Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Są zapachy, które go otaczały, zapachy staroświeckiego malarza i coś nieokreślonego, jego zapach, jego kiedyś cielesna obecność na świecie, daleko od chwili, w której to piszę. Kiedy odszedł w czasie jak postaci w starych mitach i opowieściach, ukonkretnił się w zupełnie inny sposób, a mianowicie poprzez intymną przeszłość. I kiedy szukam śladów jego życia, najczęściej zdany na siebie samego, ponieważ niemal wszystko zniknęło, nieraz zastanawiam się, czym jest to coś, co w takim ambiwalentny sposób łączy nas z dziadkami. Czy nieobecnością walki pokoleń, jaką prowadzimy z rodzicami? W przepaści ziejącej nami a nimi znajduje się bój o naszą urojoną indywidualność, a odległość w czasie daje nam iluzję, jakoby tam kryła się większa prawda niż w tym, co wiemy od swoich rodziców. To wielka, potężna naiwność stanowiąca dla nas bodziec do tego, żeby chcieć wiedzieć.” Oto książka, która przemawia do nas tak wieloma historiami, że aż trudno wybrać tę najważniejszą. To będzie pierwsze bogactwo tej lektury, ponieważ jestem pewna, że każdego czytelnika poruszy w niej coś innego. Stefan Hertmans musiał udźwignąć wiele z przeszłości, by przelać na papier cały szacunek należyty jego dziadkowi. A ten przed śmiercią poprosił wnuka, by przeczytał jego pamiętnik i napisał książkę o jego losach. Według wnuka siedemnaście lat pracy i ponad sześćset stron ręcznego pisma są wystarczającym dowodem, że jego dziadek był niewolnikiem własnych wspomnień, dlatego zanim książka przedstawi nam I Wojnę Światową z perspektywy okopów i licznych ran poniesionych przez starszego rodem, to nie dziwi, że pisarz w osobie wnuka nakreśli nam najpierw przejmujący obraz nietuzinkowego człowieka, jakim był Martien Urbain. „Moja walka z jego pamiecią.” - przepisywanie wspomnień zajęło Hertmansowi ponad rok żmudnej pracy i musiało w nim wybrzmieć, by następnie mógł zdążyć wydać książkę przed rocznicowymi obchodami wybuchu I Wojny Światowej. Ten warsztat pisarski i wielkie przygotowanie widać niemal na każdej stronie tej wybitnej książki. Przeplatanie się pisania nowelizowanego ze stylem pamiętnikarskim sprawiają, że czytelnik czuje się nasycony, nie odczuwa ani przez chwilę znużenia, ale mam nadzieję, że podobnie jak ja, poczuje, że oto czyta książkę, której nie wypuści z pamięci. Pierwsza jej część poświęcona jest opisowi przygotowań samego autora, ale i przybliżeniu nam postaci dziadka, który idąc w ślady swojego ojca, został wybitnym kopistą, który w farbie i terpentynie odnalazł ukojenie po okrucieństwach wojny. Poczujemy dosłownie skąd u dziadka blizny na plecach, poznajemy trudności jego dzieciństwa przeżytego w ubóstwie, wylądujemy z nim na froncie, by zostać też świadkami jego wielkiej, ale niestety niespełnionej miłości. Nie potrafię wybrać czyje pisanie było mi bliższe podczas lektury - Hertmans jako wnuka, czy dziadka Urbaina, którego relacje z frontu sprawią, że poczujecie smród wojny, usłyszycie świst pocisków wraz z wrzeszczącymi rozkazami, by biec na pewną śmierć, której Martien tak wiele razy umknął. „Wojna i terpentyna” to intymna lektura, która wpuszcza nas za kulisami życia raptem jednego człowieka, a daje tak wiele przeżyć, że możemy przybliżyć się po raz kolejny do zrozumienia traumy wojny całego pokolenia. Dzięki właśnie takiemu pisaniu, dzięki takiej książce, dzięki takiemu warsztatowi pisarskiemu autora. Cieszy mnie zatem niezmiernie fakt, że Artrage wyda w tym roku również najnowszą książkę Hertmansa „Wejście”.