będzie musiał wysłuchać o wszystkim innym - bo chyba tylko tak można podsumować życie. To przeszłe i przyszłe, które odciska się na teraźniejszości. Czy tylko tytułowego bohatera? Raczej nie: Tefil bowiem mówi o sprawach uniwersalnych. A co najważniejsze: z potoku słów, wyłania się ogrom życiowej mądrości i trafnych obserwacji.

Prozę Wojasińskiego porównuje się - bardzo trafnie - do Becketta. Ponadto, czytając "Tefila" wspominałem też "Obcego" Camusa, ale trochę i "Kamień na kamieniu" Myśliwskiego.

I choć "Tefil" nie jest lekturą dla każdego, to serdecznie go polecam - trafia do listy najlepszych książek mojego życia. ❤

Dłuższy tekst o "Tefilu" na mojej stronie:
https://karols.pl/tefil-rafal-wojasinski-recenzja/

Egzemplarz książki do recenzji otrzymałem od Wydawcy

"Tefil" Rafała Wojasińskiego to proza gęsta. Wymagająca uważnej lektury. Czasami waląca prosto w pysk, częściej jednak zmuszająca do refleksji. Osadzająca się w umyśle czytelnika. Pozostająca tam na długo. Być może na zawsze. Wojasiński nie tyle napisał powieść, co spisał człowieka.

Czy trzeba pisać coś jeszcze?

Aha, no tak: Tefil to stary dziad, do którego przychodzi...

„To wariat. To po prostu kompletny wariat, pomyślał Rozmaryn. Dureń”.
Brzydki człowiek, bez zdolności, bez wyuczonego zawodu, w ubraniach po zmarłych i oberżniętych gumiakach, w mieszkaniu po nieżyjącej kobiecie, zdawałoby się, błądzący w labiryncie uliczek miasteczka, z którego nie chciał wyjść, by nie stracić jedynej takiej możliwości. By nie zgubić siebie poza nim, skąd przychodził Rozmaryn. A mimo to coś przyciągało młodego chłopaka do tego mężczyzny. Tytułowego Tefila żyjącego na marginesie społeczeństwa z własną filozofią życia, której konsekwentnie i z uporem się trzymał, czyniąc z niej swój styl egzystencji. Nieakceptowany przez innych. Niepasujący do reszty. Zaintrygowany Rozmaryn „nie mógł się oderwać od mówienia Tefila, od tego, że ciągle zaczynał. Ledwo kończył, a już zaczynał”, tworząc monolog bez środka i końca, ale zawsze z początkiem.
Bo to, co miał do powiedzenia, było inne.
Zamienił znane pytanie - być albo nie być?, na – co to jest? Znoszące obowiązującą modę „na piękno, jakość i bogactwo”. Unieważniające dotychczasowe trendy i pewniki źródła szczęścia. Obnażające sztuczność podróbki oryginalnego życia. Tego pierwotnego istnienia, któremu hołdował i które celebrował Tefil, ukazując odmienne postrzeganie świata, w którym zbudował własną strefę komfortu, poza którą jego życie było zagrożone i wystawione na pewną zgubę. Wskazujące na źródła radości życia, z których główne mieściło się w ciemnym żołądku i jego zawartości. Odrzucające naukę, filozofię i kulturę, w której nikt nic mądrego mu nie powiedział, a Bacha i Mozarta zastąpiły naturalne dźwięki natury.
Był jak relikt człowieka pierwotnego we współczesnym społeczeństwie goniącym za hedonizmem, materializmem i konsumpcjonizmem.
Tefil chroniąc siebie, chronił to, za czym ludzkość nieustannie goni, ślepnąc na to, co tu i teraz, pod ręką, naturalnie stworzone. Patrząc w przeszłość i przyszłość, nie zauważa teraźniejszości. Przemijania, w którym najważniejsza jest dana chwila, moment i wszystko to, co w niej właśnie się dzieje. W prostocie tych mgnień kryje się źródło radości życia. Z kolei w błogosławionym odrzuceniu, w bezużyteczności, bezwartościowości i braku przynależności, dających poczucie wolności, kryje się ideał życia. Nie w uczonych myślach znanych i uznanych, ale dokładnie „na Garbarskiej, w starych portkach, z myślami o psie, chęcią wypicia piwa albo setki wódki i z poczuciem wszechogarniającego zaczynania, wszechogarniającej realności”. W umiejętności do podziwiania „świata, ciszy i piękna, kiedy zostaje już nam tylko piękno świata, podziw dla istnienia i wielka wola życia”. W tym podejściu Tefil ujawnia tajemnicę istnienia, której Rozmaryn nie znalazł we własnej rzeczywistości – „największą sztuką życia jest być nikim w sposób bezpieczny”.
Proza-drogowskaz, która odkrywa oczywistości pogubionym i zagubionym.
Autor w swojej twórczości (tak było w przypadku „Starej” i „Olandy”) skupia się na osobach z marginesu społecznego, z różnych powodów odrzuconych, wykluczonych czy izolowanych, otwierając ich świat wewnętrzny – emocje i myśli. Nie mniej ważny i ciekawy niż sam Kosmos. Stanowiący magnes dla przebodźcowanych przez cywilizację albo przebudzonych w nim osób, szukających istoty życia, której nieświadomymi swej roli strażników są tacy ludzie, jak Tefil. Pozornie wariaci, cudaki, jurodiwi, a w rzeczywistości żywe sejfy wartości – miłości „do powietrza, zapachu sosny, pustego nieba, ziemi pod stopami rozłażącej się od wilgoci”, szczęścia z braku uwiązania do czegokolwiek czy dobra wynikającego z higieny zbierania i pasji do resztek. Dostrzeganych w powszechności, codzienności, zwyczajności i przemijaniu. Podkreślanych nie tylko opisami powtarzalnych czynności wykonywanych przez Tefila, ale również w cykliczności wypowiadanych fraz – „i tak dalej. I dalej. I tak”.
Posłuchajmy Tefila i jemu podobnych, nawet jeśli on nas wykorzysta do zapłaty za zamówienie w kawiarni, barze czy sklepie. Cena nie jest wygórowana za powrót do korzeni naszej istoty istnienia.
naostrzuksiazki.pl

„To wariat. To po prostu kompletny wariat, pomyślał Rozmaryn. Dureń”.
Brzydki człowiek, bez zdolności, bez wyuczonego zawodu, w ubraniach po zmarłych i oberżniętych gumiakach, w mieszkaniu po nieżyjącej kobiecie, zdawałoby się, błądzący w labiryncie uliczek miasteczka, z którego nie chciał wyjść, by nie stracić jedynej takiej możliwości. By nie zgubić siebie poza nim,...