Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Po obejrzeniu "Kosa" Pawła Maślony - który nie do końca sprawdził się jako samodzielny film, ale wyglądał jak pierwszy odcinek bardzo obiecującego serialu z niezwykle ciekawą postacią tytułową (w świetnej interpretacji Jacka Braciaka) - pomyślałem sobie, że w sumie niewiele wiem o Tadeuszu Kościuszce.
Z jednej strony to jeden z najbardziej znanych Polaków, którego obecność w przestrzeni publicznej (nie ma chyba miasta bez pomnika, ulicy, parku czy choćby tablicy pamiątkowej) i świadomości kulturowej (każdemu Polakowi chyba mówią coś takie hasła jak Racławice, insurekcja, Naczelnik, bohater wojny o niepodległość USA itp. itd.) jest bezsprzeczna, z drugiej człowiek-mit i postać pomnikowa, sprowadzona do haseł, cytatów, obecności w tekstach kultury, która z powagą spogląda na nas z jednego z setek pomników i bezrefleksyjnie mijanych tabliczek z nazwą ulicy i innych wspomnianych obiektów.
No i zadałem sobie kilka pytań - skąd on w ogóle wziął się w tych Stanach, czy rzeczywiście dokonał tam wielkich czynów i w jaki sposób trafił znowu do Polski. O co naprawdę chodziło z całym tym powstaniem kościuszkowskim, czy Racławice to naprawdę było takie wielkie zwycięstwo, a Maciejowice tak wielka klęska? No i co było dalej - gdzie się podział po porażce, dlaczego nie wrócił, co na to Rosjanie, a co Napoleon i wreszcie jak to się stało, że to akurat Kościuszko wmieszał się w to wszystko i czy zasłużył na tak powszechne dziś - i raczej bezkrytyczne dla większości Polaków - uznanie.
Sporo pytań, a książek, które mogłyby mi na to odpowiedzieć jeszcze więcej.
No i z nich wszystkich zdecydowanie najbardziej przystępną i kompleksową, a przy okazji odpowiadającą na wszystkie powyższe pytania okazała się pozycja Leśniewskiego o chwytliwym i prowokacyjnym podtytule (ach, jak lubimy szukać rys na pomnikach wielkich bohaterów). To jednak książka bardzo rzetelna, podejmująca dyskusję z wszystkimi ważniejszymi publikacjami o Kościuszce, nie siląca się na tanie skandalizowanie i "grzebanie" w życiorysie naczelnika, ale szukająca odpowiedzi na trudne pytania, które trzeba było zadać.
Jeśli więc chcecie się dowiedzieć czegoś więcej o Kosie - to gorąco polecam książkę Leśniewskiego!

Po obejrzeniu "Kosa" Pawła Maślony - który nie do końca sprawdził się jako samodzielny film, ale wyglądał jak pierwszy odcinek bardzo obiecującego serialu z niezwykle ciekawą postacią tytułową (w świetnej interpretacji Jacka Braciaka) - pomyślałem sobie, że w sumie niewiele wiem o Tadeuszu...

Rozwiń Zwiń

W moim projekcie pojawiło się już kilka widmowych książek, o których wiadomo niewiele, a na portalach czytelniczych nie miały żadnych głosów, tak tajemniczej książki i autora jeszcze jednak nie było. Jedna ocena na lubimyczytac, brak konta na Goodreads, żadnych recenzji, o danych o autorze nie wspominając. Zostaje więc tylko sam tekst i przedmowa samego autora – a ta nie pozostawia wątpliwości odnośnie do tego, z jaką literaturą mamy do czynienia. Nie ukrywam, że to literacko najsłabsza książka w całym projekcie, dodatkowo choć sam autor jest Ormianinem, to jej akcja rozgrywa się w Iranie, nie mogłem jej jednak pominąć – jest tak kuriozalna i przesiąknięta propaganda, a równocześnie rozbrajająca, naiwnie szlachetna i bardzo reprezentatywna dla całego nurtu w literaturze nie tylko Armenii, ale większości radzieckich republik w pierwszych latach po zakończeniu II WŚ. To swoisty produkcyjniak skierowany do młodszego czytelnika, wyrastający z przekonania, że jedyną nadzieją dla światowego pokoju i sprawiedliwości jest Józef Stalin i sowietyzacja całej Ziemi. Jak pisze sam autor, który będąc z pochodzenia Ormianinem urodził się w Iranie i tam widział cierpienie jego mieszkańców: „Dopiero w 1946 roku, dzięki ojcowskiej troskliwości wielkiego Stalina, poszczęściło mi się i wraz z tysiącami rodaków-repatriantów przyjechałem do rodzinnej radzieckiej (!) Armenii, by ucałować jej wolną, kwitnącą ziemię”.
Tym duchem przesiąknięta będzie też historia Hassana, syna tragarza, który w wyniku serii nieszczęśliwych wypadków przyłączy się do tytułowych „małych mścicieli” - pokrzywdzonych przez los nastolatków, którzy stworzą samozwańczą bandę wymierzającą sprawiedliwość wszelkim ciemiężycielom. To, że w finale staną się zaczątkiem komunistycznej organizacji, jest więcej niż oczywiste.Jeśli nigdy nie czytaliście książek tego typu, „Mali mściciele” będą lekturą idealną (i niezapomnianą!) – a przy tym świetnie łączącą w sobie elementy irańskie i ormiańskie, choć w mocno zsowietyzowanej formie.

W moim projekcie pojawiło się już kilka widmowych książek, o których wiadomo niewiele, a na portalach czytelniczych nie miały żadnych głosów, tak tajemniczej książki i autora jeszcze jednak nie było. Jedna ocena na lubimyczytac, brak konta na Goodreads, żadnych recenzji, o danych o autorze...

Rozwiń Zwiń

Aż by się chciało, żeby powstały podobne tytuły poświęcone innym kontynentom czy regionom, choć nie da się ukryć, że to właśnie Afryka takiej opowieści potrzebowała najbardziej. Warto dodać, że opowieść ta w różnych wariantach pojawiała się już od lat, dopiero jednak Faloyin ubrał ją w tak spójną i sugestywną całość. Co prawda nie wszystkie jego obietnice ze wstępu zostają spełnione, nie jest to jednak możliwe, aby na niespełna 400 stronach opowiedzieć o 54 państwach, które dla wciąż jeszcze zbyt wielu ludzi funkcjonują pod wspólnym mianownikiem "Afryka".
Faloyin próbuje ten mit odczarować i krok po kroku dekonstruuje kolejne jego elementy, które tworzą w naszej świadomości zbiór obrazków i wyobrażeń z wiązanych z kontynentem, który jak żaden inny wciąż podlega wszystkim grzechom postkolonialnej narracji. Tym, co stanowi o sile książki, nie jest jednak tylko sam fascynujący temat i słuszna intencja przyświecająca autorowi, ale przede wszystkim sposób, w jaki omawia trudny i złożony temat - jest nim humor i dystans do całego tematu oraz bardzo wielopoziomowe jego ujęcie. Spojrzymy więc na afrykański konglomerat narodów i państw przez pryzmat hollywodzkich filmów i literackich klisz (to najbardziej błyskotliwy i zabawny fragment książki, rewelacyjnie punktujący wszystkie stereotypy, jakimi posługują się twórcy zachodniego świata i którymi byliśmy - i wciąż jesteśmy! - przez lata karmieni), problemu zagrabionych artefaktów sztuki, których zachodnie muzea wciąż nie zwróciły prawowitym właścicielom (niezwykle ciekawy i wciąż zbyt mało nagłośniony problem!) czy zjawiska "pomocy biednej Afryce", tak nośnego w latach 80. i 90., którego echa wciąż kształtują nasze obecne o niej wyobrażenie, a które pod pozorem szlachetnych intencji wyrządziły być może więcej krzywd, niż przyniosły korzyści.
Falouyin kiedy trzeba, uderza mocno i celnie, nie bawi się w konwenanse, ale też nie sięga po tanie chwyty i jest świadomy tego, że jego reportaż to tak naprawdę jedynie wierzchołek góry lodowej.
Bardzo potrzebna, bardzo dobra książka, która powinna być wprowadzeniem do dyskursu nie tylko o Afryce, ale rozmowie o problemie tożsamości wielu państw i narodów w ogóle - znakomita jako tło do lektury reprezentujących poszczególne państwa książek (po zapoznaniu się z kilkoma tytułami z samych tylko Algierii i Angoli widzę, jak cenne jest to dopowiedzenie).

Aż by się chciało, żeby powstały podobne tytuły poświęcone innym kontynentom czy regionom, choć nie da się ukryć, że to właśnie Afryka takiej opowieści potrzebowała najbardziej. Warto dodać, że opowieść ta w różnych wariantach pojawiała się już od lat, dopiero jednak Faloyin ubrał ją w tak...

Rozwiń Zwiń

Jest wszędzie dookoła nas. Nie zauważamy jej. Ignorujemy ją. Śmiejemy się z niej. Burzymy ją.
Ale bez niej nie bylibyśmy tu, gdzie jesteśmy - była też nieuniknionym etapem w całym, procesie rozwoju.
Architektura czasów transformacji, trafnie nazywanych przez autorkę "długimi latami 90.", bo o niej mowa, to zjawisko fascynujące - i wciąż w zbyt małym stopniu opisane i przeanalizowane. Książka Anny Cymer, będąca logiczną (i wyczekiwaną!) kontynuacją wspaniałej publikacji "Architektura w Polsce 1945-1989" to pierwsze tak kompleksowe ujęcie architektury czasów transformacji systemowej - nie jest to typowy katalog obiektów (choć wszystkie ważniejsze obiekty są wspomniane) ani album z minionej epoki (choć materiał zdjęciowy jest imponujący, zawsze jednak zbyt mały!).
To raczej zwrócenie uwagi na to, że okres, który wielu chciałoby wyprzeć z pamięci i wymazać z mapy architektury, zajmuje w przestrzeni publicznej mnóstwo miejsca i stanowią istotną część nie tylko architektury jako takiej, ale współtworzą naszą świadomość kulturową.
Trudno znaleźć miasto, w którym nie znajdziemy ikonicznego obiektu wpisującego się w opisywaną przez autorkę stylistykę (choć osobiście brakuje mi nieco w książce większej liczby realizacji z mniejszych miejscowości - sam tropię je wytrwale!). Książka pozwala spojrzeć na wszystkie te obiekty w nowy sposób, zbyt często bowiem mijamy je bezrefleksyjnie lub obdarzamy co najwyżej pogardliwym spojrzeniem. Tymczasem Anna Cymer pokazuje, że często stoi za nimi niezwykle interesująca historia, podpowiada też, w jaki sposób czytać taką architekturę - dla wielu zbyt jeszcze "świeżą" i nieoswojoną w kategoriach kulturowych.
Nie da się wreszcie ukryć, że to epoka niezwykle barwna, widowiskowa, niepowtarzalna, która dała nam nie tylko wiele rzeczywiście kiczowatych i tandetnych realizacji, ale przyniosła też szereg obiektów, które już teraz uznać można za ponadczasowe i fascynujące.
Absolutnie obowiązkowa lektura dla wszystkich - nie tylko miłośników architektury!

Jest wszędzie dookoła nas. Nie zauważamy jej. Ignorujemy ją. Śmiejemy się z niej. Burzymy ją.
Ale bez niej nie bylibyśmy tu, gdzie jesteśmy - była też nieuniknionym etapem w całym, procesie rozwoju.
Architektura czasów transformacji, trafnie nazywanych przez autorkę "długimi latami 90.", b...

Rozwiń Zwiń

Zbiór 30 esejów czołowego albańskiego pisarza, publicysty i działacza społecznego Fatosa Lubonji to fascynująca lektura dla każdego, który chciałby poznać Albanię nie tylko przez pryzmat jej literatury i przefiltrowanych przez literaturę wspomnień tych, którym przyszło żyć w tym niezwykłym kraju, ale z perspektywy kogoś, kto nie obawia się zdekonstruować narodowych mitów i wsadzić publicystycznego kija w sam środek mrowiska sporów o to, czym była, jest i powinna być Albania. Jak pisze w posłowiu Zygmunt Krylowski: „Dzięki takim ludziom jak Fatos, pokazującym mękę wydobywania się własnego kraju z dyktatury, wzbogaca się nasze wspólne doświadczenie postkomunistycznych transformacji. Mało który z krajów postkomunistycznych dokonał takiej wiwisekcji jak Albania.” Przyznać trzeba, że żeby się w tej wiwisekcji odnaleźć, dobrze jednak coś już o Albanii wiedzieć – i tu moje lekturowe doświadczenia bardzo się przydały, siłą książki – zwłaszcza z perspektywy polskiego czytelnika – jest jednak to, że dzięki uniwersalnemu sposobowi myślenia Lubonji jest to opowieść o właściwie każdym narodzie wychodzącym spod totalitarnego jarzma, które musi się rozliczyć z demonami przeszłości i na nowo uporządkować swoją rzeczywistość. Lubonja prowadzi nas więc zarówno do początków istnienia Albanii jako kraju, omawia trudy transformacji, by na koniec poruszyć dwie szczególnie drażliwe kwestie – relacje z Kosowem oraz spór z narodowym pisarzem Albanii, Ismailem Kadare. Lubonja jest w tej kwestii bezkompromisowy i przyznaję, że dla mnie, fana twórczości Kadarego, była to lektura niełatwa, kolejny raz jednak okazuje się, że wielkość dzieł pisarza nie musi przekładać się na jego moralną nieskazitelność, ważne jednak, że dzięki finałowemu komentarzowi do całej sprawy dostajemy jej wszechstronny obraz, a całość składa się na świetną metaforę skomplikowanych losów Albanii na przełomie wieków.
„Wolność zagrożona” to lektura niełatwa, wymagająca rozeznania w historii i kulturze Albanii, ale zainteresowanym tematem dająca ogromną satysfakcję z obcowania z czymś bardzo autentycznym i dotykającym sedna sprawy.

Zbiór 30 esejów czołowego albańskiego pisarza, publicysty i działacza społecznego Fatosa Lubonji to fascynująca lektura dla każdego, który chciałby poznać Albanię nie tylko przez pryzmat jej literatury i przefiltrowanych przez literaturę wspomnień tych, którym przyszło żyć w tym niezwykłym...

Rozwiń Zwiń

Po zapoznaniu się z panteonem najważniejszych albańskich poetów XX wieku pora na spotkanie z największą gwiazdą ostatniej dekady, którą bez wątpienia jest urodzona w 1968 roku Luljeta Lleshanaku. Najpierw w 2012 została nominowana do Europejskiego Poety Wolności za tom „Dzieci natury”, by dziesięć lat później zdobyć już główną nagrodę za tom „Woda i węgiel”. Czytałem tylko kilka dostępnych online wierszy z tego zbioru i przyznać muszę, że zapowiadają świetną rzecz – co nie dziwi, bo „Dzieci natury”, jedyna jak na razie albańska poezja, którą udało mi się przeczytać w całości, to rzecz absolutnie wspaniała. To ten typ poezji, który lubię najbardziej i który się po prostu „czyta”. Oczywiście można się w wierszach Lleshanaku doszukiwać lokalnych kontekstów – komunistycznego bagażu albańskiej historii i wpływu tegoż na życie zwykłych Albańczyków, ale siłą tomu jest przede wszystkim jego uniwersalność i niezwykła umiejętność operowania słowem, dzięki czemu autorce udaje się nadać poetyckiego charakteru nawet najbardziej banalnym sytuacjom. Nie ma tu wielkich słów, historii przez wielkie H czy wkradającej się między wersy polityki – jest za to odnajdywanie sensu w małych rzeczach, ale bez tanich sentymentów czy poetyckich komunałów. Jest cięta ironia, błyskotliwe skojarzenia i pomysłowe wykorzystanie całego arsenału środków stylistycznych – na przykładzie niektórych wierszy aż chciałoby się omawiać w szkole jak można się bawić słowem i jakie dzięki temu uzyskuje się efekty. Poziom całego tomu jest tak wysoki, że trudno mi znaleźć teksty najlepsze, ale warto zwrócić uwagę szczególnie na „Jesteś jedną z nas”, „Kino” czy poemat „Poniedziałek w siedmiu dniach”. Nie pomińcie też „Tranzytu”, „Żółtych książek”, „O dalekowzroczności”, „Kilku skurczów przepony” i „Trochę do naprawy”.
Poezja, którą musicie poznać!

Po zapoznaniu się z panteonem najważniejszych albańskich poetów XX wieku pora na spotkanie z największą gwiazdą ostatniej dekady, którą bez wątpienia jest urodzona w 1968 roku Luljeta Lleshanaku. Najpierw w 2012 została nominowana do Europejskiego Poety Wolności za tom „Dzieci natury”, by ...

Rozwiń Zwiń

(#planetaksiążek)
Literacka wycieczka do Albanii nie byłaby kompletna bez wzmianki o bardzo mocnej reprezentacji poezji tego kraju. Problem jest jednak taki, że choć na język polski przełożono sporą grupę tekstów, to ich obecna dostępność pozostawia wiele do życzenia. W pierwszej kolejności w moje ręce wpadł wspaniały tom Luljety Lleshanaku „Dzieci natury” z 2011 – na jej najnowszy tomik - „Woda i węgiel” - za który dostała nagrodę Europejskiego Poety Wolności, wciąż poluję. Na szczęście po długich poszukiwaniach udało mi się dotrzeć do bodaj najważniejszej publikacji poświęconej poezji albańskiej, czyli wydanej w 2005 roku obszernej pozycji „Nie jest za późno na miłość: antologia poezji albańskiej XX wieku” pod redakcją Mazzluma Sanei, którego kilka tomów również przetłumaczono na polski. Jak sugeruje tytuł otrzymujemy przekrojowe ujęcie albańskiego dorobku poetyckiego minionego wieku i jest to zestaw bardzo interesujący. Trafimy tu na nazwiska tej klasy co Kadare (choć jako poeta nie umywa się nawet do swych powieściowych dokonań) czy sam autor antologii, M. Saneja, a także uważany za czołowego poetę albańskiego Ali Podrimja. Specyfiką antologii jest bardzo mocne zakorzenienie zebranych wierszy w tradycji antycznej (Herbert byłby dumny!), do której odwołują się niemal wszyscy zebrani w tomie poeci, jak też do skomplikowanej historii Albanii, zwłaszcza jej współczesnych relacji z Kosowem, choć nie brakuje też po prostu peanów ku czci „albańskości”, jak w wierszu „Albańska chwila” Vorei Ujko. Warto zwrócić uwagę także na „Po co przyszedłem na świat” Fatosa Arapiego, „Wytyczne i detale projektu urbanistycznego” Eqrema Bashy oraz „Nie zamykaj okna zostaw je otwarte” Basriego Capriqi – to wiersze „nowoczesne” w formie i zarazem uniwersalne w przekazie, nasuwające skojarzenia z najlepszymi przykładami współczesnej poezji europejskiej.
Nigdy bym nie przypuszczał, że albańska poezja ma tak mocną reprezentację – i tylko szkoda, że wciąż tak słabo znaną, choć sukcesy Lleshanaku są nadzieją, że się to zmieni...

(#planetaksiążek)
Literacka wycieczka do Albanii nie byłaby kompletna bez wzmianki o bardzo mocnej reprezentacji poezji tego kraju. Problem jest jednak taki, że choć na język polski przełożono sporą grupę tekstów, to ich obecna dostępność pozostawia wiele do życzenia. W pierwszej kolejnośc...

Rozwiń Zwiń

#planetaksiążek
Książkowy powrót do Afganistanu był nieunikniony – i prowadził przez kilka spotkań, najpierw bowiem wróciłem do świetnego zbioru reportaży Swietłany Aleksiejewicz „Cynkowi chłopcy”, potem zaś zmierzyłem się z jeszcze lepszymi „Chłopczycami z Kabulu” Jenny Nordberg.
Nieuniknione było w końcu spotkanie z prozą Nadii Hashimi, wychowaną w USA córką imigrantów z Afganistanu, która jest obecnie najbardziej poczytną – po Hosseinim oczywiście – pisarką związaną z Afganistanem. Spośród jej kilku książek wybijają się szczególnie dwie – pierwszą jest „Afgańska perła”, która w przejmujący sposób rozwija stary afgański zwyczaj zwany bacza posz, polegający na przebieraniu się dziewczynki za chłopca – to motyw, który w reportażowy sposób na wielu poziomach analizuje wspomniana Nordberg i warto te książki traktować jako swoiste uzupełnienie (sam czytałem je równocześnie i miałem w pewnym momencie poczucie stopienia się obu tych tekstów w jedną opowieść). Ostatecznie Hashimi w projekcie reprezentuje jej najnowsza powieść - „Iskry jak gwiazdy”, jest bowiem minimalnie lepsza, przede wszystkim jednak ujmuje tematykę afgańską w bardzo ciekawy sposób. Punktem wyjścia tej wielopoziomowej powieści jest zamach stanu z 1978 roku, kiedy to zamordowany zostaje ówczesny prezydent Afganistanu, a względnie normalna rzeczywistość ulega całkowitemu rozpadowi. W gruzach legł również świat głównej bohaterki, dziesięcioletniej Sitary, będącej swoistym porte-parole autorki. Następnie przenosimy się wraz z nią do USA i optyka postrzegania Afganistanu ulega całkowitej zmianie – z jednej strony mamy perspektywę zamerykanizowanej Afganki, która wciąż nie oswoiła się z traumatycznymi doświadczeniami z dzieciństwa, z drugiej bardzo ciekawe ujęcia postrzegania Afganistanu przez Amerykanów, które ulega całkowitej zmianie po 11 września. Trzecim aktem opowieści będzie powrót dorosłej już bohaterki do swej ojczyzny i konieczność skonfrontowania się z demonami przeszłości. Całość składa się na przejmujący portret kraju, który wycierpiał zbyt wiele, a którego rany wciąż nie zostały zaleczone

#planetaksiążek
Książkowy powrót do Afganistanu był nieunikniony – i prowadził przez kilka spotkań, najpierw bowiem wróciłem do świetnego zbioru reportaży Swietłany Aleksiejewicz „Cynkowi chłopcy”, potem zaś zmierzyłem się z jeszcze lepszymi „Chłopczycami z Kabulu” Jenny Nordberg.
Nieunikn...

Rozwiń Zwiń

#planetaksiążek
Co ja się na tę książkę naczekałem – jak na żadną inną z dotychczas opisanych w ramach projektu! Gdy przygotowywałem się do literackiej wycieczki do Armenii akurat pojawiła się informacja, że w marcu będzie premiera polskiego przekładu – spóźniona wobec oryginału o całe 8 (!) lat. Później na @Wielkim Buku znalazłem konkurs, w którym można było powieść Abgarjan wygrać – wziąłem udział i... wygrałem! Po jakimś czasie – nie bez perturbacji - „Z nieba spadły trzy jabłka” trafiły w moje ręce i... była to idealna książka na ostatnie spotkanie z literaturą Armenii – bo to ostatecznie zdecydowanie najlepsza i na wskroś armeńska z wszystkich przeczytanych przeze mnie tekstów. Podzielona na trzy rozdziały (po jednym na „każde jabłko”) powieść nie jest długa (i to chyba jedyny wobec niej zarzut), mieści jednak w sobie cały świat – chciałoby się powiedzieć ponadczasową Armenię w miniaturze, ale aspiracje Abgarjan są większe. Nie jest to tak do końca ormiańskie „Sto lat samotności”, choć mamy tu i elementy sagi, i trochę niezwykłości, i opowieść o miejscu gdzieś na końcu świata poza czasem i przestrzenią, ale wszystko do cna przesiąknięte lokalną kulturą i tradycją. Najważniejsi są jednak bohaterowie – odmalowani z niebywałą czułością i sympatią, których losy śledzimy z zapartym tchem i którym kibicujemy w ich poczynaniach, choć nie są to żadne wielkie historie. Abgarjan opowiada bowiem o zwyczajnych ludziach i ich codziennych zmaganiach z trudnym losem, jednak przestrzeń, w których ich osadza oraz język, którym się posługuje, sprawiają, że cała opowieść nabiera wręcz mitycznego charakteru, nie tracąc przy tym na realności (ten paradoks najlepiej widać w historii związku głównych bohaterów). Całość napisana jest przy tym przepięknym językiem, chwilami wręcz poetyckim, a stosowane przez autorkę chwyty narracyjne (przywodzące na myśl wspomnianego Marqueza) sprawiają, że mamy do czynienia również z formalną perełką. A na deser jeszcze kilka niezależnych opowiadań utrzymanych w podobnym klimacie – również ciekawych, choć jednak chciałoby się, żeby tych jabłek spadło więcej... Piękna, poruszająca książka!

#planetaksiążek
Co ja się na tę książkę naczekałem – jak na żadną inną z dotychczas opisanych w ramach projektu! Gdy przygotowywałem się do literackiej wycieczki do Armenii akurat pojawiła się informacja, że w marcu będzie premiera polskiego przekładu – spóźniona wobec oryginału o całe 8 (...

Rozwiń Zwiń