"Utz" jest ostatnią z pięciu powieści Bruce'a Chatwina (1940-1989). W 1988 r. pisarz otrzymał za tę książkę Man Booker Prize. Wykorzystując postać kolekcjonera porcelany, Chatwin zaprasza nas do komunistycznej Czechosłowacji, kraju, który zniknął z mapy Europy w 1993 r.

Kaspar Joachim Utz jest Żydem niemieckiego pochodzenia mieszkającym w Pradze. Kolekcjonuje miśnieńską porcelanę, szczególnie rokokowe figurki z czasów Augusta Mocnego. Przechowuje je w swoim małym, dwupokojowym mieszkaniu. Zbiór jest duży i bardzo cenny. Dzięki sprytowi i wysiłkowi Utza przetrwał nie tylko czas wojny, ale również czas komunizmu, w tym Praską Wiosnę. Ale zniknął po śmierci właściciela.

Powieść napisana jest w formie retrospekcji opowiedzianej przez człowieka, który miał krótki kontakt z tytułowym Utzem, ale to wystarczyło, by zafascynował się jego postacią i kolekcją. Mężczyzna próbuje rozwikłać zagadkę zaginięcia porcelanowych figurek z Miśni. Przy okazji czytelnik dowiaduje się, skąd wzięła się fascynacja Utza porcelaną, dlaczego stał się ekscentrykiem, co go łączy z królem Augustem Mocnym oraz poznaje tajniki europejskiej alchemii.

Książka jest tak interesująca i porywająca, że po jej zakończeniu zaczęłam czytać ponownie, zadając sobie pytanie "jak on to zrobił", dokładnie tak, jak mówi o tym notka na okładce 😁. Niesamowita pozycja! Polecam.

"Utz" jest ostatnią z pięciu powieści Bruce'a Chatwina (1940-1989). W 1988 r. pisarz otrzymał za tę książkę Man Booker Prize. Wykorzystując postać kolekcjonera porcelany, Chatwin zaprasza nas do komunistycznej Czechosłowacji, kraju, który zniknął z mapy Europy w 1993 r.

Kaspar Joachim Utz jest Żydem niemieckiego pochodzenia mieszkającym w Pradze. Kolekcjonuje miśnieńską...

Utz - człowiek, który przeżył wszystko - hitlerowców, komunistów, odwiedził nawet kapitalistyczny zachód. Żadna z tych opcji do niego nie przylgnęła, bo przylgnąć nie mogła. Bo cóż znaczy iluzoryczne przywiązanie do jakiejkolwiek opcji politycznej lub państwowości wobec pasji kolekcjonowania? Przedmioty, choć kruche, są niezmienne. Państwa, choć z pozoru trwałe i monolityczne, zmieniają się szybciej niż porcelanowe figurki.

Utz - człowiek, który przeżył wszystko - hitlerowców, komunistów, odwiedził nawet kapitalistyczny zachód. Żadna z tych opcji do niego nie przylgnęła, bo przylgnąć nie mogła. Bo cóż znaczy iluzoryczne przywiązanie do jakiejkolwiek opcji politycznej lub państwowości wobec pasji kolekcjonowania? Przedmioty, choć kruche, są niezmienne. Państwa, choć z pozoru trwałe i...

Kaspar Joachim Utz – wywodzący się z majętnej rodziny niemiecki Żyd, zamieszkały w Pradze. Wcześnie osierocony przez ojca, którego zabrała Wielka Wojna, Utz poświęcił życie swej największej pasji – miśnieńskiej porcelanie. Utza poznajemy w chwili, gdy rozpoczynają się jego własne uroczystości pogrzebowe. Oczywiście, starannie zaplanowane i z góry opłacone. Chatwin z gracją przedstawia czytelnikowi wybrane elementy z życia Utza, jednak nigdy nie odkrywa całej prawdy.

Kaspara można uznać za postać nieco problematyczną. W toku powieści czytamy o wielu moralnie dyskusyjnych posunięciach Utza – pomoc okupantowi przy dostępie do prywatnych kolekcji sztuki, instrumentalne traktowanie swojej pomoc pomocy domowej. Jednocześnie trudno nie unieść brwi w wyrazie podziwu dla jegopasji: przez niemal całe życie chroni swoją bezcenną kolekcję porcelany, najpierw przed wojenną zawieruchą, potem przed zachłannością komunistycznego reżimu. Pasja, z jaką dba o porcelanowe precjoza może błędnie sugerować, że „Utz” jest powieścią o snobistycznych fanaberiach starzejącego się człowieka. Chatwin stawia czytelnikowi wiele pytań, jednak na żadne do końca nie odpowiada, szkicuje jedynie potencjalne rozwiązania, które i tak prowadzą nas w ślepy zaułek.

To książka o sile namiętności, o istocie piękna, o odchodzącym – czy może już nieistniejącym świecie, w którym kanony piękna nie sprowadzały się jedynie do fasadowej fizyczności. Chatwin pochyla się również nad procesem historycznym i jego złożonością. Biografia Utza przypomina losy Josepha Rotha czy Paula Celana, twórców uwikłanych w historię, których ta historia powoli konsumowała. Smaku lekturze dodają również wątki praskie – fascynacją alchemią i oraz przemykająca w cieniu postać golema.

„Utz” jest misterną mistyfikacją, która urzeka i motywuje do dyskusji na wielu poziomach. Chatwin po raz kolejny udowadnia, iż konstruuje odważne i erudycyjne historie, w których można się rozsmakować. Wspaniała rzecz.

Kaspar Joachim Utz – wywodzący się z majętnej rodziny niemiecki Żyd, zamieszkały w Pradze. Wcześnie osierocony przez ojca, którego zabrała Wielka Wojna, Utz poświęcił życie swej największej pasji – miśnieńskiej porcelanie. Utza poznajemy w chwili, gdy rozpoczynają się jego własne uroczystości pogrzebowe. Oczywiście, starannie zaplanowane i z góry opłacone. Chatwin z gracją...

Kaspar Joachim Utz, niemiecki Żyd, który po II wojnie zamieszkał w czeskiej Pradze. To, że przeżył Shoah zakrawa na cud. Jednak, gdy pozna się bliżej postać Utza, wszystko zaczyna wyglądać składnie i prawdopodobnie. Dzięki niebywałej wręcz skłonności do ustępstw (przede wszystkim moralnych),a także koneksjom nie tylko zachował życie (pomoc w rabowaniu dzieł dla nazistów),ale też ochronił przed zniszczeniem i zagrabieniem swoją niezwykłą kolekcję (obietnica złożona komunistom, że kolekcja po śmierci trafi w ich ręce). Był bowiem Utz namiętnym zbieraczem miśnieńskiej porcelany. Określenie namiętny jest dość oględne i niewystarczająco nacechowane emocjonalnie, ponieważ Utz w całości poświęcił się właśnie swoim zbiorom. Gdy jednak skonfrontował oddanie i skalę kompromisów, na jakie się zgodził, dotarła doń gorzka prawda, której finał mógł być tylko tragiczny.
Utz umiera. Wiemy to już od pierwszej strony książki, ponieważ autor pozwala nam w nim uczestniczyć. Nie jest to zwykły pochówek, gdyż jego główny bohater sam z góry zaplanował wszystkie elementy: ilość żegnających go, menu w restauracji. Utz umiera, jego kolekcja znika. Pewien amerykański dziennikarz, który miał szansę poznać przed śmiercią Kaspara Joachima, postanawia odnaleźć zbiory. Przybywa więc do Pragi, spotyka się z ludźmi, którzy byli z Utzem blisko. Wspomnienia, urwane rozmowy, narracje kilkorga znajomych nie wprowadzają jednak porządku, z wszystkich tych relacji wyłania się Utz wielowymiarowy, nie dający się zaklasyfikować. Pełna niedomówień jest jego wojenna przeszłość, wszystko wskazuje jednak na to, że była ona dość plugawa. Gdy tafia do Pragi, zamieszkuje w żydowskiej dzielnicy (być może na skutek dawnych znajomości ),czasem udaje mu się wyjechać do Szwajcarii, pod pozorem poratowania zdrowia, czasem pójdzie na sowiecki film do kina, by podkreślić zgodę na zastaną rzeczywistość.
Dziwny jest sam jego wygląd, dziwne zachowania i stosunek wobec służącej Marty, nie wiadomo czy jest ona instrumentem do utrzymania kolekcji w lepszych warunkach (Utzowi w wersji samotnej nie przysługiwał metraż jaki zajmował, gdyby nie ślub z Martą, musiały się wyprowadzić z mieszkania),nie wiadomo jaki miał stosunek do ludzi w ogóle.
Czy liczyło się coś więcej niż porcelana? Odpowiedzi jest kilka, żadna z nich zaś pewna. Może to miłość do przedmiotów martwych, których piękno i kunszt dawały poczucie stałości, bezpieczeństwa, sensu świata? Być może figurki ucieleśniają tęsknotę za starym światem, bez totalitaryzmów i rozlewającej się tępoty i strachu? Autor podsuwa jeszcze jeden trop, prawdopodobny w takim samym stopniu jak poprzednie. Rzecz w tym, że zawiera on w swojej opowieści wątek golema (ulepionego przecież z gliny) oraz historię Böttgera, XVII - wiecznego alchemika, który wynalazł sposób na wytwarzanie porcelany, stosowany właśnie w miśnieńskiej pracowni. Czyżby Utz łączył wiarę w związek porcelany z nieśmiertelnością?
Wiele pytań, na które autor nie pozostawia gotowych odpowiedzi, zaledwie szkice do nich.
Chatwin boleśnie pogrywa sobie z czytelnikiem: tworzy wiele mistyfikacji, które sprowadzają na manowce, pełne są przekłamań. Autor i jego prawda o powieści są zawsze kilka kroków przed nami, bez szans na dogonienie. Utz to książka wielokrotnie złożona, wielopłaszczyznowa, mogącą być omawianą na bardzo wielu gruntach: moralnym, obyczajowym, historycznym (spojrzenie na komunistyczną Pragę, skonfrontowanie krajów Bloku Wschodniego z Zachodem),a także filozoficznym, etycznym, czy antropologicznym.
Niezwykła książka, pozostawiająca niedosyt, poruszająca, skłaniająca do dyskusji i zrewidowania niektórych swoich zapatrywań. Książka przygoda. Wielkie wrażenie.


Więcej recenzji na: buchbuchbicher.blogspot.com

Kaspar Joachim Utz, niemiecki Żyd, który po II wojnie zamieszkał w czeskiej Pradze. To, że przeżył Shoah zakrawa na cud. Jednak, gdy pozna się bliżej postać Utza, wszystko zaczyna wyglądać składnie i prawdopodobnie. Dzięki niebywałej wręcz skłonności do ustępstw (przede wszystkim moralnych),a także koneksjom nie tylko zachował życie (pomoc w rabowaniu dzieł dla nazistów),...

ta historia to takie kruche cacko jest.
z kruchymi cackami jest tak że służą do podobania się i bycia na styku twojego wymiaru rzeczywistości i wymiaru gabloty i kolorowo rozcapierzonego promienia na rancie szklanych drzwiczek.

miałam już coś podobnego i to była książka o Gogolu Nabokova.

ta historia to takie kruche cacko jest.
z kruchymi cackami jest tak że służą do podobania się i bycia na styku twojego wymiaru rzeczywistości i wymiaru gabloty i kolorowo rozcapierzonego promienia na rancie szklanych drzwiczek.

miałam już coś podobnego i to była książka o Gogolu Nabokova.

Ciekawa minipowieść o zbieraczu porcelany żyjącym w Czechosłowacji, który postanowił oszukać uciążliwy system totalitarny.
Książeczka ciekawa, bardzo dobrze się ją czyta, ale ja najbardziej zapamiętam z niej dowcip wynikający z aliteracji w angielskich słowach "carp" i "crap" - dowcip, który moim zdaniem ma wiele wspólnego z rzeczywistością!

Ciekawa minipowieść o zbieraczu porcelany żyjącym w Czechosłowacji, który postanowił oszukać uciążliwy system totalitarny.
Książeczka ciekawa, bardzo dobrze się ją czyta, ale ja najbardziej zapamiętam z niej dowcip wynikający z aliteracji w angielskich słowach "carp" i "crap" - dowcip, który moim zdaniem ma wiele wspólnego z rzeczywistością!

Dobra ze względu na rys obyczajowy czy historyczny komunistycznych Czech. Bohater niezwykle mnie denerwujący, enigmatyczny, nie dający się lubić typek. Nie mogłam pojąć jego miłości do kolekcji (może gdyby to były obrazy).
Dziwne zakończenie, w ogóle mnie niesatysfakcjonujące, ale to może historia po prostu nie dla mnie.

Dobra ze względu na rys obyczajowy czy historyczny komunistycznych Czech. Bohater niezwykle mnie denerwujący, enigmatyczny, nie dający się lubić typek. Nie mogłam pojąć jego miłości do kolekcji (może gdyby to były obrazy).
Dziwne zakończenie, w ogóle mnie niesatysfakcjonujące, ale to może historia po prostu nie dla mnie.

Niesamowita,magiczna - przeczytana jednym tchem.

Uwielbiam Chatwina.

Niesamowita,magiczna - przeczytana jednym tchem.

Uwielbiam Chatwina.

I znowu książka, którą znalazłem z koszu sklepu Matras na wyprzedaży. Jedno z najlepiej wydanych 10 zł jakie pamiętam. Gorąco polecam.

I znowu książka, którą znalazłem z koszu sklepu Matras na wyprzedaży. Jedno z najlepiej wydanych 10 zł jakie pamiętam. Gorąco polecam.

Ironiczno- melancholijna historia niemiecko- żydowskiego arystokraty kolekcjonującego miśnieńską porcelanę w komunistycznej Pradze czeskiej. Świetnie napisana.

Ironiczno- melancholijna historia niemiecko- żydowskiego arystokraty kolekcjonującego miśnieńską porcelanę w komunistycznej Pradze czeskiej. Świetnie napisana.