Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wiadomo, że każdy płodny pisarz jest wtórny. Nie da się co parę lat odkrywać koła na nowo. U wielu autorów powtarzalność motywów, melodii języka czy stosowanego stylu mi nie przekadza, jest raczej zaletą.

Jednak w przypadku Jakuba Maleckiego za każdym razem czuję estetyczny zgrzyt.

Wyczuwam jakieś przestylizowanie niektórych sekwencji, pretensjonalność, silenie się na efekt, na dodatek brak wyrazistych bohaterów. Większość z nich to zawsze i w kółko to samo. Zmieniają się tylko imiona (na dodatek zazwyczaj nie pasują do postaci, zwracam na to uwagę, już o tym kiedys tu pisałam).

W "Horyzoncie" mamy Mańka Małeckiego i Zuzę Krawczyk - oboje mlodzi, oboje w jakiś sposób życiowo poturbowani, jakże by inaczej. W książce mamy też zespół stresu pourazowego, tajemnice rodzinne, samotność w wielkim mieście, poszukiwanie swojej tożsamości...

Wiadomo, to samo, co w innych powieściach autora, tylko tutaj nieco mocniej (bo wojna w Afganistanie) i bardziej wzruszająco (bo historia nieszczęśliwej miłości i trudnych decyzji).

Czytało mi się płynnie i przyznaję, że z zainteresowaniem śledziłam wątek wojenny i radzenia sobie (lub nieradzenia) z codziennością po takich doświadczeniach. Myślę, że to jedna z lepszych książek autora (mój TOP to "Dżozef").

Wiadomo, że każdy płodny pisarz jest wtórny. Nie da się co parę lat odkrywać koła na nowo. U wielu autorów powtarzalność motywów, melodii języka czy stosowanego stylu mi nie przekadza, jest raczej zaletą.

Jednak w przypadku Jakuba Maleckiego za każdym razem czuję estetyczny zgrzyt.

Wyc...

Rozwiń

Zwiń

Czy komedia z początku lat 30. XIX wieku może szczerze bawić w trzecim dziesięcioleciu XXI?

No może, bo chichrałam się ostatnio pod nosem, czytając ponownie "Zemstę" Fredry.

Jak wiemy, to historia dwóch zwaśnionych sąsiadów - Cześnika i Rejenta, sporu o mur graniczny, opowieść z wątkiem romantycznym i zaskakującym, groteskowym finałem.

Nie sądzę, aby była tu konieczność dokładniejszego nakreślania fabuły, bo podejrzewam, że wszyscy ją znamy. Dlatego chciałabym głównie zająć się samym autorem.

Jako że dysponuję wydaniem BN-owskim (btw niestety wydanie jest niepełne, co wynika chyba z błędu drukarskiego), przeczytałam sobie wstęp Mieczysława Inglota, z którego dowiedziałam się m.in., że Aleksander Fredro nie uzyskał zbyt imponującego wykształcenia, już w wieku zaledwie 16 lat wstąpił do wojska, praktycznie nie czytal w życiu książek, a pisaniem zajął się dość przypadkowo. I gdyby nie motywacja i doping ze strony znajomego, prawdopodobnie żadne z jego znanych dzieł by nie powstało.

Byłaby to ogromna szkoda, bo czytanie "Zemsty", ale jak pamiętam też "Ślubów panieńskich" czy "Pana Jowialskiego", to sama przyjemność.

Fredro czerpał z tradycji europejskich, z literackiej mody swojej epoki oraz epok wcześniejszych, aranżował znane motywy i intertekstualne nawiązania w swoich komediach, bawiąc się formą i stylem.

Jego giętki styl, melodyjny wiersz i poczucie humoru pozwoliły stworzyć dzieła odporne na próbę czasu.

Czy komedia z początku lat 30. XIX wieku może szczerze bawić w trzecim dziesięcioleciu XXI?

No może, bo chichrałam się ostatnio pod nosem, czytając ponownie "Zemstę" Fredry.

Jak wiemy, to historia dwóch zwaśnionych sąsiadów - Cześnika i Rejenta, sporu o mur graniczny, opowieść ...

Rozwiń

Zwiń

Nosowska w swojej trzeciej książce znów dzieli się refleksjami, tym razem o emocjach, miłości i okołomiłosnych sprawach.

Czasem pisze ogólnie, a czasem niebezpiecznie zapędza się w niezwykle intymne i osobiste rejony, prezentując czytelnikowi być może więcej, niż ten oczekiwałby otrzymać.

Trudno ocenić granicę prywatności, bo ona rozmywa się w rzeczywistości wszechobecnego ekshibicjonizmu. Każdy więc oceni, na ile fundowane tu wyznania go interesują lub generują dyskomfort.

Miałam też poczucie pewnej grafomanii, szczególnie w kontekście metaforyki. Bolało mnie to bardzo, gdyż metaforom w twórczości tekściarskiej Katarzyny Nosowskiej zachwycona poświęciłam kiedyś pracę licencjacką. A tutaj miałam wrażenie, że stąpała już po bardzo cienkim lodzie, balansując ryzykownie między artyzmem a kiczem.

Ale chociaż dla grafik warto sięgnąć po tę książkę. Przepięknie jest zrobiona, wypełniona estetycznymi ilustracjami (autorstwa Patrycji Niewiadomskiej), uczta dla oczu.

Ach, no i żeby nie było - były rozdziały, które czytałam z prawdziwą przyjemnością i uwagą. Były to na przykład te poświęcone zjawisku zazdrości czy wstydu.

Nosowska w swojej trzeciej książce znów dzieli się refleksjami, tym razem o emocjach, miłości i okołomiłosnych sprawach.

Czasem pisze ogólnie, a czasem niebezpiecznie zapędza się w niezwykle intymne i osobiste rejony, prezentując czytelnikowi być może więcej, niż ten oczekiwałby otrzymać...

Rozwiń

Zwiń

Na mitycznych Polach Elizejskich spotykają się zmarli. Języki i czas przestają mieć znaczenie, bohaterowie rozmawiają, bo wiele ich łączy. Tym samym uwagami wymieniają się na przykład Arystofanes z Molierem, perski król Dariusz z Piastem czy Aleksander Wielki i Juliusz Cezar z Diogenesem.

Wszystkie pary oraz trójki nie są dobrane przypadkowo. Krasicki obmyślił, że ci właśnie bohaterowie historii i kultury powinni mieć możliwość starcia słownego dla wywołania określonych refleksji u czytelnika.

Warto zauważyć, że każdy z bohaterów występuje pod swoim nazwiskiem, ale raczej uosabia symbole i idee, nie siebie w 100% sensie historycznym czy kulturowym.

Efektem są rozważania na temat władzy, wychowania, religii, filozofii, a nawet komedii.

Jak żartować, by nie przesadzić? Jak rządzić, by zyskać szczerą przychylność? Kto może nazwać się prawdziwym filozofem?

"Rozmowy zmarłych" są trudne ze względu na archaiczny język oraz przez niekiedy "przykurzone" z naszej perspektywy postaci. Moje wydanie wyposażone jest jednak w trzy listy przypisów, dzięki którym odbiór był znacznie łatwiejszy.

Czy warto? Jeśli macie ochotę zatrzymać się na chwilę przy uniwersalnych rozważaniach opartych na szeroko pojętej historii świata i literatury, warto.

Jeśli nie lubicie błąkać się między tekstem a licznymi przypisami (i to na trzech płaszczyznach!), raczej Wam się nie spodoba.

Na mitycznych Polach Elizejskich spotykają się zmarli. Języki i czas przestają mieć znaczenie, bohaterowie rozmawiają, bo wiele ich łączy. Tym samym uwagami wymieniają się na przykład Arystofanes z Molierem, perski król Dariusz z Piastem czy Aleksander Wielki i Juliusz Cezar z Diogenesem. ...

Rozwiń

Zwiń

Bydgoszcz jest jak kiełbasa. Tak kiedyś powiedziałam i się tego trzymam. (Dlaczego tak? Pozostawiam do rozważenia).

Po przeczytaniu "Końca" wiem, że Bydgoszcz może być też bohaterką literacką, koszmarnym snem i iluzoryczną krainą. Czym chcemy.

Powieść naswietlana jest z kilku perspektyw. Oglądamy wędrówkę bohaterów ich oczami, dzięki temu żyjemy różnymi rodzajami żyć i zmagamy się z różnymi doświadczeniami. Mimo wszystko wspólnie szukamy Ani, barmanki z Poznania. Musi być gdzieś w Bydgoszczy.

Okazuje się jednak, że podróż do tego miasta seksu i biznesu potrafi upoić, zmożyć i zdezorientować. Świat w Bydgoszczy jest zniekształcony, Ania przestaje mieć swoje pierwotne znaczenie, a na dodatek wciąż pada deszcz i łazi za nami Szatan.

Styl powieści (którą gatunkowo ostrożnie określiłabym onirycznym kryminałem) jest pozornie niewyszukany, luźny, sporo tu wulgaryzmów, a ogromną zaletą tekstu jest humor - niewymuszony i w pełni naturalny. Patrząc na powieść warsztatowo, widzę, że składa się z anegdot, pojedynczych nakreślonych scenek, niby przypadkowych obserwacji, ale sklejonych ze sobą bardzo zgrabnie, w realistyczny obraz współczesnego społeczeństwa. Trochę jakbyśmy jechali tramwajem i słuchali wypowiedzi przypadkowych ludzi, a potem złożyli z nich pewną literacką całość. Podobało mi się to.

Z jednej strony wszyscy w powieści rzucają dokoła mało wzniosłymi kur*ami, z drugiej, paradoksalnie, poczułam tu pokłady jakiejś dziwnej melancholii i smutku.

Jestem też pod wrażeniem licznych i bardzo interesujących spostrzeżeń na tematy ogólnoludzkie, religijne, wręcz filozoficzne. Wszystko jest nienachalne, ale dla czujnego oka wyczuwalne.

Jako smaczki występują intertekstualne odniesienia - bal u senatora, "Mistrz i Małgorzata", Biblia i inne, często układane w powtarzalne sekwencje.

Gwoździem programu jest koniec, który ma wiele oblicz i dla każdego może znaczyć coś innego. Może też być początkiem.

Macie ochotę wpaść na wycieczkę do Bydgoszczy?

Bydgoszcz jest jak kiełbasa. Tak kiedyś powiedziałam i się tego trzymam. (Dlaczego tak? Pozostawiam do rozważenia).

Po przeczytaniu "Końca" wiem, że Bydgoszcz może być też bohaterką literacką, koszmarnym snem i iluzoryczną krainą. Czym chcemy.

Powieść naswietlana jest z kilku ...

Rozwiń

Zwiń

Kobyłka, która - przyznaję - że z różnych powodów trochę mi zajęła.

Jednym z powodów był kryzys gdzieś w połowie, gdy liczne wątki tak się skomplikowały, że straciłam wcześniejszy zapał.

Później wróciłam i dostrzegłam, że to złożona historia życia, właściwie kilku żyć, które się zazębiają - jak to w... życiu.

Szczęście, utrata szczęścia, miłość, koniec miłości, dramaty ludzkie, kolejne pokłady miłości, choroba, śmierć, zdrada, przemoc, cierpienie, utrata, pasja, tajemnica, a to wszystko z wątkiem kryminalnym, cmentarnym.

Mogłoby się wydawać, że to dużo i bez sensu, ale powieść pięknie ukazuje, jak wiele przeżyć, doświadczeń, spotkań, spojrzeń, przypadków i drobiazgów składa się na każde, nawet najnudniejsze i najzwyklejsze życie.

I były tu kotki, dużo kotków.

Kobyłka, która - przyznaję - że z różnych powodów trochę mi zajęła.

Jednym z powodów był kryzys gdzieś w połowie, gdy liczne wątki tak się skomplikowały, że straciłam wcześniejszy zapał.

Później wróciłam i dostrzegłam, że to złożona historia życia, właściwie kilku żyć, które się zazęb...

Rozwiń

Zwiń

A gdyby tak podzielić szum i gwar ulicy na poszczególne głosy? Zajrzeć do każdej z głów i posłuchać myśli?

Pani Dalloway sama kupi kwiaty na swoje wieczorne przyjęcie, ale w Londynie tego dnia dzieje się dużo, dużo więcej.

Septimus Warren Smith, weteran wojenny zmaga się z traumą, co doprowadza do zrozumiałej rozpaczy jego żonę, Rezię. Peter Walsh wraca z Indii i przywołuje wspomnienia Sally Seton, ważnej niegdyś nie tylko dla niego. Elizabeth fantazjuje o swojej przyszłości, a zgorzkniała panna Kilman miota się między zhiperbolizowanym poczuciem własnej wartości a nienawiścią do tych, którzy od życia i losu dostali więcej niż ona.

Przyjęcie trwa, a jak każda machina zależna od ludzi, ulega ich słabościom, niezręcznościom i charakterom.

Czytamy twarze, emocje i myśli bohaterów, poznajemy ich pragnienia, lęki i tajemnice lepiej od nich samych. Czytamy opinie o tych bohaterach snute w myślach przez pozostałe postaci. Ogladamy siatkę powiązań miedzy nimi, ogladamy ich z różnych perspektyw. Jesteśmy obserwatorami.

"Panią Dalloway" możemy czytać jako opowieść o ludziach, charakterach i wojnie, jako opowieść o mieście, czasie i pamięci. Możemy odczytać ją jako zapis hipokryzji, fałszu, ale też przyjaźni i miłości. Jako historię o marzeniach i rzeczywistości, o nadziei i rozczarowaniu, o prawach młodości i przywilejach dojrzałości, a także - zdrowiu i szaleństwie.

A gdyby tak podzielić szum i gwar ulicy na poszczególne głosy? Zajrzeć do każdej z głów i posłuchać myśli?

Pani Dalloway sama kupi kwiaty na swoje wieczorne przyjęcie, ale w Londynie tego dnia dzieje się dużo, dużo więcej.

Septimus Warren Smith, weteran wojenny zmaga się z traumą, co do...

Rozwiń

Zwiń

Nie lubię dystopii. Czytam literaturę w zupełnie innym celu niż dodatkowe umartwianie się złymi scenariuszami.

Dlatego sama nie sięgnęłabym po "Wyspę". Jest to jednak kolejna lektura na DKK, więc grzecznie przeczytałam.

I czytało się świetnie. No, może poza początkowymi zgrzytami, bo miałam kłopot z dwiema płaszczyznami narracji - pierwszo- i trzecioosobową, które przeplatają się wzajemnie, przedstawiając dwie perspektywy czasowe.

Sigríður Hagalín Björnsdóttir maluje czytelnikowi taką wizję:

Wyobraź sobie, że mieszkasz w jednym z bardziej bajecznych krajów świata - na Islandii. Samotnej wyspie in the middle of nowhere. Wyobraź sobie, że nagle znika łączność między tą wyspą na środku oceanu a całą resztą świata. Tak po prostu, pstryk. Nie ma łączności internetowej, nie działają telefony zagranicę, przestają lądować samoloty i cumować statki. Jakby nagle zerwał się wszelki kontakt ze światem zewnetrzym.

Można by powiedzieć, że co to dla Islandczyków - przecież przez wieki byli samowystarczalni, a ich populacja na poziomie mikro. Potrafili przetrwać, wyżywić się i wykształcili organizmy tak, by nie wiedziały, czym są niedobory.

Jednak, jak zresztą czytamy w książce "do wszystkiego można się w końcu przyzwyczaic", także do wygody.

Jak radzi sobie naród islandzki w obliczu tak bezprecedensowej sytuacji? Jak radzi sobie rząd stojący przed niespotykanymi problemami? Z jakimi emocjami walczy społeczeństwo patrząc prosto w oczy klęsce głodu?

"Wyspa" to opowieść nie tylko o końcu świata bądź końcu pewnej epoki, ale też o władzy, samotności i ludzkich instnktach. I czyta sie o tym z niepokojem, przerażeniem, lękiem. Przecież my tacy nie jestesmy. Nie jesteśmy jak ci ludzie idący po trupach do celu.

Ale, jak mówiła poetka - tyle wiemy o sobie, na ile nas sprawdzono.

Nie lubię dystopii. Czytam literaturę w zupełnie innym celu niż dodatkowe umartwianie się złymi scenariuszami.

Dlatego sama nie sięgnęłabym po "Wyspę". Jest to jednak kolejna lektura na DKK, więc grzecznie przeczytałam.

I czytało się świetnie. No, może poza początkowymi zgrzy...

Rozwiń

Zwiń